.


:




:

































 

 

 

 


4




Mîrze Mehmûd bi rê dikeve û tê bajarekî nenas, ku li wir îşiq hebûye. Di wî bajarî da ew dibe mêvanê pîrekê. Pîrê nan dide wî, nanê xwe dixwe û avê dixweze.

-Ava me tune,- pîrê dibêje,- kanîyeke me heye, lê dêwek li wê kanîyê hasê bûye, nahêle ava me bikişe. Her roj milet keçekê dibe davêje ber dêw, bona ew wê bixwe û avê berde, bikişe. Vê heftêyê dora keça padîşah e, ewê wê bixwe.

Roja înîyê pîrê û Mîrze Mehmûd diçine ber kanîyê bona avê bînin. Padîşah bi beroşeke mezin xwerin daye çêkirinê, şandîye ser kanîyê, bona dêw wê xwerinê bixwe. Keça padîşah jî bi sitûnê va girêdane, bona wê jî bixwe. Mîrze Mehmûd şûrê xwe ji kalên derdixe, dêw pirtî-pirtî dike, keçikê rizgar dike û diçine mala bavê wê. Keçik destê xwe di xwîna dêw da war dike, li pişta xort dixe û diçe mala bavê xwe. Padîşah ser keça xwe hêrs dikeve, ku tu revîyî hatî, îcar em gişkê ji tîna bibehicin û bimirin.

-Bavo,- keçik bi şabûn dibêje,- dêw kuştin.

Temamîya bajêr şa dibe, av îdî dixulxule û dişirike. Padîşah fermanê derdixe, ku hemû xortên bajêr bêne bal wî. Mîrze Mehmûd jî bi xortan ra tevayî tê bal padîşah. Keçik nêzîkî wî dibe û ew nas dike. Wî dibine bal padîşah.

-Xortê delal, padîşah dibêje,- te ji min ra qencî kirîye, te keça min ji mirinê xilaz kirîye, te av daye me, de ka bêje, tu çi dixwezî, di dinyayê da devê te li çi bigere, ezê bidime te, şerm nekî, eger keça min jî bixwezî, ezê bidim.

-Keça te xûşka min e,- Mîrze Mehmûd dibêje,- daxaza min ew e, tu min derxî dinya ronik.

-Ser hidûdê me teyrê Sînem heye, tenê ew dikare te li dinya ronik xe. Eva heft sal e dêwek çêlikên wê dixwe. Ewê daxaza te pêk bîne. Bi awayekî din em nikarin alî te bikin,- padîşah dibêje.

Mîrze Mehmûd xortekî genc bi xwe ra hildide û diçe bal hêlîna teyrê Sînem. Dibînin, ku dêwek hat xwe li wê darê aland, ku hêlîna teyr li ser bû. Mîrze Mehmûd ji cîyê ku xwe telandibû, derdikeve, tê digihîje dêw û wî pirtî-pirtî dike. Teyr tê dibîne, ku cêlikên wî sax û silamet in. Her sal wan çaxan dêw îdî hemû çêlikên teyr xweribûn. Teyrê Sînem gelekî şa dibe, silavê didê û dipirse, ka ew kî ye.

-Ez filankes im,- Mîrze Mehmûd bersîvê dide,- ez dixwezim derkevime dinya ronik, lema jî min çêlikên te rizgar kirin. Em wisa bizanibin, ku tu pêşîyên min î, ango tu bavê bavan î, min qencî ji te ra kirîye, min derxe dinya ronik.

Teyr difikire û dibêje:

-Baş e, here heft dûvên beranan, heft tulumên avê bîne, wî çaxî ezê te derxime dinya ronik.

Mîrze Mehmûd diçe bal padîşah, gotinên teyrê Sînem jê ra dibêje. Padîşah daxazên wî bi cîh tîne. Xort dûv û tuluman dibe, dide teyrê Sînem. Merivên padîşah vedigerin diçin bal teyrê Sînem û digihîjine Mîrze Mehmûd. Ew dûv û tulum datîne ser pişta teyr û bi xwe jî li ser rûdinê. Teyr xwerina deh rojan ji çêlikên xwe ra dihêle. Teyr di nava heft rojan da çêlik derdixe dinya ronik. Ewana ji hev diqetin.

Xort diçe digihîje wetenê xwe, rastî şivanekî tê, silavê dide, silavê werdigire û demeke dirêj pê ra qise dike. Mîrze Mehmûd çekên (kincên) xwe dide wî, çekên wî li xwe dike. Pezekê serjê dikin, Mîrze Mehmûd dil-hinav û pizûr hildide, di çêm da dişo, datîne ser serê xwe, dibe keçelok û diçe gundekî. Ew gundekî mezin bû. Di vî gundî da ew dibe şagirtê zêrker, hînî sinetkarîyê dibe. Rojekê di wî gundê mezin da dawetekê dikin, keçelok cîkî dûr agir dadide, du mûyên bijîyên hespê dêw derdixe, datîne ser êgir, hew dibîne hesp bi çek û sîlihan, ber wî disekine. Keçelok çekên wî hildide, diçe cîyê dawetê, cirîdê direqise. Di reqasê da kes nedigihîşte wî, heta êvara dereng bi dawetvanîyan ra dilîze û hespê berdide. Hesp diçe, ew jî diçe bal zêrker û zîvkaran.

Mîrze Mehmûd mûyên hespê kihêl datîne ser êgir. Hesp tê, Mîrze Mehmûd lê siyar dibe. Keçik wî dibîne, nas dike û diçe bal bavê xwe, jê ra dibêje:

-Tu gerekê ji min ra dîk û mirîşka zêrîn bînî, bona ew li ser sinîya zêrîn bireqisin, seba ez şa bim.

Padîşah gazî zêrker dike û tembe didê:

-Zêrker, tu gerekê dîk û mirîşka zêrîn çêkî, ku ew ser sinîyê bireqisin, eger te daxaza min bi cî neanî, ezê serê te lêxim.

Zêrkerê feqîr diçe mal, derheqa daxaza padîşah da ji jina xwe ra gilî dike. Jina wî şaş dimîne, lê Keçelok jê ra dibêje:

-Tu ji min ra nîv pûd gûz bîne, ezê çêkim.

Zêrker diçe sûkê, tiştên tembekirî dikire, dibe dide Keçelok. Keçelok wana qestbende tîne. Şev, gava gişk radizên, Keçelok ji cî radibe, mûyên hespê birûskê li hev dixe, hespê sêr ber wî hazir disekine. Mîrze Mehmûd daxaza xwe jê ra dibêje. Hesp di nava deqekê da dîk û mirîşka zêrîn bi sinîya zêrîn va ber wî datîne.

-Ez ji te gelekî memnûn im,- zêrker dibêje,- ji vir şûnda tuyê kurê minî helal bî.

Zêrker dîk û mirîşkê dibe datîne ser maseya padîşah. Padîşah behs dişîne, Gulperîyê tînin, dîk û mirîşka zêrîn bi sinîya zêrîn va dibîne û dibêje:

-Kê ku ev anîbin, ezê wî jî bistînim.

Gazî zêrker dikin. Padîşah jê dipirse:

-Zêrker, ka were rast bêje; te evana çê kirine, yan hinekên din?

-Ez xulam, Keçelok çê kirîye.

Padîşah gazî Keçelok dike û eynî pirs didê. Xort li xwe mukur tê, ku ewî çê kirîye. Gulperî xort nas dike, ewana hev hemêz dikin. Padîşah şaş û metel li wan dinihêre û dipirse:

-Gulperî, ez padîşah im, ew çawan e, tu bi kurê min ra mêr nakî, bi vî keçelî ra mêr dikî?

-Gazî kurên xwe bike, sê kurên te hebûn, ka kurê te yê biçûk,- Gulperî dibêje.

-Dêwan kurê min yê biçûk kuştine,- padîşah dibêje.

Li vir Gulperî derheqa Mîrze Mehmûd da her tiştî dibêje. Tê dertê, ku ew xortê li wir sekinîye, Mîrze Mehmûd bi xwe ye. Keçelok hûr-pizûrê pêz ji ser serê xwe hildide û wêda davêje. Bav û kur wî nas dikin. Bav kurê xwe hemêz dike û dibêje:

-Ez gerekê herdu kurên xwe yên mezin ji mal derxim.

Mîrze Mehmûd hîvî dike wê yekê neke, rast e, wana xirabîya xwe kirîye, lê ew naxweze wek wan bike.

-Bavo, wana xirabî kirîye, ez naxwezim bikim, ewê jî bimirin, ez jî, lê bira milet hal û hewalê min û bira nizanibe.

Padîşah Mîrze Mehmûd û Gulperîyê radimûse. Herdu bira ji şerman soromoro dibin û ji mal derdikevin.

Padîşah heft roj, heft şevan dawetê dike, Mîrze Mehmûd û Gulperîyê dizewicîne.

Ewana gihîştine mirazê xwe, hûn jî bigihîjine mirazê xwe[361].

 

 

 

, - . . . , , . . :

- , . , .

. . , , , . .

, . .

.

, , . . . . . . , . .

, . , . :

- , .

, . , . , . . . . , , . , - . , , .

. .

- ? - .

- , , , , - .

, , , :

- , , .

, , , .

- , - : - , , , .

, :

- , ! , ! !

.

:

- , , , !

- , - , - .

. :

- , , . , .

. , . , . . - , . :

- , - . . - . , , . , , - . : , - . , . . - . : . , , .

. , , . , , .

, , . , . , , , , . , . , , , , .

, . - , . . . . - , , - , , , . . .

, , . , . , . , , . , . .

, , , , , , .

- //, ,- .

- . . , , . , , .

- - , - , - . , , . , .

- , , - : - - .

, .

- , - : - , . , , . , .

. , , , , . , .

, . , , .

.

- , . .

:

- , .

. , .

. , , . . . , . , . . , //. , . .

, - //. "" , , . . , . , , . .

, "", , , . , , , , . . , :

- , , .

, : - . , .

, .

. . , , :

- , . , , .

, - , . , .

, , . . . , .

- , , - , - .

. . , :

- , ! , :

- , - ?

- , , - : - .

, , . , , ,

. , , :

-, , , !?

- , - : - , ?

- , - .

, . - . , :

- , - , - !

. , , . :

- , , . , , - , .

, , , . .

, .[362]

 

19. Aşvan

Li bajarekî merivek hebû, aşeke wî hebû, aşvanekî belengaz ber bû û maeşê wî aşvanî arê ku bi dîwaran va digirt bû.

Payîzan av diqerimî û aş kar ne dikir. Payîzekê jî aş sekinî, aşvan kilît û mifteyên êş birin dane xwedî.

Rojeke baharê aşvan û jina xwe hişyar bûn û texmîn kirin, ku di nav wan da tiştekî sar dilive. Ewana rabûn, çira vêxistin û dîtin, ku ew mareke bedew, di rengê sipî da ye û ji tirsan xwe dane alîyekî. Mar çû ber dêrî, li ser poça xwe sekinî û dest pê kir kêlimî (axivî).

-Dayê, bavo, hûn çima ji min direvin, merî jî ji kurê xwe bireve, ne axir ez kurê we me?!

-Tu mar î, lê em merî ne, em çawa dikarin te di nav xwe da xwedî bikin?- aşvan got.

-Bavo, dayê, min daynine orta xwe, eger hûn daneynin, ezê riya we bigirim, we bikujim.

Aşvan û jina wî dîtin ku çare tune, pal dan, mar hildan û kirine orta xwe. Ewana ji tirsan nikaribûn razana, lê deng ne dikirin. Wî awayî ew hînî mar bûn, îdî jê ne ditirsîyan, heta jê hiz dikirin jî. Rojekê mar got:

-Bavo, tu qet nabêjî ez te bizawicînim?

-Lao, tu mar î, zewac çî ji te ra ne

-Tu gerekê keça serekbajêr ji min ra bixwezî,- mar dibêje.

-Lao, em sê mehên payîzê bi arê dora dîwarên êş digre va dijîn, ez aşvanê wî me, ew ku ev behs bibihîze, wê min bikuje.

Mar got:

-Tu diçî, here, xêr ku naçî, ezê te bikujim.

Aşvanê feqîr potê xwe avîte navmila xwe, çû ber mala xwedî û rûnişt ser Kevirê xazgînîyan. Yek ji xulaman derket, pirsî:

-Aşvan, te îdî tu cî nedît, tu hatî ser Kevirê xazgînîyan rûniştî?

Qîzxwestin edetê dinyayê ye,- aşvan got.

Xulam çû bal axa, gotê, ku aşvan hatîye, li ser Kevirê xazgînîyan rûniştîye, qîza te bona kurê xwe dixweze.

-Here gazîkê bira bê,- axa got.

Aşvan çû bal axa, ber pante da, ji tirsan zimanê wî ketibû hev. Axa got:

-Aşvan, tu qîza min ji kurê xwe ra dixwezî?

-Qîzxwestin edetê dinyayê ye,- aşvan got.

-90 pezên min hene,- axa got,- vê baharê tu gerekê wana li zozanan rind xwedî bikî, payîzê sax û silamet gişkan vegerînî. Ezê ji te 900 berxan bixwezim, eger te vê daxaza min pêk anî, ezê qîza xwe bidim, paşê ezê ji te qelen bixwezim, eger nedî, ezê serê te lêxim (jêkim).

Ewî bi aşvan ra peyman girêda, mohr kir, kire nava qutîyê, 90 pez anî û da aşvan. Xulam pez birin ber derê aşvan û vegerîyan. Aşvan çû mal, mar gotê:

-Bavo, te çi kir?

-Lao, ne tu bî, ne jî bavê te be, axa tiştekî wisa ji min ra gotîye, ku emirê me heta payîzê maye.

-Bavo, tu çima hêrsa xwe ser min radikî?

-Lao, axa dixweze ku ez 90 pezên wî xwey kim, payîzê 900 berxan bidimê, şîrê mîyan û rûn û penîrê wan jî bidime wî. Eger nekim, wê serê me gişkan jêke.





:


: 2016-11-18; !; : 346 |


:

:

.
==> ...

1963 - | 1837 -


© 2015-2024 lektsii.org - -

: 0.097 .