Тақырып: Эпидемиология және этика.

Мақсаты: Эпидемиология және этика туралы ұғымың қалыптастыру.

Эпидемиология – аурудың факторларың аңықтайтың және аймақтағы бір топта болған оқиғалардың саның оқумен айналысады.

Аурухана эпидемиологиясы медицина орталығыңдағы науқастарға қатысты сұрақтармен айналысады.

Эпидемиология аурухана ішіңдегі инфекцияны оқумен айналысады. Олаодың таралу жолдарың, көздерің, тәуекел топтарды анықтап, сонымен қатар маман- эпидемиолог шара қолдануға әдістемесің құрып, сол инфекциялардың таралуына жол бермеуің бақылайды.

АІИ – деп медициналық мекемеде болған кезде жұқтырған микроорганизмдерді айтады. Мұндай инфекциялар науқастар мен қызметкерлерге жұғуы мүмкін.

Науқастардың инфекциялы патологияны анықтағаннан кейін немесе инфекциялы науқастар туралы ақпараттан кейін аурухана эпидемияға қарсы жұмыс режимін өтуі қажет.

Науқасты стационарға жатқызғаннан кейін және заттарды, транспортировка барысында қолданылған эвакуатор күшімен арнайы жарақатталған бригадалар зарарсыздандырады. Қабылдау бөлімінде инфекциялы ауруды анықтағаннан кейін ауруханаға түскен науқастарды сұрыптау аяқталады.

Эпидемиологиялы диагностика үшін қажетті мәліметті жинау жеткіліксіз. Жиналған мәліметті санмен белгілеп және топтарға бөлу қажет.

Эпидемиологиялы диагонстиканың келесі сатысы сбепті – бірездек байланысты қалыптастыру болып табылады.

Эпидемиологиялы диагонстиканың қорытындалаушы сатысы қызметтік байланысты анықтау болып табылады.

СПИДке шалдыққан адам 10-15 жыл ғана өмір сүре алады. Осындай жағдайға душар болған адамдарға көмек беріп, қолдауымыз керек. Ауыратын екен деп бас тартпауымыз керек.

Осы аурудың аты шығып, анықталғаннан кейін-ақ оған әлемдегі БАҚ өкілдері “ХХ ғасырдың індеті”, “ғасыр обасы” деген ат қойып, оны жұқтырған адамдар санаулы жылдардың ішінде-ақ іріп-шіріп өледі деген түсінік тарата бастады.
Шындығында, ВИЧ жұқтырған адам қанша өмір сүреді? “ВИЧ инфекциясы” диагнозы бар адам ең бірінші өзіне осы сауалды қоймақ. Бұған мамандар қазірге: “Ешкім білмейді”, деген бір ғана сауалмен жауап береді. Кейде оның 15, 10 тіпті 5 жыл деген “мерзімі” айтылып та қалады. Осы арада мына бір мәселеге назар аударалық. СПИД эпидемиясы 25 жылдан астам уақыт бұрын басталса, содан бері осы диагнозбен өмір сүріп келе жатқан адамдар бар.
Қазақстанда ВИЧ/СПИД ауруының алдын алу жұмыстары 10 жылдан бері жүргізіліп келеді. Бірақ, осыған қарамастан, өкінішке қарай біздің елімізде де ВИЧ позитивті адамдардың саны жыл сайын ұлғайып бара жатыр. Осы уақытқа дейін халықтың арасында бұл ауру тек моральдық азғындаған адамдарда ғана болады деген түсінік қалыптасып келді. Оны жыныстық қызмет көрсетіп жан бағып жүрген қыз-келіншектеріміз жұқтырады, онымен осылардың қызметін пайдаланатындар немесе гомосексуалдар мен нашақорлар ауырады деген біржақты пікірде болды. Қазіргі кезде иммунтапшылығы дерті жағдайы түзу, орта жастан асқан отбасылы жандардан да табылып отыр. Адамның ағзасындағы төрт сұйықтықта болатын бұл вирус иненің ұшымен де, жыныстық қатынаспен де, қан арқылы да, ананың сүтімен де оңай жұғатынын Шымкент оқиғасы тағы да дәлелдеп кетті. Осы вирусты аяғын анықтап басып, адал жүрген адамға тіс дәрігері де, маникюр-педикюр шебері де өз кәсібін дұрыс атқармаса, абайсызда жұқтыруы мүмкін.

Алматыдағы СПИД орталығының деректеріне қарасақ, қазіргі жағдаймен бағалағанда Қазақстанда 12-14 мыңдай адам ВИЧ диагнозымен өмір сүріп жатыр. Шамамен деп отырғанымыз, осы уақытқа дейін, мәселен алматылықтардың 10 пайызы ғана тексеруден өткен. Оңтүстік астанамызда бүгінге дейін ВИЧ диагнозы 1400 адамға қойылған. Олардың жас шамасы 19-49 аралығын құрайды. Биылғы жылдың 1 қазанына дейін елімізде 6 943 жанның ВИЧ жұқтырғандығы тіркеліп, оның 426-сы СПИД-пен ауыратындығы анықталып отыр.

Бүгінгі статистикаға қарап отырсақ, Қазақстанда ВИЧ жұқтырғандардың 78 пайызын, Алматыда тіркелгендердің 92 пайызын есірткі пайдаланатындар құрайды екен.

Қазіргі күндері осы аурумен күресетін үкіметтік емес ұйымдар иммун тапшылығы вирусымен ауыратындарға психологиялық қолдау көрсетіп, олардың құқықтарын қорғайды және ол адамдарға осы диагнозбен қоғамға бейімделуге көмектеседі.

Қазіргі күндері Қазақтанда иммун тапшылығы вирусымен ауыратын азаматтармен көптеген Үкіметтік емес ұйымдар жұмыс істейді. Олардың қатарында “Тең теңімен” ұйымы да бар.

Әдебиет:

1. Биоэтика: Оқу құралы/Ред. бойынша. П.В. Лопатина. – 4- е изд. – М., 2009.- 272 б.

2. Кэмпбелл, Г.Джиллетт, П. Джонс, Дәрiгерлiк әдеп: Қауырсындарды. ағылшынша:Оқу құралы/Ред. бойынша. Ю.М. Лопухин, Б.Г. Юдиннiң редакциясы посУПод. - М: Гэотар - медиа, 2007 – 400 б.

Бақылау сұрақтары:

1. Эпидемиология түсінігі.

2. Эпидемиология және этика.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МІНІСТРЛІГІ

КАСПИЙ УНИВЕРСИТЕТІ

ГУМАНИТАРЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР ЖОҒАРЫ МЕКТЕБІ (ФАКУЛЬТЕТ)

«МЕЙІРБИКЕ ІСІ КАФЕДРАСЫ»

Оқу бағдарламасы – (5В 110100 «Мейірбике ісі»)