Тақырып:  Көмірсулардің алмасуы және міндеттері.

2. Мақсаты: Аэробты жағдайда глюкоза катаболизмнің өзгешелік жолын, метаболиттердің трансмембранды тасымалдауның шөлмекті механизмдерің және глюкоза алмасуының пентозофосфатты жолын оқып үйрену. Глюкозаның аэробты дихотомиялық ыдырауының және пентозофосфатты жолдын кезендерімен, әртүрлі клеткаларда, тіндерде аэробты және пентозофосфатты жолдын таралуы мен физиологиялық мәні мен танысу.

 3. Оқудың және оқытудың мақсаттары: Адам ағзасында көмірсулар энергияның негізгі қайнар көзі болып табылады. Сонымен қатар басқа да маңызды міндеттер атқарады. Осымен  байланысты көмірсулар алмасуынң бұзылыстары терең салдарға әкелу мүмкін. Сондықтан олардың даму механизмін түсіну дәрігерлік ойлау  қалыптасуына қажет.  

4. Тақырпытң  негізгі сұрақтыры:

1. Глюкозаның аэробты ыдырау. Пируваттың түзілуіне дейін реакциялар кезектілігі  

- глюкозаның катаболизмінің өзгешелік жолы ретінде.

2. Цитозольден митохондрияларға сутек атомды тасымалдауының шөлмекті 

механизімдері.

3. Глюкозаның алмасуының пентозофосфатты жолы. Таралуы және физиологиялық  

мәні.

4. Аэробты және пентозофосфаттың жолдың  таралуы және физиологиялық       

мәні.

   

Тәжірибелік жұмастыры:

 1. Пентозаларға сапалық реакция (Фелинг реакциясы). Практикум. Верболович П.А

  № 215 (2)

 2. Қанда глюкозаның мөлшерін глюкозооксиданті тәсіл мен анықтау. Жұмыстың

барысы.

 

Қанда глюкозаның мөлшерін глюкозооксиданті тәсіл мен анықтау.

 

Өлшеп алу мл	Тәжірибелік сынама	Калибровті сынама	Бақылау сынама
Қан сары суы	0,01
Глюкозаның калибровті сынамасы		0,01
Дист. суы			0,01
Жұмыс ерітіндісі	1,00	1,00	1,00

 

Пробиркалардағы ішіндегісін жақсы араластырып, 15 минут инкубирлейді (37 С),

немесе  30 минут бөлме температурасында (+18-25 ^о С) үстайды. Инкубиция басталуынан 5-10 мин. кейін пробиркаларды қатты сілку қажет. Инкубация әяқталған соң калибровты және тәжірибелік сынамалардың оптикалық тығыздығының мөлшерін өлшейді (бақылау сынамаға қарсы, толқынның ұзындығы 510 (470-540) нм, кювета 10, 5 мм). Инкубациядан кейін еритіндінің түсі 1 сағат бойы сақталады.

 

 

 

Е о

С = ----------- х 10

     Е к

С - тәжірибелік сынамадағы глюкозаның мөлшері моль/л

Ео-тәжірибелік санаманың оптикалық ты,ыздығы, оптикалық тығыздығын суббірлігі 

Ек- калибровті санаманың оптикалық ты,ыздығы, оптикалық тығыздығын суббірлігі 10-калибровті еритінде глюкозаның мөлшері, ммол/л

 

5. Оқытудың тәсілдері: Ауызша сұрау, аз топтар, тестілер.

6. Әдебиет:

Негізгі әдебиет:

49. Медициналық биохимия. Тапбергенов С.О., 2011г.

50. Медицинская клиническая биохимия. Тапбергенов С.О. Тапбергенов Т.С. 2009 г.

51. Медицинская и клиническая биохимия. Тапбергенов С.О. Тапбергенов Т.С. 2012 г.

52. Интерпретация клинико-биохимических анализов. Тапбергенов С.О. Тапбергенов Т.С. 2008 г.

53. Медициналық биохимия. Тапбергенов С.О. 2007 г.

54. Биологическая химия с упражнениями и задачами Под ред. С.Е.Северина. 2011 г.

Қосымша әдебиет:

33. Руководство к практическим занятиям по биологической химии. Под ред. Тапбергенова С.О. 2012 г.

34.  Биохимия. Под ред. Е.С.Северина. 2009 г.  

35. Сеитов З.С. Биохимия: Өзгертіліп, толықтырылып үшінші рет басылып шығуы / З. С. Сеитов. - Алматы: "ЭВЕРО", 2012. - 570 с.: ил.

36. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. Биохимия в вопросах и ответах: учебное пособие / Т. С. Сейтембетов, Б. И. Төлеуов. - Алматы: ТОО"ЭВЕРО", 2010 г.

 

7. Бақылау: Ағымды бақылау. Тапсырмалардың орындауын және нәтижелерін тексеру, өз-өзін бағалау және сабақта жұмыс ітсеуде топты бағалау (қосылған).

 

Тесті бақылау

1. Қанда глюкозаның қалыпты деңгейі:

1. 5,2 – 6,6 ммоль/л
2. 7,0 – 14,0 ммоль/л
3. 2,3 –3,3 ммоль/л
4. 3,3 – 8,0 ммоль/л
5. 3,5 – 5,7 ммоль/л

 

 

2. Көмірсулардың қайсысы перифериялық қанда болады:

1. глюкоза
2. гликоген
3. фруктоза
4. крахмал
5. лактоза

 

 

3. Глюкозаның тотығуы кезінде пайда болған пирожүзім қышқылы аэробты жағдайда:

1. лактатқа тотықсызданады
2. организмнен шығарылады
3. митохондрияларға диффузия арқылы түседі және ацетил КоА дейін тотығып декарбоксильденеді
4. митохондрияларға келіп түседі және лактатқа тотықсызданады
5. этил спиртіне айналады

 

 

4. Глюкозаның аэробты ыдырауының соңғы өнімі болып табылады:

1. пирожүзім қышқылы
2. лактат
3. көмір қышқыл газы және пируват
4. көмір қышқыл газы және су
5. көміртегі оксиді (СО)

 

 

5. Пентозды циклдың мәні мына заттардың қайнар көзі болып табылуында:

1. пентозалар мен НАДФН₂
2. пентозалар мен НАДН₂
3. пентозалар мен ФАДН₂
4. АТФ  ретіндегі энергия
5. НАДН₂  ретіндегі энергия

 

1. Қай тканьдерде пентозды цикл неғұрлым бе

1. бауырда және май тканінде
2. мида және жүректе
3. өкпеде және мида
4. көк бауырда және жүректе
5. бұлшық етте және сүйектерде

 

 

7. Пентозды циклде түзілген пентозалар мына синтезге жұмсалады:

1. коферменттердің, нуклеин қышқылдарының
2. глицериннің, май қышқылдарының
3. аминқышқылдарының
4. гликозамингликандардың
5. липидтердің

 

 

8. Қан плазмасында негізінен қандай көмірсулар болады?

1. гликоген және глюкоза
2. глюкоза және фруктоза
3. лактоза және глюкоза
4. тек глюкоза

5 тек фруктоза

 

9. Көмірсулар катаболизмінің гексозомонофосфатты жолының биологиялық мәні неде?

1. клетканың шөлмекті механизмдерінің міндеттерін қамтамасыз етеді
2. көмірсулар анаболизмінің алыну  механизмдерінің бірі
3. клеткада НАДФН₂ деңгейін толықтыру үшін қажет
4. гексозомонофосфаттардың қайнар көзі болып табылады
5. клеткада глюкоза деңгейін толықтырады

 

 

10. Қанда глюкозаның концентрациясы 2,5 ммоль/л болғанда қандай өзгерістерді күтуге болады?

1. осмотикалық қысымның жоғарылауы
2. осмотикалық қысымның төмендеуі
3. рН-тың сілтілі жаққа жылжуы
4. гипергликемия
5. гипогликемия

 

 

11. Субстратты фосфорлау реакциясы есебінен үш молекула глюкозаның СО₂ және Н₂О –ға дейін аэробты ыдырауында неше молекула АТФ түзіледі?

1. 4
2. 6
3. 10
4. 18
5. 24

12. Тотығу фосфорлау реакциясы есебінен үш молекула глюкозаның СО₂ және Н₂О –ға дейін аэробты ыдырауында неше молекула АТФ түзіледі?

1. 62
2. 84
3. 114
4. 120
5. 160

 

 

13. Төменде көрсетілген глюкозаның аэробты ыдырауының реакцияларының қайсысында судың түзілуі мүмкін?

1. пируватдекарбоксилазды
2. транскетолазды
3. гексокиназды
4. альдолазды
5. лактатдегидрогеназды

 

 

14. Глюкозаның аэробты дихотомиялық ыдырауы жағдайында НАДФН₂ –ден сутектің тікелей акцепторы болып табылады:

1. пируват
2. ФАД
3. оттегі
4. цитохромоксидаза
5. ФМН

 

15. Пируваттың ацетил –КоА –ға айналуына қандай реакция әкеледі:

1. НАДН₂ тәуелді тотықсыздану
2. бета-декарбоксильдену
3. тотығу декарбоксильдену
4. трансметильдену
5. дегидрогеназды

 

 

16. Альдолаза болмауынан қандай өнім жиналады?

1. фосфоенолпируват
2. фруктозо –1,6 – дифосфат
3. пируват
4. лактат
5. 3 –фосфоглицерин альдегиді

 

 

17. Көрсетілген қосылыстардың қайсысында ыдыраудың энергетикалық эффектісі ең жоғары?

1. глюкозо –1 –фосфатта
2. глюкозо – 6 –фосфатта
3. фруктозо –6 –фосфатта
4. фруктозо –1,6 –дифосфатта
5. 6-фосфоглюконолактонда

 

18. Бауырда 6 молекула  глюкоза синтезделу үшін неше молекула лактат қажет?

1. 2
2. 4
3. 6
4. 12
5. 24

 

 

19. В1 витамині болмауынан глюкозаның дихотомиялық ыдырауының қандай кезеңінде процесс бұзылады?

1. фосфодиоксиацетон түзілу кезеңінде
2. фруктозо – 1,6 –дифосфат түзілу кезеңінде
3. пируваттың тотығу кезеңінде
4. фосфоенолпируваттың түзілу кезеңінде
5. лактаттың түзілу кезеңінде

 

 

20. Аталған қосылыстардың қайсысы көмірсулардың апотомиялық ыдырау жолының негізгі ферментінің субстраты болып табылады?

1. глюкоза
2. фруктоза
3. глюкозо – 6 –монофосфат
4. фруктозо –1,6 –дифосфат
5. фруктозо –6-монофосфат

 

 

Ключи к тестам.

1.    5

2.    1

3.    3

4. 4

5. 1

6. 1

7. 1

       8. 4

       9. 3

      10.   5

      11. 4

      12 4

      13. 5

      14. 5

      15. 3

      16. 2

      17. 2

      18. 4

      19.   3

      20.   3