Поиск:

Антигендер антиденелер 21 страница

⇐ Предыдущая 16 17 18 19 202122 23 24 25 Следующая ⇒

2. Оқушылар орындай алмаған тапсырмаларды қайта қарап, өзгеріс енгізу

Сабақ барысында сынып немесе жекелеген оқушылар туралы келесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не білдім?

Жекелеген оқушылардың сабақты қабылдау ерекшеліктерін, әрқайсысының бейімділігіне қарай тапсырма дайындау қажеттігін және тапсырмаларды жас ерекшеліктеріне қарай жасақтау

САБАҚ: §17. Қанның құрамы мен қызметі. №6 зертханалық жұмыс.			Мектеп:
Күні:		Мұғалімнің аты-жөні:
Сынып: 8		Қатысқандар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабаққа негізделген оқу мақсаттары	– қан құрамы мен қызметін сипаттау; – дайын микропрепараттар арқылы әртүрлі ағзалардың қан жасушаларының құрылыс ерекшеліктерін зерттеу.
	Барлық оқушылар:
	Мәтінді оқып, мазмұнын түсінеді, қанның құрамын біледі, қан жасушаларын бір-бірінен ажырата алады.

Оқушылардың басым бөлігі:

Плазманың құрамы мен қан жасушаларының құрылысын талдайды, салыстырады, ерекшеліктерін айқындайды, қызметін жүйелейді.

Кейбір оқушылар:

Қанның ағза үшін маңызына баға береді.

Сабақтың құндылығы

Зайырлы қоғам және жоғары руханият.

Бағалау критерийлері:

– Қанның құрамын талдау

– Плазма мен қан жасушаларының құрылысы мен қызметін айқындау

– Қан жасушаларын салыстыру, ерекшеліктерін айқындау

– Плазма мен қанның қызметтерін жүйелеу

– Ағза үшін қанның маңызына баға беру

Тілдік мақсат

Сабақ барысында пән мазмұнының ұғымдaрын қолдануға қажетті айтылым-жазылымға сәйкес жұмыс тілін қалыптаcтыру (мысалы, топтық жұмыстар, сұрақты дұрыс қоя білу, жағдайды талдау және пікірталас жүргізу үшін қажетті тіркестер)

Негізгі сөздер мен тіркестер:

плазма, эритроциттер, лейкоциттер, тромбоциттер, гемоглобин,

оксигемоглобин, карбоксигемоглобин

Сыныптағы диалог/жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер:

Талқылауға арналған тармақтар:

Егер қанға таза суды құятын болсақ, қан жасушалары жарылып кетеді, егер қан жасушаларын концентратты тұз ерітіндісіне салсақ, олар бүрісіп қалады. Неге адам көп су ішкенде немесе көп тұзды тамақ жегенде осындай құбылыстар байқалмайды? Талдап, жауаптарыңды негіздеңдер.

/Адам көп су ішкенде немесе тұзды тамақты жегенде қан жасушалары зардап шекпейді, себебі адамда ішкі ортаның тұрақтылығы сақталады, артық су мен тұз тері мен бүйрек арқылы сыртқа шығарылады/

Сіз неліктен... екенін айта аласыз ба?

Неліктен француз физиологы К.Бернар қанды ағзаның айнасы» деп

атағанын түсіндіріп бере аласыңдар ма?

Жазылым бойынша ұсыныстар:

Қан жасушаларын салыстыру кестесі дәптерге түсіріледі

Алдыңғы оқу

«Артықты алып таста» жаттығуы

– қан, лимфа, плазма, ұлпа сұйықтығы

– оттекті тасымалдау, қоректік затты жеткізу, зәр түзу

– гомеостаз, тұрақтылық, тепе-теңдік, сіңірілу

Жоспар

Жоспарланған уақыт

Жоспарланған жаттығулар (төменде жоспарланған жаттығулармен қатар, ескертпелерді жазыңыз)

Ресурстар

Басталуы

Ұйымдастыру. Психологиялық ахуал Топқа бөлу әдісі: «Жұбыңды тап» Әр оқушының арқасына түйрегішпен немесе скотчпен қағаз бекітіледі. Қағазға сыңарлары бар әдеби кейіпкерлердің, ертегі кейіпкерлерінің, дуэт әншілердің бір есімі жазылады. Оқушылар сынып ішін аралап жүріп өз сыңарларын табады. Сынып осы әдіс арқылы «Эритроциттер», «Лейкоциттер», «Тромбоциттер» топтарына бөлінеді. Әр топ өздерінің

	атының сабаққа байланысын болжайды. Ынтымақтастық атмосферасын тудыру: «Мен сені түсінемін» жаттығуы Әрбір топ мүшелеріне жүргізуші: өздеріне серіктес таңдау керектігін ескертеді. Сіздердің біреулеріңіз ауызша 3 минут ішінде серіктесіңіздің тілегін, сезімін, көңіл күйін, жағдайын бейнелеп беріңіз. Содан соң серіктесі оның айтқанын мақұлдайды немесе жоққа шығарады. Қасыңызда отырған адамға назарыңызды аударыңыз және оның қазіргі ойын, ішкі сезімін, арманын түсініп, іштей қорытынды жасап отырыңыз. Соңында екі серіктес бір-бірінің ішкі сезімдерімен бөліседі.
Ортасы	І. Оқулықпен жұмыс. «Фотокөрме» стратегиясы Мәтінді оқып болған соң суретке сәйкес келетін сөздерді табады. Берілетін суреттер: Дескрипторлар: – Мәтінді толық меңгеріп, қанның құрамын анықтайды. – Суретке сәйкес келетін сөзді дұрыс талдайды. – Қан жасушаларын бір-бірінен ажыратады, суреттен көрсете алады. Сергіту сәті «Картоп егу» Оқушылар бір-бірінің арқасына картоп егеді – Жер жырту – Жерді тегістеу – Картоп егетін шұңқыр қазу – Картоп түйнегін егу	Оқулық

– Шұңқырды жабу Рефлексия «Өз сөзімнің дәлелі» 1. Сабақта мен ……..себебі……… 2. Сабақта мен өз жұмысыммен……… 3. Маған сабақ ……. 4. Сабақ бойы мен ….. 5. Менің көңіл күйім…….. 6. Сабақ материалдары мен үшін ………

Аяқталуы

«Жұбын тап» әдісі Әр топқа жауабы немесе сұрағы бар қағаздар таратылады. Оқушылар топ ішінде сәйкес сұрақ пен жауапты іздейді. Таратылатын қағаздар: 1-топ: – қанның формалық элементтері дегеніміз /қан жасушалары/ – гемоглобин өкпеден мүшелерге /оттекті тасиды/ – гемоглобин дегеніміз /қанның қызыл түсті пигменті/ – фагоцитоз дегеніміз /ағзаның қорғану реакциясы/ 2-топ: – қанның ұюына қатысады /тромбоциттер/ – қанның құрамы /плазма және қан жасушалары/ – қаназдық /анемия/ – қан жасушаларының ішіндегі ең ірісі /эритроциттер/ 3-топ: – қаназдықты емдеуде қолданылатын дәрумен /В₁₂/ – амеба тәрізді қозғалады /лейкоциттер/ – лейкоциттер 1 мм³ қанда /6-8 мың/ – плазманың нәруыздары /альбумин, фибриноген, глобулин/ Дескрипторлар: – Қан жасушаларының қызметін біледі. – Қан құрамын бір-бірімен салыстыра алады. Рефлексия «Плюс, минус, қызықты» “+” бағанына жақсы эмоцияларды тізіп жазу “–”бағанына түсініксіз, қиындық келтірілген нәрселерді жазады “қызықты” (?) бағанына оқушылар өздерін қызықтырған, білгісі келетін заттар туралы жазады.

Қосымша ақпарат.

Эритроциттер – ( eiythrocyti; грекше erythros қызыл + cytus жасуша)

Лейкоциттер – (грекше leukos ақ +kytos жасуша) Тромбоцитер (грекше thrombos – қанұйық + kytos жасуша)

Қанның қызметі:

1. Адам ағзасында қан әрбір мүшені, дененің әрбір жасушасын бір-бірімен өзара байланыстырады.

2. Оттегін өкпеден ұлпаларға жеткізіп, көмірқышқыл газынан тазартады.

3. Қорек заттарды асқорыту мүшелерінен ұлпаларға жеткізеді.

4. Ағзаның соңғы қажетсіз өнімдерін бүйрекке және т. б. мүшелерге тасымалдайды.

5. Дене температурасының тұрақтылығын сақтайды.

6. Ағзаны зиянды микробтардан қорғайды.

7. Ішкі секреция бездерінен бөлінетін гормондарды тасымалдайды.

8. Жасушаларда қышқылдың, судың деңгейін реттейді.

9. Қорғаныштық қызмет атқарады (қанды ұйыта алады).

Саралау – Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз?

Қосымша көмек керек оқушылар үшін: Семантикалық карта толтыру:

Қабілеті жоғары оқушы:

Амеба мен лейкоциттердің ұқсастығы қандай? Айырмашылықтары ше?

Пәнаралық байланыс Қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері АКТ-мен байланыс Құндылықтар- дағы байланыс

Рефлексия

Сабақ / оқу мақсаттары шынайы ма?

Бүгін оқушылар не білді? Сыныптағы ахуал қандай болды?

Мен жоспарлаған саралау шаралары тиімді болды ма? Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе? Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен?

Рефлексия. «Бекітілді»

– Мен көп нәрсе үйрендім.

– Бұл маған өмірде керек болады.

– Сабақта ойландыратын нәрселер болды.

– Сабақта барлық сұрақтарға жауап алдым.

Қорытынды бағамдау

Қандай екі нәрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1. Сабақта әртүрлі оқыту стратегиялары, түрлі әдістерді араластырып қолдану

2. Жеке, жұптық, топтық жұмыстар

Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1. Оқушылардың сабақ барысындағы жұмыстарына талдау жасау, тапсырмалардың орындалуын жақсарту үшін не істеу керектігіне мән беру

2. Оқушылар орындай алмаған тапсырмаларды қайта қарап, өзгеріс енгізу

Қан жасуша- ларына тән қасиеттер	Эритроцит- тер	Лейкоциттер	Тром- боцит- тер
Қызыл қан жасушалары
Микробтар- дан қорғайды
Қанды ұйыту
Ядролы
Ядросыз
Пластинка

САБАҚ: §18. Иммунитет.

Гуморальдық және жасушалық

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып: 8

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабаққа негізделген оқу мақсаттары

– лейкоциттердің түрлі типтерінің қызметтерін сипаттау;

– гуморальдық және жасушалық иммунитетті салыстыру.

Барлық оқушылар:

Мәтінді оқып, мазмұнын түсінеді, иммунитет терминінің мәнін ашады, иммунитеттің типтерін біледі.

Оқушылардың басым бөлігі:

Иммунитеттің типтерін салыстырады, ерекшеліктерін айқындайды, лейкоциттердің түрлерін жүйелейді, олардың атқаратын қызметтерін

нақтылайды, маңызын табады.

Кейбір оқушылар:

Иммунитеттің негізін салушы ғалымдардың еңбектеріне баға береді.

Сабақтың құндылығы

Зайырлы қоғам және жоғары руханият.

Бағалау критерийлері:

– Иммунитеттің типтерін біледі, оларды сипаттау, айырмашылықтарын талдау;

– Лейкоциттердің түрлерін, қызметтерін анықтау, олардың ағзаны бөгде заттардан қорғау қызметтерін талдау;

– Иммунитеттің негізін салған ғалымдардың еңбегіне баға беру.

Тілдік мақсат

Oқушылaрдың тілдік дaғдының төртеуін де түрлі әрекeттерде (мысалы, оқылым-тыңдалым, оқылым-жазылым, оқылым-айтылым, тыңдалым-жазылым және т.б.) әртүрлі мaқсаттарға қол жeткізу үшін қолдану

Негізгі сөздер мен тіркестер:

туа біткен иммунитет, жүре пайда болған иммунитет, фагоциттер,

лимфоциттер, антидене, антиген, нейтрофиллдер, моноциттер

Сыныптағы диалог/жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер:

Талқылауға арналған тармақтар:

Төмендегі берілген терминдердің арасындағы «байланысты және оларды байланыстырып тұрған процесті талқылаңдар.

Тимус, киллер жасушалары, хелперлер, супрессорлар, Т-лимфоциттер, В- лимфоциттер.

Сіз неліктен... екенін айта аласыз ба?

Ауру адамның қанын микроскоппен қарағанда лейкоциттердің 1 мм³ қанда 30 мың болғанын көрген дәрігердің неліктен қауіптенгенін айта аласыңдар ма?

/Лейкоциттердің 1 мм³ қанда 30 мың болуы ағзада қабыну процесінің жүріп жатқанын көрсетеді, сондықтан дәрігер қауіптенді/

Жазылым бойынша ұсыныстар:

Иммунитет типтеріне кластер құру, оны дәптерге түсіру

Алдыңғы оқу

«Менен сұрақ – сізден жылдам жауап»

1. Эритроциттердің негізгі қызметі?

2. Қанның түссіз бөлімі?

3. Қанға қызыл түс беретін жасуша?

	4. Қанның түссіз жасушасы? 5. Қанның қызыл түсті пигменті? 6. Оттекпен қосылған гемоглобин? 7. Қан қандай ұлпа? 8. Қан жасушаларын ата. 9. Қанды ұйытушы жасушалар. 10. Оттекті тасымалдайды.
Жоспар
Жоспарланған уақыт	Жоспарланған жаттығулар (төменде жоспарланған жаттығулармен қатар, ескертпелерді жазыңыз)	Ресурстар
Басталуы	Ұйымдастыру. Психологиялық ахуал. Топқа бөлу әдісі: «Математикалық фигуралар» Сынып осы әдіс арқылы «Лимфоциттер», «Лейкоциттер» топтарына бөлінеді. Әр топ өз атының сабаққа байланысын болжайды. Ынтымақтастық атмосферасын тудыру: «Сыныптағы заттар» Оқушылар сыныптағы кез келген бір затты таңдап, бір минут ішінде оны өзіне немесе өзінің көңіл күйіне ұқсастығын ойластырып, топ ішінде айтып беруі керек. Мысалы: мына төбедегі шам маған ұқсайды екен: қазір менің де көңілім жан-жағына жарық сыйлағысы келіп тұр! Мен қасымдағы досыма да осыны тілеймін.
Ортасы	І. Оқулықпен жұмыс. Жұппен жұмыс № Тапсырмалар Тарихшылар Иммунитет негізінің қалануы Анатомдар Лейкоциттердің құрылысы Систематиктер Лейкоциттердің түрлері, иммунитеттің типтері Физиологтар Лейкоциттер түрлерінің қызметтері Полиглоттар Негізгі терминдердің үш тілде айтылуы Дескрипторлар: – Мәтінді толық меңгеріп, жұптық жұмыс тапсырмасын толық орындайды. – Иммунитет пен лейкоциттердің түрлерін анықтайды, қызметтерін дәлелдейді. – Иммунитет типтерін, лейкоциттер түрлерін салыстырады, ажырата алады. – Үш тілде терминдерді дұрыс айтады, терминдердің мәнін ашады.	Оқулық

Сергіту сәті. «Шаңырақ» ойыны Шарты: төрт бұрышты орамалды жайып қояды, әуенмен балалар айналып жүгіреді, әуен тоқтаған кезде балалар орамалдың бұрышынан ұстап жоғары көтеру керек. Шаңырақты қай топ бірінші көтерсе, сол топ жеңіске жетеді. Рефлексия. «Кері байланыс бутерброды» бірінші жағымды сөз айтады, кейін құрылымды сын айтады, соңынан тағы да жағымды пікір білдіреді.

Аяқталуы

РАФТ стратегиясы Оқушы кез келген бір объектіні алып, сол рөлге еніп, өз ойын айтады. 1- топ: Р-рөл – И.Мечников А-аудитория – оқушылар Ф-формат – тәжірибе нәтижесі Т–тақырып – Фагоцитоз 2- топ: Р-рөл – П.Эрлих А-аудитория – оқушылар Ф-формат – Монолог Т-тақырып – Иммунитет Дескрипторлар: – Иммунитеттің негізін қалаған ғалымдардың еңбегіне баға береді. – Рөлді дұрыс сомдайды. – Тақырыптың мәнін ашады. Рефлексия. «Стикер жапсыру» Стикерлерді пайдаланып, сұрақтарға жауап беріңдер. Мен нені үйрендім? Маған не қиын болып көрінді? Не күрделі болды? Мен енді нені үйренгім келеді?

Қосымша ақпарат. Иммундық жауап (иммунологиялық реактивтік) – иммунды реакциялар. Бөтен антигендердің әрекетіне қарсы пайда болады. Иммундық жүйе антигенмен қарым- қатынасқа түскенде әртүрлі иммундық жауап бере алады: қанмен бірге айналатын ерекше антиденелердің пайда болуы, осы антигенмен өзгеше байланысқа түсетін Т-лимфоциттер санының көбеюі, ұзақ өмір сүретін Т және В-лимфоциттердіц иммундық есте сақталуының, иммундық төзімділіктің, аллергияның пайда болуы. Ағза антигенмен алғаш және кейін кездесуіне байланысты бірінші және екінші реттік иммундық жауап береді. Бірінші реттік

иммундық жауап – антидене түзетін плазмалық торшалардың саны біршама бәсеңдеу

көбеюімен, иммуноглобулин жинақталуымен және олардың қанда пайда болуымен сипатталады. Екінші реттік иммундық жауап антигенмен екінші рет қайталап кездескенде пайда болады. Бірінші реттік жауапқа қарағанда жасырын мерзімі қысқа, көбею уақыты

жедел және антиденелер титрі жоғары болады.

Қосымша көмек керек оқушылар үшін:

Иммунитеттің жіктелуіне кластер құрады.

Қабілеті жоғары оқушы:

Жөтелу, құсу, ауру сезімі, жоғары температураның адам үшін пайдасы бар ма? Бар болса, өзіңіздің болжамыңызды айтыңыз.

/Бұл құбылыстар адамның қорғаныш реакциялары. Мысалы: денеге бөгде заттың, ауру туғызатын бактериялардың, удың енуіне осылай реакция көрсетеді. Олар құсу, жөтелу кезінде денеден шығарылуы мүмкін, ал ауру сезімі мен жоғары температура ағзадағы қабынуды білдіреді, онымен қоса жоғары температура ауру туғызатын

бактерияларды өлтіреді/

Пәнаралық байланыс Қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері АКТ-мен байланыс Құндылықтардағ ы байланыс

Рефлексия

Сабақ / оқу мақсаттары шынайы ма?

Бүгін оқушылар не білді?

Сыныптағы ахуал қандай болды?

Мен жоспарлаған саралау шаралары тиімді болды ма? Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе? Мен өз жоспарыма қандай түзетулер

енгіздім және неліктен?

Рефлексия. «Рефлексиялық нысана»