Бұлшық еттің жиырылуы мен босаңсу процесінің биохимиялық механизмі.

Қазіргі кездегі мэліметтер бойынша, кез-келген бүлшық еттің жиырылуы мен босаңсуының биохимиялық циклы 5 кезеңнен түрады:

- миозиннің "бастары" АТФ молекуласымен толтырылады

- үлкен бүрышта айнала жүре, миозиннің "бастары" F - актинмен байланысып, фи-бриллалар ссьтарымен шамамен 90° бүрыш қүрайды

- миозин "бастарының" актинмен ассоциациясы АТФ- азаның белсендірілуіне, АТФ гидролизіне жэне АДФ пен бейорганикалық фосфаттың бөлінуіне әкеледі. Бүл миозин "бастарының" актинмен өзара байланысу бүрышын 90 °- тан 45 °- қа дейін өзгертеді де, актиннің саркомер орталығына 10-15 нм жылжуына әкеледі, яғни, Ғ - актин - миозин комплексі белоктарының конформациясы өзгеріп -жиырылу жүреді.

- АТФ - тың жаңа молекулалары миозин - Ғ - актин комплексіндегі миозинінің "ба-старымен" байланысады.

- миозин - АТФ комплексінің актинге жақындығы томен, сондықтан ол миозин "бастарының" Ғ - актиннен бөлінуіне әкеледі - саркомерлердің жуан және жіңішке жіпшелерінің белоктарының бастапқы жағдайы қалпына келеді - бссаңсу жүреді.

Осындай принцип бойынша кез-келген бүлшық еттердің жиырылуы мен босаңсуы жүреді. Бүлшық еттік жиырылу мен босаңсудың лимиттеуші жалғыз факторы АТФ болып табылады, ал бүл процестердің басты реттеушісі - Са^ иондары болып табылады, олар саркоплазматикалық ретикулум цистернасында Са - байланыстыратын ерекше белок -каль-секвестринмен комплекс түрінде жинақталады.

Бұлшық еттің жиырылуы жүйке белгісімен - қозғалыс потенциалымен іске қосылады, ол жүйке клеткасының мембранасында К⁺жэне Na⁺ иондары концентрациясының градиенті есебінен пайда болады, бүл потенциал ацетилхолин медиаторының көмегімен жүйке -бүлшық еттік синапс арқылы сарколеммалар мен Т-жүйе түтіктерінің қозғалыс потен-циалына айналады.

Сүйек ткані дэнекер тканінің бір түрі болып табылады жэне сүйектің қүрылымы мен қызметін анықтайды. Сүйек ткані өзінің биологиялық қызметіне сэйкес беріктігімен жэне тығыздығымен ерекшеленеді. Бүл қасиеттер сүйектің клеткааралық затының қүрамында минералды қосылыстардың көп мөлшерде болуымен байланысты. Минералды заттардыц, негізінен кальций мен фосфаттардың, депосы бола отырып, сүйек ткані ағзаның ішкі ортасының гомеостазын сақтауға қатысады. Сүйек тканінің коп болігі клеткааралық ма-трикс, ал аздаған болігі-клеткалық элементтер түрінде болады. Клеткааралық матрикс органикалық жэне минералдық қосылыстардан қүралған. Органикалық заттар коллаген-ды талшықтар, альбуминдер, ферменттер, гликоген, липидтер, органикалық қышқылдар түрінде болады. Минералды заттар (құрғақ қалдықтың 70 %) кобінесе гидроксилапатиттердің кристалдары түрінде болады, олардьщ қүрамында кальций мен фосфаттардан басқа да элементтер бар.

Сүйек тканінің барлық компоненттері үнемі жаңарып жэне қайта қүрылып отырады: сүйектің органикалық жэне минералды заттары үнемі ыдырап жэне синтезделіп отырады. Бұл сүйек тканінің клеткалық элементтерінің қызметімен қамтамасыз етіледі. Сүйек тканінің клеткаларының ішінде остеобластар мен остеокластар басым болады. Остеобластарда клеткаларға тэн барлық компонентер болады жэне коллаген, гликопроте-индер мен глюкозамингликандардың синтезінің күшті аппаратымен ерекшеленеді, ол заттар клеткааралық матриксе болінеді де, гидроксиапатиттердің кристалдары түрінде кальций фосфатының жинақталуына ықпал етеді. Остеокластар клеткааралық сүйықтықтан сүйек матриксіне кальцийдің белсенді тасымалдануын қамтамасыз етеді. Ірі коп ядролы клеткалар - остеокластар рН-тың, Са++ иондары немесе фосфаттар концентрациясы озгерген кезде клеткааралық матрикстың гидроксилапатиттері кристалдарының резорбциясын тудырады да, кальцийдың қанға реабсорбциясын қамтамасыз етеді.

10.Нерв тінінің химиялық құрамы. Жүйке клеткаларының химиялық қүрамының ерекшеліктері - нейроглобулин, нейростромин, нейрокератин, нейроколлаген жэне клатрин сияқты ерекше белоктардың болуы. Нейроглобулин - қүрамында ДНҚ бар жэне нейростромин қүрамында РНҚ бар нуклеопротеидтер, нейроколлаген - протеолипид. ДНҚ мен РНҚ бос түрде болады. Жас үлгайған сайын РНҚ деңгейі артып, ДНҚ деңгейі төмендейтіні анықталған. Жүйке жүйесінің эртүрлі бөліктерінде белоктардың жалпы мөлшері бірдей емес жэне олардың атқаратын қызметтеріне байланысты болады. Функционалды белсенді орталықтарда белоктардың мөлшері белсенділігі аз бөліктерге қарағанда көп болады. Жүйке клеткаларының қызметінде нейропептидтер жэне биогенді аминдер ерекше орында түр, олар медиаторлы қызметтер атқарады.

Жүйке клеткаларында бос немесе белоктармен байланыскан холестерин коп болады, ол эсіресе мида қарқынды синтезделеді. Холестерин эсіресе жүлында коп болады. Жуйке тканінде, эсіресе мидың ақ затында коп молшерде гликолипидтер мен фосфатидтер бар, олардың күрамына арахидон (С₁₉Н₃₀СООН), клупанодон (С_2|Н₃₂СООН), қышқылдары сияқты полиқанықпаған май қышқылдары кіреді. Вегетативті синапстардың перицеллюляр-лы кеңістіктерінде коп молшерде гликоген бар (70-150 мг %). Минералды заттардан жүйке тканінде барлық макро- жэне микроэлементтер болады. Йод салыстырмалы коп. Мида йодтың мөлшері 32,3% мг, орталық мида - 416,5 мг %.

Мидың барлық липоидтерінің шамамен 65 % миелинді қабаттарда орналасқан. Миелин липоидтарының көп бөлігін холестерин (27,7%), цереброзидтер мен ганглиозидтер (22,7%) құрайды. Фосфолипидтердің ішінен коламиндер (15,6%), плазмогендер (12,3%) жэнелеци-тиндер (11,2%)еңкөп болады.

Миелин белоктары негізінен гидрофобты болып табылады, олар липоидтар-мен липопротеидті комплекс түзеді. Кейбір белоктарда ковалентті байланыскан май кышкылдары - протеолипидтер бар. Миелин белоктарының үштен бір бөлігін сілтілі табигаты бар, суда еритін белоктар қүрайды, оларды энцефалитогенді белоктар деп атайды. Бұл белокка антиденелер синтезделуі мүмкін, олар энцефалитогенді белоктарымен эсер етіп, миелиннің зақымдалуын жэне аксондардың демиелинизациясын тудырады, бұл жүйке импульсациясының бүзылуына, параличке экеліп соғады. Демиелинизация мен аллергиялық энцефалит кене энцефалиті, дифтерия жэнезаттар алмасуының тұқым қуалаушы ауруларында орын алады.

Адамның миында шамамен 10 " нейрондар бар. Мидағы нейрондар мен глия клеткаларының қатынасы 10:1 -гетең.

Нейрондар - жүйке клеткалары электр белгілерін қабылдайды, өткізеді жэне жеткізеді, олардың магынасы жалпы жүйке жүйесі қызметінде осы берілген клетка қандай орын ала-тынына байланысты. Соған сэйкес олар мотонейрондар, сенсорлы нейрондар жэне интер-нейрондар болып бөлінеді. Мотонейрондар бүлшық еттердің сэйкес топтары жиырылуы үшін белгіні қалыптастырады. Сенсорлы нейрондар эртүрлі қоздырғыштар - жарық, температура, дыбыс, электромагнитті, электрлі, механикалық, химиялық эсер туралы ақпаратты жеткізетін белгіні қабылдайды. Интернейрондар (қосымша нейрондар) адекватты қозғалыс бүйрықтарының қалыптасуына экелетін бірнеше түрлі бастаушылардан сенсорлы ақпараттың өнделуін қамтамасыз етеді.

Нейрондардың қызметтері осы жүйке клеткаларының формасымен көлеміне байланысты. Алайда, формасы мен көлемдерінің ерекшеліктеріне қарамастан барлық нейрондардың қүрылысының ортақ жоспары мен белгілердің табиғаты мен қалыптасуының ортақ принциптері бар. Нейрон үзынша клетка түрінде болады, оның бір соңында дендриттер -диаметрі 1 мкм - ден томен жіңішке талшықтар орналасқан. Дендриттердің сондары басқа нейрондармен синапстар түзеді жэне белгілерді қабылдаушы қондыргы ретінде қызмет етеді. Келіп түскен белгілерді нейрондағы синапстар да қабылдайды. Нейронная белгіні жеткізу қызметін аксон атқарады, бүл тармақталған үзын талшық, диаметрі - 1-20 мкм. Аксонның үзындығы миллиметрдің бір бөлігінен 1 метрге дейін жэне одан да жоғары болады. Аксондардың соңғы тармақтары синапсты түйіндер түрінде жуандайды да, солардың көмегімен басқа нейрондардың дендриттерімен, басқа нейрондардың денесімен немесе эффекторлы клеткамен байланысады. Бүл морфологиялық субстанция-лар синапстар деп аталады.Жүйке клеткаларының тармақтары - дендриттер мен аксондар түтіктерге үқсас болады жэне нейрон денесінің плазматикалық мембранасының жалғасы болып табылады. Тармақтардың мембраналарында клеткалық мембраналардың кэдімгі компоненттерінен басқа жүйке импульсының калыптасуын жэне оның жүйке тармағы бойынша қозгалуын қамтамасыз ететін молекулярлы қүрылымдар болады (Na,-ATO- аза, натрий жэне калий каналдарының белоктары жэне т.б.).

Жүйке тармақтарының қуысы цитоплазмамен (аксоплазмамен) толтырылган. Аксо-плазманың негізгі қүрылымдық компоненттері микротүтіктер болып табылады, олар тубулин белоктарынан түзілген. Диаметрі шамамен 25 нм болатын микротүтіктер тармақтардың бойымен орамдар түрінде орналасады. Цитоплазмада микротүтіктерден баска фибрилляр-лы белоктар бар: диаметрі 10 нм болатын нейрофиламенттер жэне диаметрі 5 нм болатын микрофиламенттер, олар актиннен күралган. Аксоплазманың фибриллярлы белоктары аксоплазманың нейрон денесінен синаптикалық түйіндерге үзіліссіз ағуына қатысады. Аксоплазматикалық ағынмен синапска тэулігіне 20 см жылдамдықпен метаболиттер, белоктар тасымалданады, митохондриялар, лизосомалар, саркоплазматикалық ретикулум орын ауыстырады.

Синаптикалық түйіннің деңгейінде мембраналық қүрылымдар - синаптикалық көпіршіктер қалыптасады, олар нейромедиатормен толтырылган, олардың мембраналары плазматикалық мембранамен қосылады да, нейромедиаторды синаптикалық қуыска бөледі. Синаптикалық көпіршіктердің мембраналары клатрин белогынан түратын торлы кабатпен жабылган. Мембраналардың қосылуына жэне синаптикалық қуысқа медиаторлардың бөлінуіне Са ⁺⁺ иондары себепкер болады.

Жүйке талшықтарын қоршап түрған миелинді қабаттар Шванн клеткаларының немесе олигодендроциттердің плазматикалық мембраналарының туындылары болып табылады. Мембрана аксонның айналасында бірнеше рет оралған жэне оның үзындығы бойымен қысқа қапшықтар түзеді. Олардың арасындағы миелинденбеген бөліктер - Ран-вье үзілістері болады. Миелинді қабаттың мембранасы басқа да клеткалық мембраналар сияқты қүралған жэне изолятор қызметін атқарып, жүйке импульсының тезірек таралуын қамтамасыз етеді.

11.Мидың медиаторлары және физиологиялық активті пептидтер. Нейромедиаторлар тобы -аминқышқылдар туындылары - биогенді аминдер жэне нейропептидтер анықталған, олар жүйке жүйесінің орталық бөліктеріндегі сэйкес синапстарда рецепцияны қамтамасыз етеді. Сонымен қатар қоздырушы жэне тежеуші синапстардың бар екені де анықталған. Тежеуші синапстарда глицин жэне аминомай қышқылы медиаторлар болса, қоздырушы синапстардың медиаторлары биогенді аминдерден басқа глутамин жэне аспарагин қышқылы болып табылады. Мидың негізгі қоздырушы медиаторы - глутамин қышқылы болып табылады.Нейрондардын синапстары тек нейронды қоздырушы белгіні ғана емес, сонымен қатар тежегіш белгілерді де береді. Тежегіш белгілерді беруші синапстардың медиаторы глицин аминқышқылы жэне глутамин қышқылының туындысы - g - аминомай қышқылы (ГАМҚ) болып табылады. Сэйкес рецепторлармен байланыса отыра, ГАМК постсинаптикалык мембрананың қозуын төмендетеді. ГАМҚ рецепторы, ацетилхолинды рецептор сияқты, қақпалы ионды канал түрінде болады, бірақ оның иондарға қатысты өзгешелігі болады - ол кіші теріс иондарды өткізеді (негізінен СГ) де, ал оң зарядталған иондарды өткізбейді. Клетка сыртындағы хлорид иондардың концентрациясы клетка ішіне Караганда эдэуір жоғары болады (С1" тепе-теңдік потенциалына сэйкес, ол қалыпты тыныштық потенциалына жуық немесе одан да теріс зарядталған болады). Сондықтан хлоридты каналдардың ашылуы мембрананы полярлы, тіпті гиперполярлы жағдайда үстап тұрады да, клетканың деполяризациясын, яғни қозуын, қиындатады. ГАМК эсері өзін бөлетін пресинаптикалық жалғаулар арқылы кері сіңірілген кезде тоқтайды немесе оларды жақын орналасқан глиальды клеткалар сіңіреді. Глиальды клеткалардын плазматикалық мембраналарында жэне пресинаптикалық мембраналарда ГАМҚ белсенді жеткізуші ерекше тасымалдау белоктары бар.

у-аминомай кышкылы - глутаматкарбоксилазаның эсерінен глутамин қышқылынан түзіледі. Бұл ферменттің коферменті В₆витаминінің туындысы - фосфопиридоксаль болып табылады. Сол себепті, гамма - аминомай қышқылының синтезін азайтатын кез-келген факторлар қалтырауықты тудырады. Базальды ганглияларда гамма- аминома* қышқылының өзгешелік жетіспеушілігі тұқым қуалаушы ауру-Хантингтон хореясыныг негізінде жатыр.

Глицин - ми мен жүлынның нейронаралық тежегіш синапстарының медиаторы. Глицин рецепторларының өзгешелік антогонисты стрихнин болып табылады. Сондықтаг ол жэне оның туындылары рефлекторлы қозуды жоғарылату үшін, орталық жүйк< жүйесінің эртүрлі анализаторларының қызметін (есту, сезіну, дэм сезу), тыныс ал) орталықтарының қызметін ынталандыру үшін жэнет.б. пайдаланылады. Столбнякты ток син эсерінен болатын қаңқа бүлшық етінің жиырылуы глициннің синаптикалық қуысқг бөліну процесінің блокадасымен байланысты екені анықталған.

Ангиотензин II - октапептид (Asp-Arg-Val-Tut-His-Pro-Phe), су - тузды алмасуды реттеуге қатысады. Медиатор ретшде ол шолге жэне антидиуретикалық гормонның ынталан-дырылуына жауапты мидың үшінші қарыншасында қызмет етеді. Сонымен катар, ангиотензин II тура вазопрессорлы эсер ете отыра, артериалды қысымды жогарылатады. Ол бүйректерде қан агынын жэне агзадан судың шығарылуын төмендетеді, буйрек үсті безінің альдсстеронды бөлуін артгырады, бул бастапқы зэрден қанға натрий иондарының реабсорбциясын көбейтеді.

Либериндер жэне статиндер. Гипоталамустың клеткаларында ерекше нейропептидтер синтезделеді, олар либериндер (соматолиберин, люлиберин, тиролиберин, кортиколиберин, фоллилиберин, пролактолиберин, меланолиберин) жэне статиндер (соматостатин, пролак-тостатин, мелансстатин жэне т.б.). Либериндер мен статиндердің түзілуі гипоталамустың туберо-инфундибулярлы аумагында өтеді. Аркуатты ядроларда - лю - жэне фоллилиберин-дер, сүр төмпешіктің нейрондарында - кортиколиберин, орталық бөлікте - тиролиберин түзіледі, вентромедиальды ядроларда - пролактолиберин жэне пролактсстатин синтезделеді. Аксональды агынменолар гипофизге жекткізіледі де, сэйкес жуйке клеткаларының қозуы кезінде бөлініп, тропты гормондардың түзілуі мен секрециясына эсер етеді: либериндер -ынталандырады, статиндер - тежейді. Мысалы, соматостатин (13 аминқышқылдан түрады) нейроаксональды ағынмен гипсфиздің алдыңғы бөлігіне жеткізіледі де, осу гормоны (СТГ), тиреотропин (ТТГ) жэне пролактин секрециясын тежейді.

Жуйке жалгауларынан либериндердің (рилизинг -факторлардың) бөлінуіне мидың моноаминдері (әсіресе дофамин) жэне серотонин улкен эсер етеді. Дофаминды бөлетін нейрондар гипоталамустың аркуатты ядроларының аумагында орналасқан, ал олардың аксондары орталық төмпешікте аяқталады. Норадреналин мен серотонинэнергиялық нейрондар гипотамустан тыс орналасады - негізінен көпірде жэне догал мида. Норадреналин - ынталандыратын, ал серотонин - тежейтін эсер көрсетеді. Сонымен катар, серотонин кортиколибериндердің бөлінуін ынталандырады.

12. Ацетилхолинді рецепторлардың биохимиясы. Жүйке - булшық етті синапс холинэргиялық синапстарга жатады, өйткені олар медиатор ретінде ацетилхолинды пайдаланады. Ацетилхолинды (холинэргиялық) синапстарга автономды жүйке жүйесінің преганглионарлы нейрондарыныц синапстары жэне парасимпатикалық жүйке жүйесінің постганглионарлы нейрондарыныц синапстары жатады.

Кез -келген синапста жүйке импульсын жеткізу процесін мынадай кезеңдерге белуге болады:

- аксонның соңына дейін жеткен қозғалыс потенциалы синаптикалық көпіршіктен синаптикалық қуысқа медиатордың бөлінуін тудырады

- медиатор басқа клетканың мембранасына диффузияланады (постсинаптикалық мембранаға),

- медиатор постсинаптикалык мембранадағы рецептормен қосылып, онда конформациялық өзгерістерді тудырады, бул постсинаптикалык мембрана басқа нейронныц мембранасы түрінде болса қозгалыс потенциалыныц пайда болуына немесе эффекторлы клетканың өзіне тэн реакциясыныц (секреция, жиырылу жэне т.б.) пайда болуына экеледі,

- медиатор синаптикалық қуыстан алынады немесе осы жерде ыдырайды.

Жүйке - булшық еттік синапста жуйке импульсы пресинаптикалык мембранага жетеді де, оның деполяризациясын тудырып, потенциалға тэуелді Са⁺⁺ каналдарын ашады. Кальций иондары осы каналдар бойымен пресинаптикалык мембрана арқылы өтіп, аксонның ішіне кіреді. Аксон жалғауының ішіндегі Са^ иондарының концентрациясы 10-100 есе (10⁷ - 10³ M) артады, соның салдарынан курамында ацетилхолин бар синаптикалық көпіршіктер пресинаптикалык мембранамен қосылады да, олардың ішкі курамысинаптикалыққуысқабөлінеді. Уақыт бірлігінде осындай босап қалған көпіршіктер саны аксон жалғауында Са ⁺⁺ иондарының концентрациясы өскен сайын күрт артады. Са иондары концентрациясының 20 % артуы медиатордың синаптикалық қуысқа бөлінуін жеделдетеді. Бул жүйке - булшық етті синаптикалық жеткізуді қозғалыс потенциалының ұзактығына өте сезімтал етеді. Са⁺⁺иондарының концентрациясы тек аз уақытқа ғана артады, өйткені Са - байланыстырушы белоктар, Са - шектеуші көпіршіктер жэне митохондриялар аксон жалғауына келіп тускен Са иондарын тез сіңіріп алады.

Әрбір синаптикалық көпіршік, өзінің қурамын синаптикалық қуысқа боле отыра, постсинаптикалык клеткада мембраналық потенциалдың өзгерісін тудырады, ягни жуйке

- бұлшық еттік синапста булшық ет клеткасының мембранасы химиялық белгіні электрлі белпге өзгертуші қызметін атқарады. Бул постсинаптикалык мембранада орналасқан лигандқа - тэуелді ионды каналдардың (рецепторлардың) көмегімен жүзеге асырылады. Ацетилхолин медиаторы молекуласыньщ постсинаптикалык мембрананың осы рецеп-торларымен байланысуы мембрана конформациясының өзгерісін тудырады - иондық каналдар ашылып, мембрана арқылы К*, Na⁺ иондарын жэне жартылай Са⁺⁺иондарын өткізеді де, сол себепті булшық ет клеткасында мембраналық потенциал өзгереді, ягни сарколемманың деполяризациясы жүреді де, булшық еттің жиырылу механизмі іске қосылады.

Булшык етті синапста ацетилхолинды каналдар (рецепторлар) мембраналық потенциалдың өзгерісіне аса сезімтал емес. Олар электрлі белгіні генерациялайды, оның күші химиялық белгінің қарқыны мен узақтығына байланысты болады, яғни қанша медиатор синаптикалық қуысқа бөлінуі мен қанша уақыт сонда болатынына байланысты.

Химиялық табиғаты бойынша қаңқа булшық етінің ацетилхолинды рецепторы (каналы) - 4 түрлі 5 суббірліктен туратын, молекулярлық салмағы 250 000 дальтон болатын трансмембраналық белок - гликопротеин болып табылады. Рецептордың 1 молекуласы ацетилхолинның 2 молекуласын косып алады да, каналдың ашылуына экелетін конформациялық өзгерістерді тудырады.

Пресинаптикалық мембрана тыныштық жағдайға келген кезде постсинаптикалық қозу бәсеңдейді, ал ацетилхолин синаптикалық қуыстан шығарылған кезде - тоқтайды. Ацетилхолинның шығарылуы оның ацетилхолинэстеразаның эсерінен ыдырау жолымен жүреді. Бүл фермент бүлшық ет клеткасынан бөлінеді жэне базальды мембрананың жүйке - бүлшық етті синапста пресинаптикалық жэне постсинаптикалық мембраналарды бөліп түратын базальды мембрананың коллаген тэрізді "соңына" тіркеледі. Ацетилхолиннің ыдырауы кезінде түзілетін холин мен сірке қышқылы, пресинаптикалық мембрана арқылы жүйке жалғауларына тасымалданады да, ацетилхолин синтезі үшін қайтадан пай-даланылады. Постсинаптикалық мембранада тыныштық потенциалының қалпына келуі К⁺, Na ⁺ - АТФ- аза эсерінен жүреді.

Парасимпатикалық жүйке жүйесінің (жүрек, тегіс бүлшық еттер, бездер) постганглионарлы нейрондарының ацетилхолинды рецепторлары м- холинорецепторлар (мускаринге сезімтал), ал ганглионарлы синапстардың түсында жэне соматикалық жүйке - бүлшық етті синапстарда орналасқан рецепторлар - н- холинорецепторлар (никотинге сезімтал) деп аталады.(сурет)

М- холинрецепторлармен байланыса отыра, ацетилхолин жүрек жиырылуының ээсеңцеуін, перифериялық қан тамырларының кеңеюін, асқазан мен ішектің перис-гальтикасының күшеюін, жатырдың, өт қабының жэне қуықтың мускулатурасының жи-ырылуын тудырады. Бұл ацетилхолинның М - холинрецепторларға эсер ете отырып 3'

- 5' - ГМФ синтездейтін гуанилатциклазаны белсендіруіне байланысты, ол өз кезегінде постсинаптикалық мембрананың деполяризациясын баяулатады да, басқа да қоздырушы күйке белгілерін тежейді. Ацетилхолинның н - холинрецепторлар арқылы эсер етуі жүйке нмпульсының вегетативті ганглияның постганглионарлы нейронына преганглионарлы ак-;оннан жүйке импульсының тасымалдануына немесе көлденең - жолақты мускулатураның жиырылуының ынталандырылуына экеледі.

Жүйке - бүлшық еттік синапстар мен парасимпатикалық жүйке жүйесінің пост-^англионарлы нейрондарының синапстарынан ерекше, преганглионарлы синапстарда щетилхолинның синаптикалық қуысқа бөлінуі постсинаптикалық мембранада иондық каналдардың ашылуына жэне қозғалыс потенциалының пайда болуына экеледі, ол ары ^арай постсинаптикалық нейронның аксонының бойымен таралады.