Салық құқығы және мемлекеттің салық қызметі.
Мемлекеттің өміріндегі салықтардың түсінігі және ролі
Мақсат – мемлекеттің өміріндегі салықтардың орнын және ролін анықтау.Салыққа сипаттама беру.Салықтарды және басқа міндетті төлемдердің айырымды және ұқсас белгілерін белгілеу керек.
Жоспар:
1 Салықтардың түсінігі және белгілері
2 Бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер
сұрақ Салықтардың түсінігі және белгілері
Мемлекеттің бюджет жүйесінің аса маңызды қүраушы негізі мемлекеттің салықтық құқығының көмегімен мөжбүрлеу арқылы алынатын міндетті төлемдер - салықтар, алымдар, баждар, төлемакылар және т.б., яғни жинактап айтқанда салықтық түсімдер болып есептелінеді. Салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің экономикалык-құқықтық маңызы олардық төленілуіне байланысты туындайтын каржылық-экономикалық және құкықтык катынастарда, яғни салық телеушілердін мемлекетке салыктық төлемнің затын (сомасын) берулері кезінде салық зандарымен белгіленген салықтық кұкықтық қатынасқа қатысушы мемлекет пен салық төлеушілердің арасында туындайтын қатынастарда жарқын көрініс табады.
Салықтар экономикалык және әлеуметгік-саяси катынастарды өзінің бойында жинақтаушы күрделі әрі коғам өмірінің көп аспектілі қаржылық-күкықтық құбылысы болып табылады. Сондықтан ол өзіне тән кептеген айрыкша белгілерімен ерекшеленеді.
Салықтардың белгілері:
- түсім көзі жалпы ұлттық табыстың белгіленген бөлігі болып табылатын төлем;
- міндетті телем;
- жекелей — эквивалентсіз төлем;
- қайтарылмайтын төлем;
- мемлекет кірісін қалыптастыратын төлем;
- ұдайы төлем;
- мәжбүрлі төлем;
- заң жүзінде белгіленген төлем;
- құқыққа сай төлем;
- жүзеге асырылуы кезінде төленетін салық сомасының меншік нысанының әркашанда мемлекетгік меншік нысанына ауысуымен (өзгертілуімен) көрініс табатын төлем;
- мөлшері алдын ала айқындалған төлем;
- қаттаң белгіленген мерзімде жүзеге асырылатын төлем;
- өте тұракты салыктык міндетгемелер туындататын төлем;|
- белгіленіп, бекітілуі кезінде нақты салык төлеушілердің| төлем қабілеттілігі есепке алынатын төлем;
- ақшаның телем құралы ретіндегі функциясын (акша нысанындағы кұнның біржақты козғалысын) көрсететін төлем;
- жүзеге асырылуы заңи жауапкершілік шараларымен қамтамасыз етілетін төлем;
- тек кұкыктық нысанда болатын төлем;
- біржақты-өктем төртіппен мемлекет белгілеген төлем;
- жүзеге асырылуы салык төлеушінін заңи міндеті болып табылатын төлем;
- жекелей-айкындалған сипаттағы төлем;
- материалдық-заттай төлем;
- әрдайым фискальдык нысанда болғандықтан салық әкімшілігін жүргізуге қолайлы әмірлі сипаттағы төлем;
- мемлекет тарапынан заттандырылған объективті экономикалык категория, яғни мемлекеттік казынаны толықтыру мақсатында тиісті мемлекеттік билік тармағы ұйымдастырып, құқыктык негіздеген ақша қаражаттарының арналы ағымы;
- әлеуметтік бағдарлы нарықтык экономиканың негізінде жасалынатын демократиялық коғамның өнімі;
- табыстарға салынуына байланысты тікелей, ал тұтынуға (шығынға) салынуына қарай жанама болып бөлінетін төлем;
- салық төлеушінің экономикалық-қаржылык жай-куйіне қатысты функция;
- реттеуші сипаттағы экономикалық стимул және мемлекетгік бюджеттің материалдық-заттай қаражаттарының кезі;
- қоғамдағы бөлу және қайта бөлу катынастарын білдіретін экономикалык категория;
- мемлекеттің салықтық құкығына сай мәжбүрлеп алына отырып, бюджет жүйесінің мызғымас материалдық, негізін қүрайтын төлем;
- бірыңғай салық жүйесін білдіретін мемлекеттік деңгейдегі және жергілікті салык салу жүйелеріне байланысты мемлекетгік және жергілікті болып көрініс табатын телем болып саналады.
Сонымен салық мемлекет тарапынан біржакты шығарылған заңдардың негізінде, сол заңдарда айкындалған нақтылы мөлшерде және катаң белгіленген мерзімдерде, Республикалык немесе жергілікті бюджет кірісін калыптастыру максатында салыктык міндетгемелерін орындауға тиісті занды және жеке тұлғалардан жүйеленген өрі тұрақты түрде уәкілетті мемлекетгік органдар алатын баламасыз, кайтарымсыз, ақшалай (кейде зат-тай) міндетгі төлем болып табылады.
Салык салу процесінде нақтылы салық төлеуші орындауға тиіс салықтык, міндеттемелер салықтык заң актілерінде белгіленген әрбір салықтың құрамдас бөліктерінің жиынтығы –салык элементтері аркылы айқындалады.
Салык телеушінін (оған катысты заңи фактілерге сәйкес) салык төлеу жөніндегі мемлекет алдындағы міндетін оның салыктык міндеттемелерінде нақтыландыратын, республикалық немесе жергілікті бюджетке төленетін салықтык төлем сомасына байланысты салықтық міндеттемені және оның орындалуын айкындайтын, сондай-ак мемлекеттің салық жүйесіндегі әрбір салыктын әлеуметтік-экономикалык және заңи мәнжайының тектік белгілерін, қолданылу тәртібін ашып көрсететін ҚР Салык кодексінде белгіленген әрбір салықтың кұрамдас бөліктерінің кешені — салық элементтері болып есептелінеді.
