2. Мақсаты: Қан сары суында және зәрде глюкоза анықтауының және бауырдан гликогенді бөліп алудың, оның қасиеттерін оқып білу тәсілдерін игеру, сонымен қатар алынған нәтижелерді түсіндіре білу. Глюкозо толеранті тестін тәсілін игеру.
3. Оқудың және оқытудың мақсаттары: Бұл тақырыптардың мазмұның білу функциональді биохимия игеру үшін негізі болып табылады...
Тәжірибелік жұмыстары:
1. Қан сары суында глюкозаны ферментивті анықтау. (Биохимиялық анализатор). Жұмыстың барысы.
2. Глюкозо-толерантті тест. Жұмыстың барысы.
Глюкозо-толерантті тест.
Глюкозамен жүктемеден кейін қандағы глюкозанның мөлшерін аныктау көмірсу алмасуыньң бұзылуын аныктау үшін өте маңызды, аш қарынға алынған қандағы глюкоза мөлшерін анықтау мен салыстырғанда.
Ересек адамда бұл сынама келесі әдіспен іске асырылады: аш қарынға адам саусағынан қан алып, оның құрамындағы глюкозанның мөлшерін анықтайды. Содан кейін сынақтан өтуші (есептеуден 1 кг дене салмағына 1,0-1,5 г) глюкозаны аз мөлшер су мен кабылдайды. 30, 60, 90,120, 150, 180, 240 мин. кейін қайтадан адам саусағынан қан алып, глюкоза мөлшерін анықтайды. Алынған нәтижелер бойынша график жасалынады (ордината білігінде глюкозаның мөлшерін (ммол/л) ал абцисс білігінде сынақтын алған уақытын көрсетеді. Ересек адамдарда глюкоза мен жүктеме жасағаннан кейін қанда глюкозаның мөлшері былай өзгереді (қантты кисықтар).
1. Глюкозаны қабылдаған кейін (30-60 мин.) қандағы глюкоза мөлшері 35 және 80 процентке жоғарлайды (бастапқы деінгейі мен салыстырғанда). Бірінші сағатта бұл қанға глюкозаның түсуімен байланысты. Процесс глюкоза сіңірілудің жылдамдығына тәуелді.
2. Қанда глюкозаны мөлшері 120 мин. таяу төмендеу мүмкін (бастапқы деінгейі мен салыстырғанда). Себебі глюкозаны қабылдағаннан кейін, үкі безінен инсулин көп мөлшерде бөліне бастайды. Осы мен байланысты аздап гипогликемия байқалады (себебі глюкозаның пайдалануы жоғарлайды.).
3 150-180 мин. таяу қандағы глюкозаның мөлшері бастапқы деңгеіне келеді. Қалыпты жағдайда глюкоза мен жүктеу глюкозурияны шақыртпайды. Қанты диабетте (жасырын түрі) және басқа да ауруларда (акромегалия, гипертиреоз, гепатит, бауыр циррозы, гликогенді ауру және т.б.) гликемиялық қисықтарда норма мен салыстырғанда айырмашылықтары болады.
Қан сары суында глюкозаның ферменттативті анықтау
Глюкоза глюкооксидазаның әсері мен глюкон қышқыл және Н2О2 тотығады. Арығарай Н2О2 фенол және 4 – аминоанитипирин мен әрекетесіп боялған хинонимин түзеді. Қызғылт- қызыл түстің қоюлығы глюкозаның мөлшеріне тәуелді.
Толқынның ұзындығы - 500, 546 нм
| Реагент бланк | Стандарт (калибратор) | Қан сары суы | |
| Реагент R1 | 1,00 мл | 1,00 мл | 1,00 мл |
| Қан сары суы | - | - | 0,01 мл |
| Стандарт (калибратор) | - | 0,01 мл | - |
| Су дист. | 0,01 мл | - | - |
| Араластырып 10 минут (37 о С) немесе 20 мин (20-25 о С) инкубирлейді. Сонынан А сынымана мен стандарттің (калибратор) А сіңіруің өлшейді (бланкқа қарсы). Түстің тұрақтылығы 1 сағат
| |||
Капиллярлы қанда депротеинизаци я арқылы анықтау
| Стандарт (калибратор) | Қан сары суы | |||||
| Хлорлы қышқыл (0,33 моль/л) | 1,00 мл | 1,00 мл | ||||
| Қан сары суы | - | 0,10 мл | ||||
| Стандарт калибратор | 0,10 мл | - | ||||
| Пробиркаларда араластырып, центринфуганы пайдаланып (3 000 g) мөлдір супернатантті бөліп алады
| ||||||
| Реагент бланк | Стандарт калибратор | Қан сары суы | ||||
| Реагент R 1 | 1,00 мл | 1,00 мл | 1,00 мл | |||
| Қан сары суы | - | - | 0,10 мл | |||
| Стандарт (калибратор) | - | 0,10 мл | - | |||
| Дист. су | 0,10 мл | - | - | |||
| Араластырып, 10 мин (37 о С) немесе 20 мин (20-25 о С) инкубация үшыратады. Сонынан А сынаманын және А кал (калибратор) сіңіруің өлшейді. Түстің тұрақтылығы 1 сағат | ||||||
Есептеу:
^ А қан сары суы - ^ А бланк
Глюкоза моль/л = -------------------------------------------- х С кал
^ А кал - ^ А бланк
С кал = стандартты калибратордың мөлшері
Қалыпты мөлшерлері:
Глюкоза ммоль/л
Балалалар: Туған күнінен 1 айға дейін - 1,7-4,4, 2 ай - 3,3,-5,8
Ересек адам: Қан сары суы, плазма - 4,2-6,0
Капиллярлы қан - 3,9-5,6, Зәр (моль/ 24сағ) - 0,0-1,7
4. Оқытудың тәсілдері: Шағын топтарда жұмыс істеу..
1..Практикум по биохимии Т.А.Алейникова и др.1988г. раб. 68, 117
5. Әдебиет:
Негізгі әдебиет:
67. Медициналық биохимия. Тапбергенов С.О., 2011г.
68. Медицинская клиническая биохимия. Тапбергенов С.О. Тапбергенов Т.С. 2009 г.
69. Медицинская и клиническая биохимия. Тапбергенов С.О. Тапбергенов Т.С. 2012 г.
70. Интерпретация клинико-биохимических анализов. Тапбергенов С.О. Тапбергенов Т.С. 2008 г.
71. Медициналық биохимия. Тапбергенов С.О. 2007 г.
72. Биологическая химия с упражнениями и задачами Под ред. С.Е.Северина. 2011 г.
Қосымша әдебиет:
45. Руководство к практическим занятиям по биологической химии. Под ред. Тапбергенова С.О. 2012 г.
46. Биохимия. Под ред. Е.С.Северина. 2009 г.
47. Сеитов З.С. Биохимия: Өзгертіліп, толықтырылып үшінші рет басылып шығуы / З. С. Сеитов. - Алматы: "ЭВЕРО", 2012. - 570 с.: ил.
48. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. Биохимия в вопросах и ответах: учебное пособие / Т. С. Сейтембетов, Б. И. Төлеуов. - Алматы: ТОО"ЭВЕРО", 2010 г.
7. Бақылау: Ауызша әнгімелесу - тәжірибелік жұмыстардың нәтижілері мен қорытындыларын талдау бойынша сұрау.
