Басқатырғыштар, ребустар

Мектеп:

Мұғалімнің есімі:

СЫНЫП: 1-сынып

Оқу мақсаты:

бірдей цифрлар мен фигуралардан тұратын басқатырғыш есептерді, ребустарды шешеді.

Барлық оқушылар:

Оқушылардың басым бөлігі:

Кейбір оқушылар:

Ресурстар:

       кесілген суреттер салынған 4 конверт;

       сегіз сіріңкенің шиі бар конверт;

       тапсырмалар салынған конверт;

       үйдің кескіні бар конверт.

Тірек сөздер

ребус.

Сабақтың мақсаты:

Оқушылардың ойлау қабілетін дамытатын тап-сырмалар түрімен және оларды шешудің әртүрлі тәсілімен танысуды жалғастыру.

Сабаққа байланысты деректі материалдар

Сабаққа қатысты ескертпелер

Сабақта басқатырғыштардың әртүрлі түрімен танысуды жалғастыру және сонымен қатар оқу-шыларды ребуспен таныстыру қажет. Ребус — бұл шешетін сөздер немесе жасырын сөйлемдер, сурет-термен бірге әріптермен немесе цифрлармен берілген жұмбақ. Ребустардың қиындығы әртүрлі деңгейде болады. Ребусты шешудің негізгі ережелері:

       Бір сурет бірнеше мағынаны білдіруі мүмкін: мысалы, Ат және Жылқы, Бет және Бас т.с.с. Ребустың қиындығы берілген кескінді нақты жағ-дайға сәйкестендіріп, дұрыс ұға білуде.

       Үтір. Үтір сөздің сол жағында тұрса, онда сөздің басында тұрған әріпті алып тастау керек (сөздің сол жағындағы). Ал үтір сөздің оң жағында тұрса, онда сөздің соңындағы әріпті алып тастау керек (сөздің оң жағында).

       Суреттің немесе сөздің үстінде (астында) сызылған әріп болса, онда сол әріпті сөзден сызып алып тастау керек. Сөзге енетін барлық әріп түгел алынады. Кейде әріптің орнына сызылған цифр болуы мүмкін, ондай жағдайда нөмірге сәйкес келетін әріпті ғана сызу керек.

       Әріптерді сөздің ішінде ауыстырған кезде, теңдік түрінде де жазып қолданылады. Мысалы, “А=Е”, бұл барлық жердегі “А-ның” орнына “Е-ні” ауыстыру керек деген сөз. Бір ғана әріпті ауыстыру керек болса, мысалы, 5 = Е болса, онда бесінші тұрған әріпті нақты сол әріппен ауыстыру қажет деген мағынаны білдіреді.

Кіріспе тапсырма. Сабақтың басында оқушы-ларды топқа бөліңіз. Оларға қазір төрт орталық бойынша қозғалу қажеттігін ескертіңіз. Әр орталықта оларды конверттердегі тапсырмалар күтіп тұрады. Оны орындаған соң келесі орталыққа ауысу керек.

1-орталық.

Суретті құрастыр.

(Әр топқа кесілген суреттің бөліктерін конвертке салып дайындап қою керек.) Оқушылар оларды біріктіріп салып, бір бет қағазға желімдеуі тиіс.

2-орталық.

8 сіріңке шиінен 4 үшбұрыш жина (Конвертке

8 сіріңке шиін салып қой).

3-орталық.

Қолыңды қағаз бетінен алмай үйді сызып шық.

4-орталық.

Жауабын жаз.

Қозылар маған қарсы жүгіріп келеді: біреуі екеуінің алдында, біреуі екеуінің арасында және біреуі екеуінің артында. Барлығы неше қозы жүгіріп келеді? (3)

Тапсырманы қағазға жазып, конвертке салып қойыңыз. Тапсырманы топпен орындап болған соң, оқушылардың жауабын талдаңыз және қай топтың қанша дұрыс тапсырма орындағанын анықтаңыз.

Оқушыларды ребус туралы ұғыммен және осы сабаққа ғана қажетті ережелермен таныстырыңыз. Оқулықтағы ребусты қарап, жауабын талдатыңыз.

Олардан неліктен осы сөздің шыққанын сұраңыз. Ребустарды шеш. Жұмысты топпен ұйымдас-

тырып, ребусты шешуді ұсыныңыз. Содан кейін оқушылардан басқа топпен жауапты бөлісуді сұра-ңыз. Жауабы бірдей болмаған кезде қатесі бойынша талдау жүргізіңіз.

Жауабы:

Бестас, Жетісу, кекіл.

Орындап көр. Оқушыларды басқатырғыштар-мен таныстыруды жалғастырыңыз. Оларға жұппен жұмыс жасауды ұсыныңыз. Оқулықтағы сурет бойын-ша 15 шаршы табу керектігін айтыңыз. Тапсырманы орындауға уақыт беріңіз. Содан кейін тапсырманы тақтаға шығарып, 15 шаршы тапқан оқушыларға өз шешімін көрсетуді ұсыныңыз. Тапсырма оқушылардың кеңістіктік ойлауын дамытады.

Ойлан. Оқушыларға тапсырманың жауабын топпен іздеуді ұсыныңыз. Олардың әрқайсысына өз пікірін айтқызып, ал содан кейін бір шешімді таңдап алуды сұраңыз. Барлық топтың жауабын тыңдаңыз. Содан кейін оқушыларға тапсырманы көрсетіп, олар-ға шешімдерінің дұрыстығына өз бетінше қорытынды жасауды ұсыныңыз.

Жауабы:

3 тиін.

Тілдік құзыреттілікті қалыптастыру

Осымша тапсырмалар

Оқушыларға интерактивті тақтаға әртүрлі тап-сырмалар беріңіз. Олар ребусты көрген кезде тез арада “ребус” деп айтуы керек.

Сана және шығар. Оқушыларға “1” санының артында жасырынып қалған әріптер ғана керекті болғандықтан, алдымен барлық түсіп қалған сандарды тауып алу керек. Тапсырманы орындауды жеңілдету үшін түсіп қалған сандарды әріптердің үстіңгі жағына жазып алу қажет, содан кейін керектісін таңдап алуға болады. Тапқыр оқушыларға екі сөзді де шешуге болады.

Жауабы:

кит, тау.

Бағалау

Оқушылар сабақтың соңында:

ребус туралы ұғымды;

ребусты шешудің бірнеше ережелерін мең-гереді.

Оқушылардың бүгінгі сабақта алған білімі мен дағдысын тексеру үшін мына сұрақтарды қойыңыз:

— Ребус дегеніміз не?

— Сендер ребус туралы қандай ережелерді есте сақтадыңдар?

— Сендер тағы қандай тапқырлыққа берілген тапсырмалармен таныстыңдар?

— Сендер қандай да бір басқатырғышты біле-сіңдер ме? Оны өз сыныптастарыңа айтып бере аласыңдар ма?

Оқушылармен жұмыс дәптеріндегі “Жетістік баспалдағымен” өзін-өзі бағалау жұмысын өткізіңіз.