Сабаққа қатысты ескертпелер

Жақшамен танысқан кезде оқушылардың назар­ын­ алдымен жақшаның ішіндегі амалдың орындалуы­на,­ содан кейін жақшаның сыртындағы амалдың солдан оңға қарай орындалатынына аудару маңызды. Қосын­ дыны санға арттыру, санды қосындыға, қосындыны­ саннан және санды қосындыдан азайту амалдарын­ зерделеуге байланысты қосу және азайту амалдары бар санды өрнектерде жақшаны қолдану­ кейіннен тереңдей түседі.

Оқушыларға жақшамен берілген өрнектерде алдымен­ жақшаның ішіндегі амалдардың орында­­ латы­нын­ айтып, мысалдармен түсіндіріңіз. Сосын жақша­ның­ сыртындағы амалдар солдан оңға қарай ретімен­ орындалатынын айтыңыз.

Кіріспе тапсырма. Оқушылардың назарын атал­ ған ережені қолданудың маңыздылығына аудару­ қажет, олай болмаған жағдайда теңдік қате болып­ шығады. Оқушыларға жақшамен берілген санды­ өрнектер құрастыру бойынша ойын ойнауды ұсы­ ныңыз. Ойынға арнап үш себет дайындаңыз. Бірінші­ себетке 0-ден 20-ға дейінгі сандар жазылған­ парақ  шаларды орналастырыңыз, екіншісіне жақша­лар­ жазылған парақшаларды, ал үшіншісіне “+”, “–” және “=” таңбалары бар парақшаларды салыңыз­. Оқушыларды жұппен ойнатыңыз. Әр жұпқа сандар жазылған үш парақша, жақшасы бар екі парақша, “=” таңбасы бар бір парақша және арифметикалық­ амалдар жазылған екі парақшаны­ алуды ұсыныңыз. Оқушылар әрі қарай өз парақшаларынан­ жақшамен берілген екі амалмен орындалатын­ санды өрнек құрастырады. Егер оқушы өрнекті дұрыс құрып, жауабын есептеп шығарса, тапсырма орындалған болып есептеледі.

Егер оқушы “–” таңбасын таңдау кезінде азайғыштың орны­ на азайтқыштан кем сан қоятын болса, қиындық­қа кездесуі мүмкін. Бұндай кезде жетелеуші сұрақ қойып, қиындықтан шығуға көмектесіңіз.

Бұл сабақта жақшамен берілген өрнекті дұрыс оқу және жазу білігін дамытуды негізгі мақсат­ етіп қойыңыз. Ол үшін, алдымен қай амалдың бірінші­ орындалатынын және бұл амалдың нәтижесін бел­ гілі­ сияқты етіп атау керектігін түсіндіріңіз. Жақша­ мен берілген санды өрнектердің оқу үлгісімен таныстырыңыз. Сосын сабақ тақырыбын оқулық пен жұмыс дәптеріндегі жаттығулармен бекітіңіз.

Шығарып көр. Оқушыларға суреттегі санды өрнектерді­ оқытыңыз. Бұл жұмысты жұптық жұмысқа төселген және осындай амалдарды өз бетінше орындауға қиналатын оқушыларды жұптастыру ар­ қылы жүргізуге болады. Оқушылардан өрнектерді жауабымен бірге ламинатталған параққа жазуды сұраңыз. Тапсырманы орындап болған соң парақ­ тарды ауыстырып, өзара тексертіңіз. Сондай-ақ аталған­ жұмысты жалпы сыныппен орындауға да болады. Бұл жағдайда оқушылар санды өрнектерді тізбектей оқып, мәнін есептеп шығарады. Тапсырманы күрде­лендіру­ үшін санды өрнектердің мәнін ауызша есептетуге болады.

Жауабы:

(12 + 8) – 3 = 17;

(30 – 10) – 7 = 13;

(40 + 20) – 50 = 10;

50 + (20 – 20) = 50;

20 + (70 – 60) = 30;

5 + (8 + 2) = 15;

(17 + 3) – 11 = 9;

20 + (40 – 30) = 30; (9 + 10) – 8 = 11; 9 + (17 – 6) = 20; 80+ (0+10) = 90; (90 + 10) – 40 = 60.

Орындап көр. Берілген тапсырманы орындау үшін жұптық жұмыстар ұйымдастырыңыз. Тапсырма берілген санды өрнектерді табу білігін дамытуға­ бағытталған. Қызықты тапсырманы орындау кезін­ де оқушылар математикалық шытырманнан өтуге жаттығады.

Жауабы: көк киімдегі хоккейші гол соқты.

Тілдік құзыреттілікті қалыптастыру

Осымша тапсырмалар

Оқушылардың математикалық тілде сауатты сөйлеуіне жағдай жасаңыз. Оларды жақшамен берілген­ екі амалды өрнектерді оқу мен жазуда арифметикалық­ амалдардың компоненттері мен атауларын атауға, бұларды сөйлем ішінде дұрыс қолдануға үйретіңіз. Әрбір оқушы санды өрнек­ терді дұрыс оқу басқа сыныптастарының өрнек мағынасын түсінуіне септігін тигізетінін сезінуі керек. Өрнектерді­ оқулықтағы үлгі бойынша­ оқытыңыз.

Өрнектің мәнін тап. Тапсырманы орындай оты­ рып, оқушы өз бетімен жақшамен берілген өрнек­­ тердің мәнін есептеп шығару дағдысын бекіте түседі­. Соңында сабақ тақырыбын қаншалықты меңгерге­нін­ бағалауға болады.

Жауабы:                    

10   – (9 – 1)     = 2; 10 + (40 – 20) = 30;

(10  – 9) – 1      = 0; (10 + 40) – 20 = 30;

11   + (7 – 2) = 16;       (100 – 70) – 20 = 10;

(11  + 7) – 2 = 16. 100 – (70 – 20) = 50.

Жақшаларды қой. Жетік деңгей тапсырмасы. Оқушыларға кері тапсырма беріледі: жақшаларды орнына қойғанда өрнектің алдын ала берілген мәні шығатындай етіп қою керек. Тапсырма сабақтың тақырыбын кеңейтуге берілген және оны тақырыпты жетік меңгерген балаларға ұсынуға болады.

Жауабы:

11 + 7 + 2 = 20;

11 + 7 – 2 = 16.

10 – (7 – 2) = 5;

(10 – 7) – 2 = 1;

17 – (7 – 2) = 12;

(17 – 7) – 2 = 8;

17 – (7 + 2) = 8;

(17 – 7) + 2 = 12.

Өрнектерде жақшалардың орналасу реті маңызды емес.

Бағалау

Оқушылар сабақтың соңында:санды өрнектегі жақшаның мағынасын түсінеді.

жақшамен берілген өрнектің мәнін есептегенде амалдарды орындау ретін біледі.жақшамен берілген өрнекті дұрыс оқуды мең­ гереді.

Сабақтың тақырыбын меңгеру деңгейін бағалау үшін оқушылардан мына сұрақтарға жауап беруін (немесе тапсырманы орындауды) өтініңіз:

— жақшамен берілген өрнектегі амалдардың орындалу реті қандай?

— Қалай ойлайсың, математикада жақшалар не үшін қолданылады?

— (12 + 8) – 5 өрнегін оқы және өрнектегі амалдардың орындалу ретін ата.

— 11 + (9 – 3) өрнегін оқы және өрнектегі амалдардың орындалу ретін ата.

— 20 – (10 – 7) өрнегін оқы және өрнектегі амалдардың орындалу ретін ата.

— 18 – (12 + 2) өрнегін оқы және өрнектегі амалдардың орындалу ретін ата.

Жұмыс дәптеріндегі “Жетістік баспалдағы” бойын­ ша өз-өзін бағалатыңыз.