Негізгі капиталдың қалдықтық құны бойынша балансы

Баланс бабы	Экономика, барлығы	Соның ішінде салалар бойынша кәсіпорындардың меншікті формалары бойынша:
1. жыл басындағы бар болуы 2. жыл ішіндегі түскендердің барлығы Соның ішінде: - іске қосылған - күрделі жөңдеу - өзге себнптерден 3. жыл ішіндегі істен шыққанның барлығы. Соның ішінде: - жойылғаны - тозғаны - өзге себептерден. 4. жыл аяғындағы бар болуы 5. жыл бойындағы негізгі капиталдың абсолюттік өсімі 6. күрделі қаржы жұмсалымы 7. аяқталмаған құрылыс - жыл басына - жыл аяғына

Күрделі жөндеу көрсеткіштері мынаны сипаттайды:

1. негізгі капитал құнының артуы;

2. күрделі жөндеулерге жұмсалған ақшаларды игеру.

Баланстың мәліметтері бойынша жыл басы мен жыл аяғына арналған негізгі капиталдың қатысуы арасындағы тәуекелділік келесідей:

 

= + Т – Ш

мұндағы:

– жыл аяғындағы капиталдың толық құны;

–жыл басындағы негізгі капиталдың толық құны;

Т – барлық бап бойынша жыл бойындағы негізгі келіп түскен құны;

Ш – барлық себептер бойынша жылбойындағы негізгі капиталдың істен шыққан және тозған құны;

 

Негізгі капиталды бағалау әдістері:

1. Бастапқы құн (БҚ) – бұл негізгі құрал-жабдықтарды құру немесе сатып алу үшін нақты жұмсалған шығындар құны.

2. Ағымдағы құн (АҚ) – бұл негізгі қаражаттардың қолданыстағы нарықтық бағасы бойынша құны.

3. Баланстық құн (ҚҚ) – ол негізгі қаражаттардың жинақталған тозу сомасын шегергендегі бастапқы құн. Амортизация – латын тілінен аударғанда өтеу деген мағынаны береді, онда ҚҚ=БҚ-А

4. Қалпына келтіру құны(ҚКҚ) – ол ғылыми техникалық прогресс пен бағалардың жаңа шартының есептері бойынша негізгі капиталдың құны.

ҚКҚ=БҚ* I, мұндағы I – негізгі капитал элементтерінің баға индексі.

5. Жойылу құны (ЖҚ) – сынған металлоломды өткізу бағасы бойынша анықталады, бұл – негізгі капиталдың тозуына және істен шығуына байланысты жойылғаннан кейінгі өткізуден алынған түсім.

Негізгі капитал тозуының коэфициенттері:

К тоз ж.б = Т ж.б / БК ж.б немесе К тоз.ж.а = Т ж.а / БК ж.а

Мұндағы: К тоз.ж.б. және К тоз.ж.а. – сәйкесінше жыл басы мен жыл аяғындағы тозудың коэфиценттері.

Негізгі капитал қозғалыстарының көрсеткіштеріне жататындар: істен шығу, жою, түсу және жаңарту коэфиценттері. Жою және жаңарту коэфиценттері мерзімге арналған негізгі капиталдың қайта өндірісінің кеңейтілуін көрсетеді.

Негізгі капиталды жою коэфициенті:(К жою)

К жою = Жойыл. / БК ж.б

Мұндағы: жойыл.- кезең бойынша жойылған негізгі капиталдың сомасы.

Негізгі капиталдың істен шыққан коэфициенті (К ш):

Кш = Ш / БК ж.б

Мұндағы: Ш – кезең бойынша барлық бағыттар мен істен шыққан негізгі капиталдың сомасы.

Негізгі капиталдың түсу коэфициенті (Кт):

Кт = Т / БК ж.а

мұндағы: Т – кезең бойынша барлық көздерден түскен негізгі капиталдың сомасы.

Негізгі капиталдың жаңарту коэфициенті (К жаңарту)

Кжаңарту = Жаңарт / БК ж.а

Мұндағы жаңарт. – кезең бойынша жаңартылған негізгі капиталдың сомасы.

Негізгі капиталдың жаңарту коэфициенті мынаны сипаттайды: а)негізгі капиталдың өсу көлемі; б)жаңа негізгі капиталдар құру үшін күрделі қаржы жұмсауға бағытталған қаржаттың азаюы.