, 12. 12 (as): uncia (1/12), sextans (2/12 = 1/6), quadrans (3/12 = 1/4), triens (4/12 = 1/3), quicunx (5/12), semis (6/12 = 1/2), septunx (7/12), bes (8/12 = 2/3), dodrans (9/12 = 3/4), dextans (10/12), deunx (11/12)
11
, ex certa re (D.28,5,35
pr-1; 79 pr). (iudicium familiae
erciscundae)
,
.
12 , , . D.50,
17,141,1: " Uni duo pro soh'do heredes esse possunt " "
".
1. mortis causa
585
(D.28,5,51,2 = 1.2,14,5). Heres ex quota, heres ex asse ( ), in universum ius, : ex certa re , hereditas .
, : "Semel heres semper heres " (" "), - , 13. (D.28,5,34).
heredis institutio .
, , cretio (cretio perfecta), : "Quod ni ita creveris, exheres esto " " , ".(Gal, 2,165).
(substitutio): , . - cretio perfecta (Gai., 2,174):
Interdum duos pluresve gra - - dus heredum facimus, hoc - modo L. TITIUS HERES ES - : ". - CERNITOQUE IN DIE - ^ ern - BUS < CENTUM > PROXIMIS , OUIBUS SCIES POTERIS - 14 - OUE OUIDNI ITA CREVE - 10 ]. RIS,' EXHERES ESTO. TUM , - MEVIUS HERES ESTO CER -
NITOQUE IN DIEBUS CEN - 6 fem
^
TUM et reliqua. Et deinceps
quantum velimus substi - ,
tuere possumus. .
|
|
13 . Gai. D.28,5,89 (88): "...ut qui semel heres exstitit destinat heres
esse"; cp. D.4,4,7,10.
14 , (heredis
institutio) .
586
IX.
. cretio (exheredatio), , - , pro herede gestio, (Gai., 2,177).
, , . Substitutio , .
, substitutio vulgaris (Gai., 2,181; D.50,16,162 pr; 28,6,4,2), , substitutio pupillaris (Gai., 2,179 = 1.2,16 pr):
TITIUS FILIUS MEUS MIHI " -HERES ESTO. SI FILIUS . MEUS MIHI HERES NON ERIT SIVE HERES ERIT PRIUS MORIATUR QUAM IN , - , SUAM TUTELAM VENERIT, -TUNC SEIUS HERES ESTO. ".
(testamenti factio ) , , , , , . Substitutio pupillaris familia. . , , . - , . substitutio : (Gai., 2,180):
1. mortis causa
587
Quo casu siquidem exti - ,
terit heres filius, substitutus , -
patri fit heres; si vero heres -
extiterit filius et ante puber - ;
tatem decesserit, ipsi filio fit
heres substitutus. Quam ob ,
rem duo quodammodo sunt
testamenta, aliud patris, aliud . -
filii, tamquam si ipse filius -
sibi heredem instituisset; aut 15: ,
certe unum est testamentum , -
duarum hereditatum. ;
|
|
.
(substitutio vulgaris) substitutio pupillaris (D.28,6,3). (Cic, de inv., 22,122). 93 . . . causa Curiana, - (Cic, Brut, 52,19453,198; de orat, 1,39,180; 1,57,242244; Top., 10,44). , , (substitutio pupillaris), : , , ab intestato? , , - , ( substitutio vulgaris)? , , voluntas , , . .
, substitutio : (D.28,6,4 pr).
15 (D.28,6,16,1), "secunda tabula" (" "), , " " (D.28,6,2,23).
588
IX.
, (nullius momenti), , ("ubi solemnia iuris defuerunt", Pap. D.28,3,1). .
(causae) , (Gal, 2,14( = 1.2,17,5) : (statim ab initio non iure fieri dicuntur), , , (iure facta rumpi) (inrita fieri). , (capitis deminutio, Gal, 2,145).
Capitis deminutio maxima media (testamenti factio), 16. , , ( ), fictio legis Corneliae (Iul. D.49,15,22 pr).
Capitis deminutio minima testamenti factio , 17. ( persona sui iuris) , potestas, , , sui heredes.
:
16
, (
ius liberorum), , (coemptio tes
tamenti faciendi gratia, Gai., 1,115a), ,
,
(tutore auctore, Gai., 2,112), filii familias
peculium castrense.
testamenti factio .
|
|
17 ., 14 quaest, D. 28,1,3: " Testamenti factio privati, sed publici
iuris est " "
, ". Ius privatum ius publicum -
(
),
lex privata,
. , familiae emptor lex
publica (nuncupatio) :
"quo tu iure testamentum facere possis secundum legem publicam".
1. mortis causa
589
( "heres esto") ("exheres esto"). , personae sui iuris.
Exheredatio ( ) (II . . .): heres , (sui) , "suus heres" XII (5,4). ("nominatim", Gai.,2, 127), (Gai., 2,128). exheredatio heredis institutio, "heres" , . , , suus heres, , exheres (D.28,2,19). , , suus heres (Gai., 2,123; D.28,2,8; 38,16,1,8).
, , , in manum (Gai., 2,138139), , in causa mancipii (Gai., 2,141). , ("quasi agnatione sui heredis", Gai., 2,138). , potestas (Gai., 2,140). , ( XII 4,4) -, (Gai., 2,131; D.38,16,3,9; 6), , (D.28,2,12). () , (D.28,3,3). , (Gai., 2,130; Pomp. D.28,2,10). 28 . (lex Iunia Vellea) exheredatio , , (Gai., 2,134; D.28,3,3,1).
, , , sui heredes (Gai., 2,133 = D.28,3,13):
590
IX.
Postumorum autem loco sunt , ,
|
|
et hi, qui in sui heredis locum
succedendo quasi agnascendo , -
fiunt parentibus sui heredes. " -
Ut ecce si filium et ex eo ne- " . , -
potem * neptemve in potestate , -
habeam, quia filius gradu , ,
praecedit, is solus iura sui ,
heredis habet, quamvis nepos " -
quoque et neptis ex eo in ",
eadem potestate sint; sed si ;
filius meus me vivo moriatur,
aut qualibet ratione exeat de -
potestate mea, incipit nepos - ,
neptisve in eius locum sue - -
cedere, et eo modo iura suo -
rum heredum quasi agnatione " -
nanciscuntur. " .
"" postumi Aquiliani, - , , (D.28,2,29,13). suus heres , , quasi adgnatio: "si quis ex suis heredi-bus suus heres esse desierit" (" - " " " ").
, , .
, supreme (ultima) voluntas (D.28,5,79 pr; 29,1,15,1; 32,22 pr; 35,1,6 pr; 49, 5,42). ("usque ad vitae supremum exitum", Ulp., 33 ad Sab., D.34,4,4). . (testamenti factio ), (Gai., 2,144). , :
1. mortis causa
591
, , , , (Gai., 2,151; Ulp. D.38,6,1,8).
, , : bonorum possessio cum tabulis, bonorum possessio sine ta-bulis, bonorum possessio cum re (Gai., 2,151a).
(., 1 def., D. 28,3,1):
Testamentum aut ,
factum dicitur, ubi solemnia , -
iuris defuerunt: aut nullius ;
esse momenti, cum filius qui ,
fuit in patris potestate prae - ,
teritus est: aut rumpitur alio ; -
testamento, ex quo heres exis - ,
tere poterit, vel adgnatione -
sui heredis: aut in irritum , "
constituitur adita here - ";
ditate. - ,
.
, ius civile, : ab intestato , , bonorum possessio contra tabulas, , bonorum possessio sine tabulis. , (liberi) , (Gai., 2,135). (, - exheredationes substitutiones pupillares, D.28, 6,34,2; 37,4,8 )18, , .
|
|
18 , , ius civile, bonorum possessio contra tabulas, iure praetorio (D.37,4,14 pr).
592
IX.
bonorum possessio dimidiae partis: , (Gai., 3,41; D.38,2,2), lex Papia 9 . . . (Gai., 3,42). , bona libertorum. (Gai., 2,45), (Gai., 3,58). , in factum actio Fabiana19 , (in fraude patroni), (D.38,5,1; 2; 3 ).
( ), , -20, , (officium pietatis). querela 21 inofficiosi testamenti ( , ). , , (Val.Max., 7,8,2; Quint., Inst, 9,2,9; D.5,2,5; 5,2,13; 5,2,2: "quasi non sanae mentis"). ab intestate , , . (exempla), ( -
19 actio Calvisiana
dolo malo ,
(portio debita)
bonorum possessio sine tabulis (D.38,5,3,34).
20 agere in rem per spon-
sionem legis actio sacramento in personam.
cognitio extra
ordinem, , , septemvirale iudi-
cium ( ,
: D.5,2,7; 28; 31).
21 "querela" (""), "-
cusatio" (""), D.5,2,4; 8 .
1. mortis causa
593
) .
querela inofficiosi testamenti , bonorum possessio litis ordinandae gratia (D.5,2,8 pr), , ab intestato no ius civile.
.
, (hastae) : , (Plin., ., 6,33,26; Pap. D.31,76 pr). , ( manumissiones, ).
Ulp, 28 ad Sab, D. 5,2,24:
Circa inofficiosi querelam -
evenire plerumque adsolet, ut []
in una atque eadem causa ,
diversae sententiae proferan - -
tur. quid enim si fratre agen- . -
te heredes scripti diversi iuris
fuerunt? quod si fuerit, pro ? -
parte testatus, pro parte in - , ,
testatus decessisse videbitur.
, .
, - (, , Marcell. D.5,2,10,1), , , ab intestato (D.5,2,8,8). (portio debita), " portio legitime " ( ), actio ad implendam legitimam (Paul. Sent, 4,5,7). , , (.3,28,29 .479). (.3,28, 3036). 536 . portio legitima , ( ab intestato ) (Nov, 18). -
594
IX.
, 115 542 . , , , querela inof-ficiosi testamenti ( , ) actio ad implendam legitimam ( , .) . exheredatio, ( , , , ), . , .
2 mortis causa
1. (legata)
, . legatum ( ). , - (), . legatum poenae nomine (causa), (GaL, 2,235).' (D.31,36): " Legatum est donatio testamento relicta " " , ".
, . , testamenti factio (lav. D.41,8,7). , , . mortis causa , universum ius -.
2. mortis causa
595
Florent., 11 inst., D. 30,116 pr:
Legatum est delibatio heredi - -
tatis, qua testator ex eo quod , -
universum heredis foret, ali - --
cui quid collatum velit. ,
.
: , , ("a legatario legari potest", Gai., 2,271). heres testamentarius . . de cuius . , .