Практикалық сабақ № 3

 

Тақырыбы: Техникалық және кәсіптік оқыту мекемелерінің жабдықталуы және ұйымдастырумен танысу.

Сабақтың жоспары:

1. Кәсіптік оқытудың мекемелерінің жабдықталуы.

2. Техникалық және кәсіптік оқыту мекемелерінің жабдықталуы және ұйымдастыру ерекшеліктері.

Сабақтың мақсаты мен міндеттері, іскерлігі, дағдысы құзіреттілігі:

Болашақ «Кәсіптік оқыту» пәні мұғалімнің техникалық және кәсіптік оқыту мекемелерін жабдықтау бойынша білімі, іскерілігі мен дағдысы.

Сабақты өткізу формасы: Жазбаша рефераттарды талқылау.

Ысқаша теориялық мәлімет

Кәсіптік оқытудың оқу шеберханаларын заманауи талаптарға сай жабдықтау құжатқа белгіленіп отырылады. Құжатта – оқу шеберханасын техникалық қауіпсіздендіруді сақтау ережелері және қажетті құжаттармен қамтамасыз етуге байланысты талаптарды белгілеп көрсетіледі.

Оқу шеберханасына технологиялық өзгерістер енгізіп қана қоймай, сол өзгерістерді жүзеге асыруға үлкен талаптар қойылады. Оқу шеберханасы оқушыларға экологиялық, экономикалық, ақпараттық білім алуларына сай, жаңа кәсіптік оқыту бағдарламасы негізінде жабдықталуы болуы тиіс. Соған сәйкес кәсіптік оқыту стандартына сәйкес оқу шеберханасына қойылатын мынадай қағидалар бар:

Негізгі қағида

Оқу шеберханасы жоспар бойынша сабақтар өткізу, үйірме және қоғамға пайдалы жұмыстар өткізуге пайдаланылады, мекеме директорының бұйрығы бойынша кәсіптік оқыту сабағы мұғаліміне шеберхана меңгерушісі міндеті жүктеледі, шеберханадағы сабаққа дәрігерлік тексеруден өткен, денсаулығы мықты оқушылар жіберіледі, шеберханадағы барлық жұмысты оқушылар арнайы киім кию арқылы (халат, алжапқыш) істеуі керек.

2 Оқу шеберханаларының бөлме жайы:

Мекеменің оқу шеберханасы екі немесе одан да көп бөлмелерден тұруы мүмкін. Оларда пішу, тігу, дымқылды – жылумен өңдеу жұмыстарын жасауға болады. Шеберхананың қандай үлгіде болуы сыныптардағы оқушылардың жиынтық санына байланысты. Қандай үлгідегі шеберхана болса да, оның 16 м-ден кем емес құрал - жабдық, дайындама т.б. заттар сақтайтын бөлмесі болуы тиіс.

Шеберхана бөлмелері мектептің бірінші қабатының шет бөлігіне орналасып, қабырғалары мен төбесі шу өткізбейтін қалың болуы тиіс. Шеберхананың далаға және дәлізге шығатын есіктері болуы керек.

Шебехананы үй асты немесе жартылай үй асты бөлмелеріне орналастыруға болмайды. Шеберхана бөлмелерінің жарығы, жылытылуы, желдетілуі «Мектеп және оқу-өндірістік шеберханаларды техникалық қауіпсіздендіру мен тазалығын сақтау ережесіне» сай болуы керек.

3 Шеберхананың құрал-жабдықтары:

Шеберхана жабдықталады:

- көрнекілік құрал – жабдықтармен және бір үлгідегі құрал – саймандармен;

- шеберханада дайындалатын жұмыстардың сапасын арттыру үшін қолданылатын көмекші, қосалқы аспаптармен;

- әдістемелік, оқулық, анықтамалық әдебиеттер және тарату материалдарымен;

- өртке қарсы қолданылатын жабдықтармен және дәрі-дәрмектермен;

- шеберханаға диафильм, киноүзінді көрсететін жабдықтар қойылады;

- тігін машинасымен және әмбебап жұмыс істеу үстелдері орындықпен (қайырылатын, жиналатын) жабдықталады;

- мұғалімнің жұмыс орны жұмыс үстелімен, тақта және сызу жабдықтарымен, компьютермен жабдықталады.

Шеберханадағы оқыту құралдары және олардың дидактикалық мүмкіндіктері. Оқыту құралдары - адамның табиғи тұрғыдан ойлап тауып, білім берудің алға қойылған мақсаттарына жету үшін және оқушыларды оқытып-тәрбиелеуді жүзеге асыру үшін мұғалім мен оқушылардың қызмет құралы және оқу ақпараты ретінде оқу-тәрбие үдерісінде қолданылатын материалдық объектілер мен табиғи заттар. Оқыту құралдары мазмұндық, әдістер, ұжымдық формалар сияқты оқу жүйесі (жобадағы үлгі) мен оқу-тәрбие үдерісінің, кез келген оқу орнының материалдық-оқу базасының да компоненті болып есептелінеді. Педагогикалық ғылым мен тәжірибедегі сан-салалы жүйелік құрылымдардың компоненті болып саналатын оқыту құралдары барлық басқа компоненттерге де ерекше ықпал етеді.

Еңбектi қорғау және қауiпсiз еңбек ету ережелерi. Еңбектi қорғау-заңды актiлер жүйесi және соған сәйкес келетiн еңбек үдерісінде адамның жұмыс қабiлеттiлiгi мен денсаулығын сақтауда қауiпсiздiктi қамтамасыз ететiн әлеуметтiк экономикалық, ұйымдастырушылық, техникалық және гигиеналық шаралар. Еңбектi қорғау техникалық қауiпсiздiктi және өндiрiстiк санитария сұрақтарын қарастырады. Техника қауiпсiздiгi оқушыларды қауiптi факторлардың әсерiнен сақтайтын ұйымдастыру шаралар және техникалық амалдар жүйесi. Қауiптi фактор – бұл фактор әсерiнен жұмыс iстеп жатқан оқушы белгiлi бiр жағдайда жарақатталуы немесе денсаулығының нашарлауына әкеледi. Еңбектiң қауiпсiздiгi қауiптi және зиянды факторларды болдымайтын еңбек шаратының жағдайы; зиянды факторларға, жұмыс аумағының жоғары шыңдалуы жоғары немесе төменгi температура, салыстырмалы ылғалдылығы, ауаның қоғалысы; шудың және дiрiлдiң жоғары дәрежесi, жарықтың жеткiлiксiздiгi т.б. жатады.

Эргономика және техникалық эстетика. Сыртқы орта адам организмiне, оны» физиологиялық функциясына, психикасына, еңбек өнiмдiлiгiне әсерiн тигiзедi. Ортаның адам организмiнiң мүмкiндiктерiне бейiмделу проблемаларымен эргономика ғылымы айналысады. Эргономика – адам- еңбек құралдары - өндірістік орта жүйесiн бірыңғай үдеріс ретiнде зерттеп, оптимизациялауды, ұйымдастыруды өзiнiң мiндетi деп санайды. Бұл үдерісті оңтайландыру адамның функциональдық мiндетiн орындағанда едәуiр жағдайлар жасауды көздейдi.

Ортаның сапасын бағалауда келесi эргономикалық көрсеткiштер қолданылады: гигеналық - жарықтандыру дәрежесi, температура, ылғалдылық, қысым, шаңдылық, шу, радиация, дiрiл және т.б.

Антропометриялық - бұйымдардың, адамның антропометриялық қасиеттерiне сәйкес келуi (өлшемi, пiшiнi).

Физиологиялық-бұйымның адамның сезiм мүшелерiнің жұмыс iстеу ерекшелiктерiне сәйкес келуiн анықтайды. Олар адамның жұмыс қоғалысының жылдамдығына және көлемiне, көру, есту, түйiсiк - дәмдiк және сезiм информациясыны» сезiм мүшелерiне түсетiн көлемдерiне әсер етедi.

Психологиялық – бұйымның адамның психологиялық ерекшелiгiне сәйкес келуi керек. Психологиялық көрсеткiштер бекiтiлген және жаңа қалыптасқан адам дағдысының сәйкес келуiн және оның мүмкiндiгi мен ақпаратты өңдеуiн сипаттайды. Эргономикалық талаптарды есепке алу қажет жердегi техника диапозоны, транспорт жабдықтары және күрделi жүйелердi басқарудан тұтыну тауарларға дейiн.

Экологиялық әсерлер. Адам экологиясы-бұл адамның (ағза ертiнде) мекен ету ортасымен өзара қарым-қатынасы туралы ғылым болып шығады. Бұл тұста оқушының матаны пiшу, тiгiн машинасында жұмыс жасау және үтiкпен жұмыс жасауда адам ағзасына әсер ететiн жағымсыз иiстер, шаң-тозаңдарды айтуға болады. Себебi, тоқыма маталарының қасиеттерi әртүрлi табиғи және химиялық талшықтардан тұрады. Ол талшықтар дымқылды-жылумен ө»деу барысында, тiгiн машинасында жұмыс жасағанда байқалады.

Электр тогынан қорғану қауiпсiздiгi. Кернеу үстiнде тұрған электр – құрылғыларымен жұмыс кезiнде жалпы және жеке электр қауiпсiз құралдарды пайдалану керек. Жалпы қауiпсiз құралдарға қауiпсiз қоршаулар, жерге тұйықталу, нөлдену және кернеуде тұрған электр құрылғылар корпусы өшiру; қауiптi жерлерде iлiнген ескерту плакаттар, ауадағы иiстi жоюшылар жатады. Ең негiзгi қауiпсiз жағдай - бұл электр құрылғылардың жоғарғы сатыдағы изоляция жағдайы.

Оқу шеберханысының көрінісі (Сурет 23).

1 - оқушы партасы (1200х500)

2 - мұғалім үстелі (1200х600х750)

3 - әмбебап үстел (пішу үшін) (900...1800)

4 - Қозғалмалы проекциялық аппаратура орны.

5 - биіктік реттейтін қозғалмалы оқушы үстелі.

6 - мұғалімнің айналмалы-қозғалмалы үстелі.

7 - қабырғалық секциялық шкафтар.

8,10 - ілмелі шкафтар

9,11,12 - қабырғалық ілмелі шкафтар

13 - сынып тақтасы.

14 - экран

15 – кестелер мен тақтаны ілетін.

 

Сурет 1. 8,10,12 сыныптар үшін кабинеттің сызбалық көрнісі.