.
, bonae fidei, , ius honorarium ius civile ( I . . . ), , dolus malus. ( ).
, , . lex Aebutia (denegatio actionis) praescriptio pro reo , , dolus. (Cic, ad Att, 6,1,15) , edictum Asiaticum, . -, praescriptio pro reo dolus malus. , . , , , litis contestatio ( ) , , , .
I . . . de dolo malo (Cic, de off., 3,14,60), . actio exceptio de dolo (doli) . in integrum restitutio ob dolum.
14 .. , : dolus, .
4. , 143
Actio doli (actio poenalis)15, ( : "quanti ea res est", D.4,3,18 pr)16. , (formula in factum concepta). infamia (), , , (arbitri-um de restituendo). Actio doli (). , , , ( filius familias), , (D.4,3,9,4)17.
actio doli . (exceptio doli). . , ( ), (actio furti condictio furtiva) actio doli.
|
|
. actio in id quod ad eos pervenit, ( actio doli ). II . . . (dolus ), ( dolus).
Exceptio doli, , intentio condemnatio . (Gai., 4,110): "... si in ea re nihil dolo malo A 1 A 1 factum sit neque fiat " ("... []").
15 ,
(infamia). actio doli
(actio mixta).
16 (intentio incerta),
condemnatio (D.4,3, 18 pr).
17 Actio noxalis ,
.
144
III. , ,
dolus "factum sit neque fiat" (" ") ( ), ( ). exceptio doli generalis seu praesentis ( , ) exceptio doli specialis seu praeteriti ( , ). Exceptio doli specialis, , , , bona fides. exceptio doli .
Dolus praesentis , , . , , , , exceptio doli praesentis, : "Dolo facit qui petit quod redditurus est " (" , , ") (D. 44,4,8 ). , bona fides. dolus praesentis. , , , , exceptio doli.
|
|
bonae fidei, , exceptio doli . , , , , .
, dolus malus. "dolus bonus", , (D. 4,3,37). , dolus malus : condicio sine qua , , .
4. , 145
(de off., 3,14,58) , , , de dolo. , , . , , , .
2. (quod vi aut metus causa)
( ), , : , 18. , . : . , , .
(vis), (Paul., Sent., 1,7,9), (D. 4,2,22) . ., , ( , , ), : (metus).
, .
18 , (D. 4,2,9 ): . , , . () .
146
III. , ,
Ulp., 11 ad ed., D. 4,2,1:
Ait praetor: ' Quod metus : " -
causa gestum erit, ratum , -
habebo '. olim ita edicabatur ",
' quod vi metusve causa ': vis :
enim fiebat mentio propter "
nicessitatem impositam con - "; -
trariam voluntati: metus in - -
stantis vel futuri periculi , ;
causa mentis trepidatio 19. sed -
postea detracta est vis mentio -
ideo, quia quodcumque vi .
atroci fit, id metu quoque ,
fieri videtur.
|
|
, , .
: (D.4,2,7 ; 4,6,2,1: " supervacuo timo-" " "). "metus" timor reverentialis ( ) . (Ulp. D.4,2,5) , (timor), - (maioris malitatis): . : , , metus causa, (D.4,2,12,2)20.
, , .
19 , ,
, ,
(Ulp. D.4,2,3 pr),
,
, .
: ( )
, .
20 ,
vis (D. 4,2,13; 48,7,7).
, .
lex Iulia de vi.
4. , 147
, , . , . , (aditio hereditatis) (Paul., 11 ad ed., D.4,2,21,5):
Si metu coactus, adii here - , ,
ditatem, puto me heredem , ,
effici, quia quamvis si libe - , ,
rum esset, noluissem, tamen , ,
coactus volui. , , .
, , , , , .
Cels., 15 dig., D.23,2,22:
Si patre cogente ducit uxo -
rem, quam duceret, si sui [] , -
arbitrii esset, contraxit matri - ,
monium, quod inter invitos ,
contrahitur: maluisse hoc
videtur. ,
: , .
, , (D. 29,2,6,7)21, , . , , , (D.23,2,2), . , metus , . , , "noluit" (non voluit) " ", , "maluit" (magis voluit) ""
|
|
, .
148
III. , ,
22. , , .
( ) . Gai., 2 leg. Iul. Pap., D.23,2,30: " Simulatae nuptiae nullius momenti sunt " (" "). , . , .
bonae fidei, , . . exceptio metus, , .
in integrum restitutio ob metum. , metus, , ; metus causa (D. 4,2,9,4). , - . , . stipulatio acceptilatio. , .
exceptio metus, , , . in rem scripta: "... si in ea re nihil metus causa factum est " ("... ") (D.44,4,4,33). , , .
Actio quod metus causa in factum concepta. , , , metus causa ( actio in rem scripta: D.4,2,9,8), 4- ( ). , actio doli, actio arbitraria: ,
, , (cogere). . Ulp., 6 ad Sab., D.50,17,4: "Velle non creditur, qui obsequitur imperio patris vel domini" ("He , , ").
5. 蠠 149
arbitrium de restituendo (D.4,2,9,8; 4,2,14,1). , ( ) . . . (D.4,2,12 pr). , id quod ad eum pervenit . actio doli, , , . : actio quod metus causa actio mixta. 4- ( : D.4,2,9,6). actio doli, ad liberandum, . actio quod metus causa in integrum restitutio, .
|
|
5
, , (), , . , , . .
- , 23.
1. (condicio)
, -
23 , modus, . .: . IX, . 2, 2.
150
III. , ,
, , . , . , . , . , mortis causa: . , , . condicio ( "cum dicere" " ") , .
, , , . . : ( ).
., 28 quaest, D. 50,17,77:
Actus legitimi, qui red - , -
piunt diem vel condicionem, , -
veluti mancipatio 24, accepti - , , -
latio, hereditatis aditio, servi , , -
optio, datio tutoris, in totum , -
vitiantur, per temporis vel -
condiciones adiectionem. .
actus legitimus, , - ("veluti") , . , mancipatio, acceptilatio, cretio ( "hereditatis aditio"), manumissio vindicta ( "ser-
24 Littera Bononiensis "emancipatio", Florentina "mancipatio", , , . , .
5.
151
vis optio"). "datio tutoris" . ius civile: , , .
, , .
, condicio facti, , condicio iuris condicio praesens vel in praeteritum collata (, ). , , . , " ", " ". , condicio facti, , . Condicio iuris, , " " (in suspenso esse) , , , , .
Iul, 31 dig., D. 35,1,21:
, , : " ", " ", , , , ; , , , . , - , , ; , , , , . |
Multum interest, condicio facti an iuris esset: nam huiusmodi condiciones 'si navis ex Asia venerit' 'si Titius consul foetus erit', quamvis impletae essent, impedient heredem circa ade-undam hereditatem, quamdiu ignoraret eas impletas esse: quae vero ex iure venient, in his nihil amplius exigendum, quam ut impletae sint. veluti si quis se filium familias exis-timat, cum sit pater familias, potent adquirere hereditatem: quaere et ex parte heres scrip-tus, qui ignorat, an tabulae testamenti apertae sint, adire hereditatem, potent.
152
III. , ,
( , ) , , (D. 29,2,6,4), , (D. 50,17,4). , , , . , () , . , . , , , , ( ). , .
, , , , , . . (Paul, 1 ad ed.aed.cur., D. 21,1,43,10):
Interdum etiamsi pura sit ,
venditio, propter iuris con - ,
dicionem in suspenso est, ve - " coc -
luti si servus, in quo alterius ", , , ,
usus fructus, alterius pro - -
prietas est, aliquid emerit: , -
dum incertum est, ex , -
cuius re pretium solvat, : ,
pendet, cui sit adquisitum, et , -
ideo neutri eorum redhibi - ,
toria competit. ,
.
, , , , , , (D. 41,1,10,3). (ius pendet, in suspenso est), , .
5.
153
, , condicio tacita. , mortis causa , (D. 40,1,15). (dotis promissio) , (D. 23,3,68). "condicio", , . , (actus legitimi), condicio tacita.