«Клиент –терапевт» жұбы болып өткізіледі. «Клиент» роліндегі адам стенаға қарап отырады, ал«терапевт» роліндегі адам клиентті еститіндей қашықтықта оның артына отырады. Нұсқау: «клиент еркін ассоцияциалар режимінде қалаған нәрсесі туралы айтады». Терапевт оны үнсіз тыңдап пациен қолдауды қажет етеді деген жағдайда оның иғына қолын тигізеді.
Контрпереносты байқау жаттығуы. Жаттығу үштікте орындалады: «терапевт-клиент-супервизор» Терапевт позициясындағылар топтан супервизорларын таңдайды. Жаттығу 3 кезеңнен тұрады.
1кезеңде «терапевт-супервизор» бір-бірінен терапиялық кабинеттерде шартты түрде бөлініп біраз арақашықтықта орналасады. Терапевтке нұсқау: «клиентпен терапиялық диалог ұстау және бұл процесте ақператты өңдеуден горі оның сезімін түсінуге бағытталу».Супервизорға нұсқау: «терапевттің ауысып отыратын клинттермен өзара әрекеттесуін бақылау, терапевтте пайда болатын қиындыққа назар аудару»
Клиентке нұсқау: «қандайда бір проблемеңызды терапевтті ауыстыра отырып айтып шығыңыз. Терапевттен терапевтке откен сайын бір тақырыпты ұстануға немесе оны өзгертіп айтуға болады»
2 кезеңіне «терапевт-супервизор»жұбы қатынасады.
Терапевтке нұсқау: «супервизормен бірге клиентпен өзара әрекеттесу жағдайындағы қиындықты және өз сезіміңізді, оның себебін талдаңыз»
3 кезең бүкіл топпен өткізіледі. Негізі –талдау, талқылау.
Жаттығу күшті эмоционалды реакция туғызады.
Контр переносты талдау дағдысын қалыптастыру.
«терапевт- пациент» жұбымен өткізіледі. Бірінші кезеңде пациент терапевтке өз проблемасын баяндайды, терапевт үнсіз тыңдай отырып әңгіме барысында еске түскен өзінің уайымдарын мұқият бақылайды.
Екінші кезеңде терапевт пациентті тыңдау кезіндегі өзінің эмоционалды реакциялары туралы айтады. Ал пациент үнсіз өзінің ішкі күйіне бағытталып, аталған сезімдердің қайсылары оның уайымын бейнелейтінін, сәйкес келмейтінін түсінуге тырысады.
Үшінші кезеңде талқылау жүреді.
Еркін ассоциалар.
Клиент өзінің ойына келген нәрсенің барлығын айтады. Еркін ассоциялардың мазмұны-бұрыңғы, болашақ, ой, сезім, қиял, түс.мұнда ығыстырылған бейсаналық сага деңгейіне шығады. Психоаналитик қолдаушы немесе сыншы позицияларын ұстанбау керек. Оның міндеті:тыңдау, бақылау. Өз жұмысының негізгі тәсілі-талдауды психоаналитик пациент оған дайын болған жағдайда жүргізеді.
5 Қарама-қарсылықты талдау.
Қарама-қарсылық-бұл психоаналитикалық жұмысқа клиенттің санасыз түрдедегі қарсылығы, неврозды терапиялық әсерден қорғайтын пациенттің ішкі дүниесі.Психоаналитиктің міндеті пациенттің қарсылығының неге және неліктен екенін анықтау. Әдетте оның себебі санасыз түрдегі мазасыздвқ, ұят, кінә деген құбылыстардан қашу.
Трансфера
Қарсылықты зерттеу процессінде З.Фрейд трансфера құбылысымен кездесті. Трансфера-бұл пациентің бұрын басқа адамға деген сезімдерін психоаналитикке аударуы. Психоанализбарысында клиент аналитикке бір роль беріп бұрыңғы өмірде болған уақиғаны қайтадан бастан кешіреді. Фрейд терминологиясы бойынша невроз трансференттіке айналады. Трансферентті невроздың механизмі келесідей: либидо энергия клиенттің өміріндегі маңызды адамынан психоаналитикке аударылады. Конфликтіні шешуде ол босаңсып бұрыңғы объектіге қайта оралмайды. Сондықтан трансфера емдеудің маңызды факторы ретінде қарастырылады. Аударуды талдаудың бірінші кезеңі идентификация
Психотерапевт маман клиентпен қызмет істеу арқылы оның ішкі әлеміне әсер етеді,бұдан психотерапияның негізгі 4 моделі анықталынады.
Психотерапия -бұл емдеу түрінде әсер ету әдісі ретінде, яғни организмнің психикалық және соматикалық қызметінің функцияларына әсер ету (көбінесе медицина үлгісінен көрінеді).
Психотерапия -бұл оқып біліп әрекетті тану психологиялық үлгіден көрінеді)
Психотерапия -анықтап,білу әдісі ретінде яғни қоғамдың бақылауда толықтай сипатын білінуі, (мұнда әлеуметтік моделі байқалады)
Психотерапия құбылыстар жиынтыгы ретінде адамдар арасындағы көрініс байқалады (философиялық моделі көрінеді).
Психотерапия -бұл ауру адамдармен қызмет жасай отырып,олардың барлық жеке тұлғалық деңгейін, организмінің өзіндік байланысын зерттей отырып қарастырады. Психотерапевт өзге мамандармен тығызбайланыстылықта бола отырып, науқастық ауруының ерекшелік белгісіне қарай оған әртүрлі әсер ету пайдаланылады. Көбінесе психотерапевт невроз болған тұлғаларды психологиялық соматикалық ауру жағдайына ұшырағандармен қызмет жасайды. Олардың барлық жағдайын сипат белгісін анықтай отырып клиентке тек психотерапевтік жағынан әсер етуге арналады.
Психотерапия әсер ету әдіс түрлері:
Музыкатерапия
Логотерапия
Библиотерапия
Генитальттерапия
Оргттерапия
Имаготерапия
Натурпсихотерапия
Жекелей және топтың жағдайдағы психотерапия болып үлкен топқа болінеді.
Жекелей психотерапия негізгі құралы-
Вербольді
Вербольді емес
Қарым-қатынас
Топтық психотерапия қосымша форма –
Розыгрывание ролевых ситуаций
Психогимнастика
Сурет
Музыкатерапия.
54.Сенімді, сенімсіз, агрессивті мінез - құлық»
Мақсаты: сенімді мінез - құлықтың мәнін түсініп, өзіне деген сенімділігін дамыту. Сенімді, сенімсіз, агрессивті мінез - құлықты бір - бірінен ажырата білу.
Жүру барысы: топтағы әр қатысушыға әр түрлі жағдаят жазылған парақ үлестіріледі, әрбір қатысушы сол жағдаятты үш түрлі мінез - құлық түрінде ойнап беруі керек.
Тапсырма: Мысалы: Сіздің танысыңыз сізге берген уәдесінде тұрмады.
Агрессиялық әрекет:
Сенімсіз әрекет:
Сенімді әрекет:
Жүйкелік ипульс мидың тыныс алу орталығынан оның қабығы мен тонуысна дейін жетіп, оны өзгертеді. Осыған байланысты және энергиялы жүреді, ал дем шығару-жай, орталық жүйке жүйесінің тонусын төмендететін, қан қысымының реттелуін тудырады, және эмоционалды қысымның шығуына мүмкіндік береді. Жай тыныс алу және тез дем шығару, керіснше жүйке жүйесін реттейді, оның құрылу белсенідігінің деңгейін көтереді, нақты психикалық қысым тударады. Бұл заңдылықты психикалық жағдайды реттеу мақсатында қолдану үшін осған сәйкес дағдыларды меңгеруге көмектесетін келесі жаттығуларды игеру ұсынылады.
1-жаттығу. Тыныштандыратын тыныс алу.
Қалыпты жағдда, тырып, немесе тұрып толық, терең дем алыңыз. Кейін деміңізді ұстай тұрып, шеңбер елестетіңіз. Деміңізді жаймен соған шығарыңыз. Бұл әдісті 4 рет қайталаңыз. Содан кейін дәл осы үлгіде елестетілген квадратқа 2 қайтара деміңізді шығарыңыз осы жаттығуларды орындағанна кейін міндетті түрде тыныш күй пайда болады.
