, ; ius controversum ( -) . (Cic, pro Caec, 24,69).
Gai., 1,7:
Quorum omnium si in unum
sententiae concurrunt, id , , ,
quod ita sentiunt legis vicem ;
optinet; si vero dissentiunt, , -
iudici licet quam velit senten - em ,
tiam sequi; idque rescripto ; -
divi Hadriani significatur. -
.
, : "legis vicem optinet" (" "). : lex ( , -
5. (responsa prudentium)
97
) , .
prudentes. (D.1,2,2,49) , , "ex auctroritate eius", " " " " ("ut maior iuris auctoritas haberetur"). , , . , ius publice respondendi (D.1,2,2,48). ' .
Pomp., 1. sing, enchr., D. 1,2,2,49:
... ante < a >, tempore Augusti 27 ', ..., ,
publice respondendi ius
principibus dabatur, sed qui
fiduciam studiorum suorum , ,
habebant, consulentibus res - ,
pondebant. .
, ex auctoritate principis (Ibid., 49). ("concessum est", Ibid., 48 50) "ut populo responderet" " " (50)28. : "postea hoc coepit beneficium dari" " " (D.1,2,2,48), , "iuris consultus" ius pub-
|
|
: " ante temporea Augusti ", "ante tempora Augusti", , "posteaque" 48.
28 "populo respondere" "publice respondere" , " ", "", " ".
98
.
lice respondent (I.1.2.829; CI, 14,12,5; Const. "Tanta", 20). -, ius publice respondendi, , , -, , , frescripsit eis hoc non peti, sed praestari solere et ideo, si quis fiduciam sui haberet, delectari se populo ad respondendum se praepararet", D.l, 2,2,49).
, consilium principis, (306 .), auctoritas prudentium .
, . , , . Prudentes , .
responsa , responsa30. . , , . 31, , , , , . .- (Cic, de orat., 1,56,239).
29 I. 1,2,8:
Nam antiquitus institutum erat, ,
ut essent qui iura publice inter - , ,
pretarentur, quibus a Cesare ius , -
publice respondendi datum est, -
qui iuris consulti appellabantur. .
quorum omnium sententiae et . -
opiniones earn auctoritatem te - ,
nent, ut iudici recedere a res - ,
ponso liceat, ut est -
constitutum. .
30 Cic, de dom., 41,107; 53,136; de harusp. resp., 6,12; ad Att., 4,2,3; Liv.,
1,20,5 sq; 5,25,7; 8,23,14; 34,44,2.
31 P.Licinius Crassus Mucianus, 131 ., .
5. (responsa prudentium)
99
(Sen., ep., 94,27) prudentes: " Quid quod etiam sine probationibus ipsa monentis auctoritas prodest? sic quomodo iuris consultorum valent responsa, etiamsi ratio redditur " (" ? , ").
|
|
responsa (ad fam., 7,10) , : " Valde metuo, ne frigeas in hibernis; quamobrem camino luculento utendum censeo; idem Mucio et Manilio placebat..." (" , ; , , ...").
, , , , . . . , , . , , , .
Boeth., ad Cic, Top., Ill (in PL Migne LXIV 1094):
Iuris peritorum auctoritas est
eorum, qui ex XII Tabulis vel -
edictis magistratuum ius ,
civile interpretati sunt, pro- -
batae civium creditaeque sen- XII
tentiae. .
, , , . ius civile ( ) , prudentes -
100
II.
, () . , , prudentes: "Digesta" "Response" .
, , . , , , , , prudentes . , , , . , , . , , , regulae definitiones . () prudentes. , . , . 32, , . , . , , 33.
|
|
32 "Digesta" -
,
( responsa ): D. 4,8,50;
5,1,76; 6,1,57; 8,5,17,1; 9,1,5; 9,2,52,14; 10,3,26; 11,3,16; 15,3,16; 19,2,27,1;
33,8,14; 34,2,28 50,16,203; 35,1,27; 38,1,26; 39,2,43; 39,4,15; 40,1,6; 44,1,
14, .
33 , : D. 4,6,42; 8,5,17 ; 9,2,
52 ; 19,1,26; 19,2,27 ; 28,5,45; 34,8,2; 44,7,20; 50,16,202.
5. (responsa prudentium)
101
prudentes rescripta , . , , , . , (D.1,4,1,2) , . , , .
Ius controversum . , , , , . , . , Sabiniani (Cassiani) () Proculiani . , III . rescripta , , , responsa prudentium.
235 . , , . , , . , . , , , : .
( , ) responsa prudentium
102
II.
, , " iura " ( " leges ", ). - ( ), "" . III 7 426 . (CTh. 1,4,3), . , , : , , , - . ; "" , . . 438 . Novus Codex, 529 . , Lex Romana Wisigothorum, iura "" "" , Interpretationes.
|
|
, iura, . 15 530 . "Deo Auctore" iura, (7), , , (12). (5) , , . "Tanta" 16 533 ., , , (19), (10). Response prudentium, iura, .
, iura leges .
6. (iudicatum)
103
6 (iudicatum)
(iuris pruden-tes) .
Callist, 1 quaes!, D. 1,3,38:
Nam imperator noster Seve- -
rus rescripsit in ambiguita - , ,
tibus quae ex legibus profi - ,
ciscuntur consuetudinem aut ,
rerum perpetuo similiter -
iudicatarum auctoritatem vim , ,
legis optinere debere.
, , ( ), . , (ad exempla) .
iudicatum , , , .
Cic, de orat, 2,27,116:
Ad probandum autem duplex
est oratori subiecta materies: -
rerum earum, quae : , -
excogitantur ab oratore, sed -
~., * + ,
re positae ratione trac - ' f
....,,... ,
tantur, ut tabulae, testimonia, ra ~>
, , -
pacta conventa, quaestiones, > , ,
leges, senatus consulta, res , -
ludicatae, decreta, responsa, > , -
reliqua si quae sunt... , ...
|
|
104
II.
partes iuris, , (Rhet. ad Herenn., 2,13,19) (natura), (lex), (consuetudo), (iudicatum), (aequum et bonum), (pactum)34.
pru-dentes (Cic, de orat, 1,39,180; Gell, 6,15,1) (Cic, de inv., 1,30,48; 2,22,67; 2,54,162; de oral, 1,45,198; Rhet, ad Herenn., 1,14,24), (Boeth. ad Cic. Top., 5,28: "... quarum exemplo ceterae quoque iudicantur " "... no ")35. . "Ad Herennium" (" ") I . . . , . (Rhet. ad Herenn., 2,13,19), (Ibid., 20):
Ergo, quia possunt res simili , de causa dissimiliter iudicatae proferri, cum id usu venerit, , iudicem cum iudice, tempus , - tempore, numerum , numero iudiciorum confere - , , mus.
, - iudicatum .
, -
34 Cic, Top., 5,28: "...ut si quis ius civile dicat id esse quod in legibus,
senatus consultis, rebus iudicatis, iuris peritorum auctoritate, edictis
magistratuum, more, aequitate consistat" ("... - ,
, ,
, , ,
, , "). . Quint, Inst., 7,4,6.
35 Quint, Inst, 5,2,1:
...rebus, quae aliquando ex ... , no - paribus causis sunt iudicatae, - quae exempla rectius dicuntur. 1
.
. 7. (senatusconsultum)
105
(1 quaest. D. 1,3,37), . , , , . (4 de off. proc. D. 1,3,34), . - , , , , interpretatio .
7
(senatusconsultum)
Gai., 1,4:
Senatusconsultum est, quod ,
senatus iubet atque constituit: ;
idque legis vicem optinet, ,
quamvis fuerit quaesitum. .
senatusconsulta (SC) populus, leges , . II . . . (" quod solum senatu constituente inducitur sine lege " ", ", : D.1,2,2,12) ius civile . : ( , , lex Sempronia de pecunia credita 193 . . ., ), (, imperium ).
quaestiones extraordinariae ( SC de Bacchanalibus 186 . . .). ,
106
II.
, , lex. (quaestio perpetua) (de repetundis) lex Calpurnia 149 . . . , (provocatio ad populum). , . 123 ( 122) . . . lex Sem-pronia de capite civis , provocatio ad populum, quaestiones extraordinariae.
, (D. 1,2,2,9), senatusconsulta . I . . . ius civile ( leges imperfectae), (ius honorarium). : SC Vellaeanum 46 ., ; SC Trebellianum 56 ., ; SC Neronianum 60 ., , ius civile - ; SC Macedonianum, , . , , , , , , .
II . senatusconsulta . lex.
Ulp., 16 ad ed., D. 1,3,9:
Non ambigitur senatum ius He ,
facere posse. .
, SC Tertullianum, , , a SC Orfitianum 178 . .
II . (oratio principis in senatu habita),
8. (edicta magistratuum) 107
36. oratio principis, , senatusconsulta .
8
(edicta magistratuum)
, imperium , ius edicendi ( "e-dicere" "") (officium). praetor urbanus, ( praetor peregrinus 242 . . .), (iurisdictio). "Ius dicere" (in iure), . (ius iuris dicendi) , . ius civile, , imperium . , , , , ius civile. , (interdicta, "inter-dicere" "") (possessio).
( III . . .) , -
36 oratio principis SC . , (D.5,3,22) , , , , , . SC Iuventianum, , , (D.5,3,20,6 sqq).