.


:




:

































 

 

 

 


2




-Eger hûn nikarin mêvanan xwedî bikin, ji bo çi hûn xwe mêvanhiz dihesibînin?

Şebeqê axa û Mîrze Mehmûd şer dikin. Mîrze Mehmûd bi ser dikeve. Ew şûrê xwe ji kalên derdixe bona serê axa jêke, lê axa sîngê xwe vedike, herdu çiçikên wî xuya dibin. Mîrze Mehmûd bi xwe va diçe (dixeriqe). Axa radibe enîya wî miz dide. Mîrze Mehmûd dibêje:

-Şerm ji min ra, ku min ewqas wext bi jinekê ra şer kirîye.

Xanim dibêje:

-Heta îro tu kesî zora min nebiribû, lê îro te bir. Niha ne bi dilekî, lê bi hezar dilê ji te hiz dikim, were îro here nêçîrê, bona riya te vebe. Were li hespa min siyar be.

Mîrze Mehmûd diçe nêçîrê. Ew kêvrûşkekê digire, vedigere mal. Di rê da xanim dikeve bîra wî, ji nişkê va dest û pîyên wî sist dibin, kêvrûşk ji destan dertê, direve. Mîrze Mehmûd tê mal. Xanim jê dipirse:

-Mîrze Mehmûd, te çima kêvrûşk neanî?

-Di rê da tu ketî bîra min, lema jî min nikaribû kêvrûşk bigirta. Eger wêneyekî te hebe, bide min, ez di dema nêçîrê bi xwe ra bibim, bona di rê da derxim, hizreta xwe ji te hildim û paşê bi nêçîra kêvrûşkê va mijûl bim.

Xanim wêneyekî xwe dide Mîrze Mehmûd, ew diçe nêçîrê, di rê da rûdinê û li wêneyê wê dinihêre. Ba radibe, lê dixe wêne dibe, davêje nava behrê. Wêne diçe li darekê hasê dibe, paşê ba lêdixe davêje ber kenêr.

Gavanek diçe ber behrê, wî wêneyî dibîne dibe mal, dide diya xwe. Dê dibêje:

-Ev wêne wê lazimî odeya padîşah bê, baş e ez bibim, nîşanî padîşah bikim, binihêrim çika ew çi dibêje.

Wêne dibe nîşanî padîşah dike, padîşah ecêb dimîne, gazî ersewilên xwe dike, emir dike hemûyan agahdar bikin, ku kê xwedîyê wî wêneyî bibîne, ewê weke giranîya wî zêr bidê. Ersewil 3-4 rojan pey hev dikine gazî.

Pîrê dibêje:

-Ezê wî merivî bînim,- û diçe bal padîşah.

Padîşah çend zêran dide wê û dibêje:

-Eger tu xwedîyê wî wêneyî bînî, ezê weke giranîya te zêr bidim te.

Pîrê şa dibe, li mihîna xwe siyar dibe, diçe welatê xwedîyê wî wêneyî, ber derê mala Mîrze Mehmûd peya dibe. Ew silavê dide xanima ku ji mal dertê. Xanim dibêje:

-Cîyê te ser çavên min heye.

Pîrê dibêje:

-Ez bê war im.

Xanim dibêje:

-Ez nikarim te bihewînim.

Mîrze Mehmûd ji nêçîrê vedigere. Pîrê hîvî jê dike, ku wê bihewînin. Mîrze Mehmûd bi xanimê ra dipeyîve û pê ra qayîl dibe. Rojekê pîrê xanimê dixapîne, wê dibe ber kenarê behrê, bona serê wê bişo. Dema serşûştinê wisa dike, ku kefa sabûnê dikeve çavên wê, ew îdî hew tiştekî dibîne. Pîrê xanimê datîne ser mihîna sêr û hildifirîne ezmanan. Berî wê ew şûrê Mîrze Mehmûd davêje behrê, ji ber ku hêza Mîrze Mehmûd di şûr da bû. Pîrê xanimê dibe malê, serê wê dişo û dibêje:

-Tu çima wisa melûl î?

-Lê ez çi bikim, te ez xapandim, anî van deran. Ev çi welat e?

-Ev welatê padîşahê teyredeyan e, min ru anî vira, ku bi wî ra mêr bikî.

Pîrê padîşah agahdar dike, ku xwedîya wêneyê anîye, gerekê deste kincên baş lê kin. Padîşah kincên xas dide pîrê, wan kincan li xanimê dikin û ew dibine bal padîşah.

Xanim bersîva pirsên padîşah nade, dikeve odeyeke, kêrê û jehr hildide destê xwe û dibêje:

-Kes nêzîkî min nebe.

Niha em bêne ser Mîrze Mehmûd û diya wî, ango derheqa xûşka mezin da. Pîra mezin siteyrkzan bû, ew dertê derva, dibîne ku siteyrka îrze Mehmûd ditemire. Ew difikire: Ez çiqas bê ceger im; dayka Mîrze Mehmûd im, lê ew nakeve bîra min.

Ew berbangê diçe bal xûşka xwe ya ortê û bi sêrbazîyan pê dihese, ku Mîrze Mehmûd ketîye nava halekî xirab. Dikevine odeya Mîrze Mehmûd, dibînin ku kes li wir tune, ji ber ku Mîrze Mehmûd kiribûne nava dolabeke mînanî tabûtê. Dibînin, ku şûrê wî ne di kalên da ne. Xûşka biçûk dikeve behrê, şûrê xwe derdixe û dike nava kalên.

Mîrze Mehmûd hişyar dibe.

-Ez ketibûme di xewa hingorê, xwezî we ez hişyar nekirama.

Xûşk dibêjin:

-Malnexirab, xanim li ku ye, ne axir şûrê te avîtibûne behrê, me derxist.

Mîrze Mehmûd li hespê xwe siyar dibe, diçe welatekî û rastî gavanekî tê.

-Ev çi bajar e?- ew dipirse.

-Ev bajarê bêxwedayan e, tenê ez û diya min em xwedênas in,- gavan dibêje.

Mîrze Mehmûd xatirê xwe ji gavan dixweze, diçe bajêr û dibe mêvanê pîrekê. Ew pîr behsa wî bajarî dike.

-Ev welatê bêxwedayan e, min ji padîşah ra jinek anîye, ew jinik nahêle kes here bal wî, gefa dixwe, ku kê nêzîkî wê bibe, ewê xwe bikuje.

Mîrze Mehmûd ji pîrê ra dibêje:

-Tu here bal wê jinikê, ew jina min e, çi ku ji te ra bêje, were ji min ra bêje. Vê gustîla min jî bibe, nîşanî wê bide.

Pîrê diçe bal xanimê, gustîlê didê û dibêje:

-Ew gustîla Mîrze Mehmûd e. Ka ji min ra bêje, ez çi jê ra bêjim?

Xanim gustîlê hildide, nas dike û dibêje:

-Here ji Mîrze Mehmûd ra bêje, bira hespa xwe bîne, ber dêrî ra derbaz be û bike gazî, ku hespa xwe difiroşe. Padîşah wê hespê bikire.

Pîrê diçe her tiştî ji Mîrze Mehmûd ra şirove dike. Mîrze Mehmûd li hespê xwe siyar dibe, diçe ber qesira padîşah ra derbaz dibe û dike gazî, ku hespê xwe difiroşe. Padîşah ji jor da hespê Mîrze Mehmûd dibîne, bi dilekî na, bi hezar dilî dihebîne. Gazî Mîrze Mehmûd dike, hespê dikire û dibe axurê, lê xulam nikaribûn nêzîkî wê bibin.

Mîrze Mehmûd kaxez û qelem hilda, dest pê kir di nav bajêr da gerîya û ji gişkan ra got, ku ew dikare nexweşan û dînan qenc bike û dikare benikan veke.

Xulaman behs ji padîşah ra şandin, ku hespê te yê ku te nû kirî, dîn e, yek hatîye dînan qenc dike, bibe bal wî, bira qenc bike. Xulam bi sipartina padîşah diçin gazî Mîrze Mehmûd dikin, ku bê bal padîşah.

Mîrze Mehmûd tê. Padîşah dibêje:

-Mîrze Mehmûd, tu gerekê çend rojan miqatîyê li hespê min bikî, ew nahêle, ku xulamên min nêzîkî wî bin.

Mîrze Mehmûd qayîl dibe. Di rê da rastî pîrekê tê û jê ra dibêje:

-Sibê ezê hespê derxime derva, ji xanimê ra bêje, ku hazir be, ezê wê bavêjime terkuya xwe û bibim.

Pîrê diçe, her tişt ji xanimê ra dibêje. Şebeqê xanim li ber dêrî li benda wî disekine. Mîrze Mehmûd jî li hespê siyar, hazir sekinîye. Ew xanimê davêje terkuya xwe û dajo, digihîje welatê xûşkên xwe, razîbûna xwe dide wana û diçe mala xwe.

Bavê Mîrze Mehmûd şa dibe û daweta wan dike[357].

 

 

 

, , . / / . , , . , - . , , . . - , - , - .

, .

. , .

, .

, . , . .

, , - . . , . . , - , , . :

- , ? -?

- //, , . , .

.

- , - , - , , . , , .

- , - , - . , !

, :

- , .

"" .

- , . , .

- , , , .

- , - .

. , . . :

- , , . :

- . , , .

, .

, , , :

- , . . , , .

- , , , - .

:

- , .

"", , , :

- , , .

- , - . , . : , , , .

, . , . . - -. . , .

, , - . , - . , "" :

- , .

. , "" . . , , . . , :

- ! ! !

() :

- , . . , .

. . . , . , , , . . , , :

- ?

- - . , , - . .

, . , , . , , . .

- , . , , , :

- , , , .

, . , , , . .

, , , .

: - , .

, , . . , , :

- , !

:

- , .

- , - .

. . - , , . . , . , . , . , , - . , , :

- , ?

- , . , ?

- , , , - .

.

, , . . .

, , , . , :

- , - !

- -. .

- , , . : " , , ". , - . . , , - , . , , , , - , . , .

.

- , , .

- , , ? - : - , , .

, . . , - :

- ?

- , , - .

, , , .

- , - . - , - .

, :

- , - . , , .

, , :

- . ?

. , , :

- , , , . , .

, . , , . , , , . . , - , , , .

, , -, .

, , , . . :

- , . , .

. :

- , , , .

. , , . . , , -. , .

. .[358]

 

17. Şamil

Di bawermendîyên kurdan da dîk jî cîkî layîq digire, yê ku her ro di wextê xwe da bang dike, ew di malhebûnê da seheteke zindî bû, xwesma di dema çandinîya baharê û payîze da, di demên ekinberevkirinê da. Her sibe, hema bêje di eynî wextê da bangdayîn bal êzdîyan fikireke wisa saz kiribû, ku di wê yekê da biryara yê jorîn heye, ew ser wê fikirê bûn, ku di nav bedena dîk da ruhek heye, ku wî mecbûr dike bang bide. Lê gava mirîşk bikira qirte-qirt, wê ecêbek bihata serê neferên malê. Bi vî awayî, êzdî ekindarî, xweşbextî û bextreşîya malê, jîyan û mirin, hatina baharê û bûyarên din bi teyredeyên malê û kûvî va girê didan.

Padîşahek hebûye. Ew kurê xwe dizewicîne. Roja dawetê gelek merivan dibe, ku bûkê siyar bikin, bînin û dawetê bikin. Xinamî bûkê siyar dikin, lê wê rojê nagihîjin mal, şeva xwe li derva derbaz dikin. Şebeqê dibînin ku marekî ziya li dor wan girtîye, ew di xeleqê da mane. Yek ji merivên bi aqil ser serê ziya disekine û dibêje:

-Ez heyran, tu çi ji me dixwezî?

Ziya vedigere, dibêje:

-Kurekî padîşah heye, navê wî Şamil e. Min di xewnê da dîtîye, ku tenê ew dikare min bigihîne mirazê min. Eger hûn Şamil bînine bal min, ezê we berdim, eger we ne anî, ezê bi we va vedim û we hemûyan bikujim.

Ew merivê bi aqil ev behs digihîne padîşah (padîşah jî di wê xeleqê da bû). Padîşah demeke dirêj difikire û dibêje:

-Baş e, yekî bihêlin bira ji xeleqê derkeve, here Şamil bîne.

Ziya bi ya padîşah dike, xeleqê hinekî vedike, yek ji mêran jê derdikeve, diçe bal Şamil û derheqa wî hal û hewalî da ji wî ra dibêje.

Şamil diçe bal ziya. Ziya xeleqê vedike û bi Şamil ra tek dibin, ango ew herdu bi tenê dimînin. Şamil xatirê xwe ji bavê xwe dixweze, bi ziya ra hinekî dûr diçin, lê vexwendî diçine dawetê. Ziya û Şamil radibine serê zinarekî.

Padîşah bi dawetvanîyan ra dikeve bajêr, lê derheqa kurê xwe da gelek difikire, ji ber ku ew lawê wî yê herî hizkirî bû.

Ziya ji Şamil ra dibêje:

-Şamil, ev zinar warê min e. Min di xewnê da dîtîye, ku tenê tu dikarî min bigihînî mirazê min. Qîza padîşahê horî-perîyan dilketîya min e, tu gerekê herî wê ji min ra bînî.

Şamil navê Melekê Taûs dide û bi rê dikeve, ser çiyan, deştan û gelîyan ra derbaz dibe. Pir diçe, hindik diçe, Xwedê zane, rojekê teyrok dibare. Şamil dibîne, ku çivîkeke ji teyrokê halketî diricife û xwe virda û wêda davêje. Şamil nêzîkî çivîkê dibe, wê hildide, dike paşila xwe û ber zinarekî disekine, heta teyrok xilaz dibe. Ew çivîkê berdide ku bifire here, aza perwaz bide. Çivîk li ser zinarekî terikî disekine û bi zarê merîyan bi Şamil ra dipeyîve:

-Ez kurê padîşahê teyredeya me, han ji te ra perek ji baskê min, kengê bikevî halekî teng, dane ser êgir, ezê bême hewara te.

Şamil riya xwe berdewam dike, diçe ber çemekî disekine û rastî mûristangan tê. Mûrî dixwestin derbazî wî berî çêm bin, lê nikaribûn, diketine avê û dixeniqîn. Şamil şûrê xwe ji kalên derdixe, datîne ser çêm, bona mûrî ser ra derbaz bibin. Mûrî pey hev ra derbaz dibin, yê dawî mabû, lê pîyê wê li devê şûr dikeve, Şamil wê yekê dibîne, kizîn li dilê wî tê, dibêje:

-Sed heyf,- ew dibêje,- hemû mûrî sip-silamet derbazî wî berî çêm bûn, lê nizanim çawa bû, pîyê eva dawî li şûrê min ket û pîyê wî jê kir.

Ev mûrîyê dawî bi zarê merivan bi wî ra dikale (dipeyîve):





:


: 2016-11-18; !; : 283 |


:

:

: , .
==> ...

1976 - | 1606 -


© 2015-2024 lektsii.org - -

: 0.081 .