Цецгин hарсн өдрт нерәдсн

 

Нарн босҗ мандлна,

Толяһарн намаг ээнә

Нарн ээвв чигн

Шинҗәнә уул сангдна!

Эндр һарсн өдр,

Мини седклд байр!

Шинҗән холд болвчигн,

Иҗлин хальмгудта негн!

 

******

Сәәхн заңта күүкндән
Сувста билцгиг белглләв,
Сарин сәәхн герлд
Седкл санаhан медүлләв!

Амулң нертә күүкн
Амрг- иньг болхнчн?
Олн жирhлин туршарт
Одн кевтә гилвкхч!

 

Бальджир Бовикова

Мана келн
Бамбан Айса

«Келән һолна гисн –
Экән һолснла әдл».
Ээҗ-аав хойран
Күн һәәлҗ чадхий?

Көөрк мана өвкнр
Кесг зун җилмүдт
Хальмг келән хадһлад,
Хәәмнь мадндан күрглә.

Бидн, хальмгин баһчуд,
Келән дасх зөвтәвидн.
Хальмг келн маднд
Байн болн кишг.

 

Домбр

Бадмин Серәтр

Домбр долан бернтә,

Деерән хойр чиктә,

Дундан төгрг нүктә,

Дөрвлҗн бичкн тевктә,

 

Хөөнә гесн чивһстә

Харһа модн домбр -

Теегин иньг - хальмгин

Таңслдг нег зөөр.

 

Цокад оксн цагт

Ца - цааһан күңкннә.

Ке сәәхн айсарн

Күүнә зүрк авлна.

 

Далта өвгн бийнь

Доран сууҗ чадхш,

Хөртә көвүн мет,

Холькҗ ишкәд мульҗна.

 

Хуур, гармуль, ятх -

Хуһар сәәхн айста,

Зуг домбрин айсас

Зүркнд таалтань уга!

 

Төрскнә нег захд,

Теегин тал дунд,

Хальмг домбр, күңкн,

Хөвтә җирһлән магт!

 

Экдән

Бадмин Серәтр

Эк гисн күндтә нернәс

Эңкр нерн делкәд бәәхий?

Эцк кедү эңкр болвчн,

Эклә тер әдлцҗ чадхий?

 

Аак, ачта - туста аак,

Алтн делкәд намаг һарһлат,

Дурта төләдән уурган өгәд,

Даңгин өрчдән шахад өскләт.

 

Әәмшгтә дәәни көллә харһад,

Әмтн цуһар зовҗ түрхд

Хәәртә үрән бийәсн доталад,

Хүв өдмгән идлго өгләт.

 

Эврә тоолвр татуһин уршгар

Эндү һарһад оркдг насндм

Чидл, медрлән нөл уга

Чик хаалһ җирһлдм заалат.

 

Чикн деерк үснтн буурлтад,

Чидл - чинәнтн хәрсн бийнь,
Һуч һарсн наста намаг

Һар деерән бәрх седклтәт.

 

Аак, эңкр мини аак,

Альк насндан Таниг мартхв,

Алтн шарһ нарншң хәәртә

Аак, Таниг кенлә дүнцүлхв?

 

Дала үлү үг келшгов,

Дарунь иигәд ахрар төгсәнәв,

Эк, Тана күргсн ачиг

Эн насндан хәрүлҗ чадшгов.

 

Болв оньдин Таниг дуранав,

Бийиннь үрдүдтән дурнастн залһнав,

Аакм иим билә гиһәд,

Альхн деерән тәвәд өскнәв.

 

Сарул сәәхн хаалһар йовҗ,

Советин орндан итклтә өсг,

Эңкр ээҗиннь әрүн седкл

Эдн бас бичә мартг.

 

Мини одн

Бадмин Серәтр

Үвлин хаалһд төөрәд,

Үзгән алдсн цагтан

Аврлдсн одд дунд

Алтн һас хәәнәв.

 

Түмн оддас доталад,

Түүнд дурлсндан биш.

Наадкснь мини зовлңд

Нөкд болшго төләд.

 

Зүркм дотр лукшад,

Зовлң авлгдсн цагтан

Негт бийән сергәд,

Неричн арһул давтнав.

 

Ик холас соңсад,

Ирх гиһәд биш,

Чини тускар ухалхла,

Чидл урһдг төләд.

 

Хаҗудм уга болвчн,

Халун дурарн омгшанач!

Альд эс бәәвчн,

Алтн һасншң мандлнач.

 

Зальврлhн

Бадмин Серәтр

Жил-җилән дахлдна

Жирhлин болзг ахрдна.

Буурсн седкл ээнә,

Бурхнд зальврхан хәәнә.

Зулдан герл орулнав,
Зурхачар дәрк давтулнав,
Хар кел утлулнав,
Харшта насан уттулнав.

 

Зуңквин гегән өршәтхә,

Зула тиньгр бәәтхә.

Геснә теҗәл олдтха,

Гем - шалтг холдтха.

Асхни зулан өргнәв,
Аав-ээҗдән мөргнәв.
Ардан бичә тачаг,
Ачнртан кишг заяг.

 

Цагтан җирһлән өврлә,

Цаган чилхлә, өңгрлә.

Тамин амнас алдрг,

Таралңгин орнд төрг.

 

Деегшән теңгр ширтнәв,
Долан Бурхндан шүтнәв
Зальврхла, седклм амрна,
Зовҗасн чееҗм талрна.

 

Һалын Окн теңгр,

Һарһсн гемим тәвтн.

Бурхнас буруһан сурад,

Бийән гемнсим үнлтн.

 

Ноһан Дәркин гегән,

Насан эдлхдм туслтн.

Зурсн зураһим илдкәд,

Зуурдын зовлңгим таслтн.

 

Цаһан Дәркин гегән,

Цагин аюлас гетлүлтн.

Чилгр өдрмүд хәәрлҗ,

Чик седклим эдлүлтн.

 

Деерм көк теңгр,

Делгүдән цевр нала.

Өңгтә шар нарн,

Өндр теңгрәс хала.

 

Буру седкл зокшго,

Бурх бацҗ болшго.

Аман әрүсләд зәәлнәв,

Арднь орад зальврнав.

 

Һарсн һазр, усн,

Һурвн шар бурхн,

Очр - Ванин гегән,

Олн бурхдын евән,

 

Кишг, буй заятн,

Килнц һарһхлам, зоватн.

Өнчнлә өдмгән хувалцнав,

Өрчин өвдкүринь баһрулнав.

 

Цөгцдән зул өргнәв,

Цөкрл уга мөргнәв.

Бурхн бәәхд иткнәв,

Бурхн - багшт ицнәв.

 

Деедс мадниг хәләтхә,

Делкә төвкнүн бәәтхә.

Олн келн - әмтн

Оньдинд хоорндан иньглтхә.

 

Мини теңгр

Бадмин Серәтр (1938 - 1998)

Күн теңгртә, тәвсн хөвтә,

Күртсн хөвән эдлх зөвтә.

Мини теңгр бас бәәх,

Мини хөвд туслхан хәәх.

 

Теңгр муурхла, седкл зовна,

Теңгр мануртхла, чидл урһна.

Өвдкүр дархла, деегшән хәләнәв,

Өндр теңгрәс дөң сурнав.

 

Тесч болшго догшн халунд

Теегин ноһан өгрәд шарлхла,

Күмс заядг өгәнч теңгрт

Күриһәд үүлн хуртха гинәв.

 

Һал цәкләд, оһтрһу лугшад,

Һазр цәәлһәд, хур орхла,

Теңкән уга икәр байрлнав,

-Теңгр заяҗана! - гиһәд хәәкрнәв.

 

Өрч дотрким уудьвр эзләд,

Өргмҗм хәрәд муурсн цагтан

Мануртад көкрсн теңгр һәәхәд,

Маңна тиниһәд, седкл сәәхрнә.

 

Өдр ирнә, теңгр нартна,

Өврмҗ болад, шинәс уняртна.

Томан орснасм эңкр теңгр

Тоолвр гүүдх дутман эңкр.

 

Теңгр дор әмд бәәнәв,

Теңгр деер һархан хәәнәв

Бурхдын теңгр одад үзхнь,

Бурхн - багшла харһад үгцхнь.

 

Ик санан бичә болтха,

Иигҗ бичкнәсн авн саннав.

Хаҗһр, чикинь бурхн олтха,

Хар ухандан йорлад зальврнав.

 

Өрүн болһн унтад сернәв,

Өндр теңгрәс нас эрнәв.

Килнцтә болхла, теңгр засх,

Кишгим хусад, насим хасх.

 

Өрүн болһн босад зальврнав,

Өндр теңгрәс гемән сурнав.

Бурхнд шүтхлә, теңгр туслх,

Буруһим тәвәд, насим утдулх.

 

Өглһнә эзн көк теңгр

Өдр болһни күмсим заятха.

Өр - өвч көк теңгр

Өмәрән йовх хаалһим заатха.

 

Өмн төрлдм туслсн теңгртән

Өдр болһн ханлтан өргнәв.

Хөөт төрлдм туслхинь эрәд,

Хойр һаран намчлад мөргнәв.

 

 

Хальмг цә

Саңһҗин Бося