76 молекула АТФ
1. Сахароза (санскрит ( śarkarā), грек. sakchar — тәтті, шекер) — жүзім және жеміс қанттары қалдықтарынан құралған дисахарид.Сахароза С12Н22О11. Сахароза көптеген өсімдіктерде, қант қызылшасында, қант қамысында, сәбізде, қауында, қайың мен үйеңкінің шырындарында болады.
Сахароза — ақ түсті кристалды зат, суда жақсы ериді, дәмі тәтті, балқу температурасы 184-185° С.
Пируваттан жұмсаймыз
60 молекула АТФ.
1.Қандағыглюкозаныңмөлшеріазайса, гликоген қорыыдырапқандағымөлшеріннормағаайналдырады. Бұл процесс – гликогенолиз депаталады.
гликогенолиз
 |
Гликоген глюкоза
Қандағыглюкозаныңмөлшерітабиғатыкөмірсуемесаралықзаттардан (ПЖҚ, лактат) глюкозанысинтездепалупроцесіглюконеогенездепаталады.
Эксперимент жоғарылайды
Жоқ, болмайды. Өйткені 6 фосфоглюкан қышқылының декарбоксилденуі нәтижесінде СО2 құрамындағы С14 атомы жойылған.
1. Пентозды цикл – к‰рделі анаэробты процесс, цитоплазмада ж‰реді, кµптеген ферменттердіњ ќатысуымен, негізінде 3-этап арќылы ж‰зеге асады.
І этап – тотыѓу фазасы, дегидрогеназды – декарбоксилдену ж‰йесі арќылы іске асады.
ІІ этап – изомерлену фазасы изомерлену ж‰йесіне ќатысатын ферменттер катализдейді.
ІІІ этап – синтездену фазасы
Лактаттың қандай
Лактаттың 7 молекуласының 6 молекуласы глюкозаның 3 молекуласы түзілуі үшін глюкогенолизге жұмсалады. Ал 1 молекула лактат глюкогенолиздің шығынын қамтамасыз ету үшін CO2 мен Н2Оға дейін қышқылданады.
1.Глюконеогенез — адам мен жануарлар организмдерінде, негізінен бауыр гепатоциттерінде глюкозаның протеиндерден, майдан және басқа заттардан түзілу процесі.
2.Глюкозаны көп қолданатын ми ткані. Сол тканьде: 1) Глюкоза мида энергия көзі; 2) ацетилхолин синтездеуге пайдаланылады.
Бұлшық еттер глюкозаны өзінің жиырылуы үшін энергия пайдаланады, ішектің сіңіруі үшін қажетті энергия, бүйрек зат алмасуының, зәрдің түзілуіне энергия падаланады, бүйрек үсті безі глюкозаны кортикостероид гормондарын синтездеу үшін пайдаланады
Молекула байланысты
1.а) егер тыныс алу тізбегнің барлық элементерінің жұмысына кетсе 38АТФ;
б) егер НАДН-дегидрогеназа тежелсе 8 АТФ;
в) егер митохондрия бұзылса 2 АТФ Гликолиздің есебінен жұмсалады.
2. Биологиялық тотығу дегенiмiз - көп сатылы тотығу-тотықсыздан реакцияларының ж‰йелi жолмен ж‰рiп отыратын тiзбегi. Органикалық заттардың биологиялық тотығуының нәтижесiнде эндогендi су және энергия т‰зiледi. Энергия АТФ ‰шiн пайдаланылады және жылу т‰рiнде бөлiнедi.Биологиялыќ тотыѓудыњ мањызы: эндогенді су т‰зіледі жєне энергия бµлінеді.
Биологиялыќ тотыѓу мен тотыѓудан фосфорланудыњ шектесу н‰ктелері: 2, 6, 9, 10 б±л тізбектерде бµлінген энергия 33 кДЖ дан жоѓары, сол себепті АТФ синтезіне б±л бµлінген энергияларды ж±мсай аламыз. Ќалѓан н‰ктелерде 33кДж энергия аз болѓандыќтан, ол энергияларды АТФ-тіњ синтезіне ж±мсай алмаймыз. Яѓни 2, 6, 9, 10 бµлінген энергияны тотыѓудан фосфорлануѓа ќолдану арќылы АТФ синтездейміз.
73.. Гипоэнергетикалық түзіледі
Трансдегидрагеназалық реакция нәтижесінде сутегі НАДФН-тан НАД+-ке өтеді. Қалпына келген НАДН тыныс алу тізбегіне өтіп, 3 молекула АТФ синтезі үшін энергия көзі қызметін атқарады. ПФП-ның қышқылдану сатысында НАДФН-тың 2молекуласын түзгендіктен, энергетикалық шығыны АТФ-тың 6 молекуласын құрайды.
1.НАДФН2 түзілетін процесс гидратациялану деп аталады. Гидратация сумен әрекеттесу, сулану ([[lang-el| hydor — су}}) — иондардың, зарядты минерал беттерінің электр өрісінде су молекулаларының полярланып, сол беттерге адсорбцияланып тартылуы. Сол сияқты минерал бетіне суланған иондардың адсорбциялану нәтижесінде сулану арта түседі. НАДФН2 к‰шті тотыќтырѓыш болып саналады, сол себепті бос май ќышќылыныњ, холестеринніњ синтезіне ж±мсаймыз. Жєне де пигмент алмасуында биливердиннен билирубин т‰зуге ж±мсауѓа болады, клеткада аммиакты усыздандыру глутатионды тотыќсыздандырады, кµптеген улы заттарды усыздандырады.
74. Ерітіндінің көрсетіңіз
Сахароза сахараза ферментінің әсерінен глюкоза мен фруктозаға дейін гидролизденеді.
- Ішек сөліндегі дисахаридтерди моносахаридтерге айналдыратын маңызды ферменттерге инвертин, мальтаза. Лактаза, энтерокиназа, липаза ферменттері де жатады.
- Лактаза, липаза, мальтаза гидралазалар класының эстеразалар тобына жатады.Трипсин, химотрипсин гидразалар класының пептидогидралазар тобына жатады.
- Лактазалар иммуноглобулярлы қызмет атқарады.
76. Емшектегі атаңыз
Галактозаның жойылуының бұзылыстарының салдарынан науқас балада тұқым қуалайтын ауру галактоземия пайда болған.Бұл жағдайда галактоза-1-фосфатуридилтрансфераза ферменті жоқ болады.
1. Құрамында лактозасы бар тағамдарды пайдаланбау
Тамақтану құрамынан лактозаны алып тастамаса, катаракта, бауыр циррозы және ақыл-ой дамуының тоқтауына алып келеді
77. Емізулі аласыз
Глюкоза-6-фосфотаза ферментінің жоқ болуына байланысты гликогеноз пайда болған яғни Гирке ауруы.
1. Бауыр глюкозаның қандағы мөлшерін тұрақты болуын реттеп отырады, яғни глюкостатикалық функция атқарады. Осы функцияны глюнеогенез, гликогеногенез, гликогенолиз қамтамасыз етеді.
2. Ағзада тағаммен түсетін көмірсулар глюкозаның қатысуымен гидролиздленеді. Қақпа венасы арқылы бауырға түсетін галактоза немесе фруктоза глюкозаға оңай айналады. Глюкозадан қанқа бұлшық етінде және эритроциттерде түзілетін лактат бауырға және бүйрекке тасымалданады. Тасымалданып қайта глюкозаға айналады және қанмен ұлпаларға өтеді.
78. Лабораторияда ба
Басынанкешкенстресстердіңәсеріненбалада гипергликемия пайдаболған.
1.Қан құрамындагыглюкозанынмолшеринреттейтин гормон инсулин
2. Диабет (лат. diabetesmellitus) — бұлқандақантмөлшерініңкөбейіпкетуіненпайдаболатындерт. Бұлауруменжас та, кемелжастағылар да, кәрі де ауырады. Әсіресежасөспірімкездегі диабет ауруыөтеқиын, мұндайжастадиабетпенауырғандарғаарнаулыдәрі (инсулин) қолдануұсынылады. Әйтсе де бұл ауру 40-тан асқан, тамақтышектентысішіп, толысабастағанадамдарғатәнболыпкеледі. Қантдиабеті - көмірсутек, май, ақуыздыңзаталмасуыныңсозылмалыбұзылуы, яғниқанғакөпмөлшердеқанттүйіршегініңбөлінуіболыптабылады. Диабет инсулинніңасқазанастыбезіненжеткіліктімөлшердебөлінбеуісалдарынанбасталады. Инсулинсізағзақанттүйіршегінөңдейалмайды. Соныңсалдарынанқанныңқұрамындақантмөлшеріартады.
79. Жас ұсынасыз
Гликогенсинтетазаның жоқ болуына байланысты балада агликогиноз пайда болған. Мұндай аурумен ауыратын науқастарға тамақты аз мөлшерде жиі беріп тұру қажет.
1. Қант – қандағы мөлшерін негізінен глюкоза анықтайды. 3,4-5,6 ммоль/л. Адамдағы қан плазмасы мен қанның формалық элементтеріндегі глюкозаның мөлшері бірдей. Глюкозаның өсуін гипергликемия деп атайды. Бұл жағдай физиологиялық және патологиялық болып екіге бөлінеді. Біріншісі, көмірсуларға бай тағамдарды шамадан тыс пайдаланғанда байқалады да, жылдам өтетін, уақытша пайда болған жағдай деп есептелінеді. Патологияда – қан диабеті (организмде инсулиннің жетіспеушілігінен пайда болатын ауру) бүйрек үсті безінің функциясы шамадан тыс көбейгенде, мидағы қатерлі ісік т.б. жағдайларда кездеседі.
2.Гипогликемия - тиісті мөлшермен салыстырғаңда қанның құрамындағы қанттын азаюы (80 мг% тен аз).[1] Кµбінесе анемия кезінде (ќан аздыќ) гипогликемия байќалады ±заќ аштыќ кезінде, ж‰кті єйелдерде кµп байќалады. Кей кезде кµбінесе ќантты диабет кезінде инсулинді кµп мµлшерде ќабылдаѓан уаќытта пайда болады
Ќантты диабет кезіндегі гипергликемияныњ пайда болуы кµбінесе орталыќ нерв ж‰йесініњ импульстарыныњ хеморецепторлыќ клеткаларыныњ ќозуына байланысты деп есептеуге болады. Ќанныњ ќ±рамында мµлшерден тыс глюкоза жоѓарылайды (гипергликемия) гипофизарлы ауруларда, б‰йрек асты безініњ милы ќабатындаѓы ісік ауруы кезінде, ќалќанша безініњ гиперфункциясында.
80. Жас баланың құрамында
Өкпедегі негізгі фермент фосфорилазаның жетіспеуінен, гликогеннің ыдырауынан науқас балада гликогеноз пайда болған. Бұған себепші, организмнің глюкагонға реакциясы жоқ болуы.
2. Көмірсу алмасуы процессі:
1. Қорытылуы. Көмірсулар ауыз қуысында сілекей сөліндегі α-амилаза ферментінің әсерінен декстриндерге (мальтаза ® мальтоза; ® 2 глюкозаға дейін), гликоген ® глюкоза. Тамақтың түйірі ® асқазанға ® сілекейге шыланған асқазан сөлінен, тағам құрамындағы α-амилазакөмірсуды қорыта береді. Асқазан сөлі тамақ түйіріне толық сіңірілген соң, α-амилаза өз әсерін тоқтатады. Себебі асқазанның РН қышқыл, α-амилазаның әсерін жояды. Асқазан сөлінде көмірсуларды ыдырататын ферменттер болмайды, ал тағаммен түскен целлюлоза ас қорыту жолында сәйкес ферменттер болмағандықтан қорытылмайды, ол ішектің перистальтикасын күшейтеді. Ішек қуысында сілтілік орта болғандықтан тамақ түйіріндегі амилазаның активтілігі қайта оралады, осы кезде ұйқы безінің ішек сөлінің α-амилазасы түзіледі: крахмал – гликоген – мальтозаға дейін ыдырайды, мальтоза ішек сөлінің ұйқы безінің мальтазасының әсерінен глюкозаға, ішек сөліндегі сахараза дисахаридті ыдыратады, яғни барлық гексоздарға дейін ыдырайды, олардың ең көбі глюкоза.
2. Сіңірілу – моносахаридтер ащы ішектегі майда түтіктермен әртүрлі жылдамдықпен сіңіріледі. Ең үлкен жылдамдық галактоза, глюкоза, фруктоза, пентоза. Жылдамдықтың өзгешелігі сіңірілу жолына тәуелді. Активті және пассивті сіңірілу болып бөлінеді.
Пассивті сіңірілу - Е қорын жұмсамай концентрациясы көп жерден концентрациясы аз жерге тасымалдау ® диффузия ол мембрананың екі жағында заттардың концентрациясы теңескенге дейін жүреді, аз уақытта баяу жүреді.
Активті сіңірілу - АТФ энергиясын жұмсау арқылы жүреді оның екі
түрі: І-реттік, ІІ-реттік.
І-реттік – активті заттарды тасымалдау тікелей АТФ энергиясы жұмсалады. Мысалы, иондардың тасымалдануы.
ІІ-реттік – кейбір иондардың электр-химиялық градиенті болады, бұл градиенті иондарды мембранадан АТФ энергиясы тасымалданған кезде пайда болады. Мысалы, мембранада К+ Na+ - АТФ-аза ферменті АТФ энергиясын пайдаланып клеткадан сыртына шығарып натрийдің электохимиялық градиентін түзеді, клетканың сыртына Na+ көп жиналып диффузия құбылысы пайда болады. Сондықтан Na+ глюкоза және басқаларды клетканың ішіне түсіреді. Галактоза, глюкоза сіңіру ІІ-реттік активті жолмен тасымалданады. АТФ арқылы ® гл-6-фосфатқа, галактоза-6-фосфатқа айналады. Осы түрде оларға сіңеді. Ал фруктоза, пентоза диффузия арқылы сіңеді. Ішек клеткасында гл-6-фосфат және галактоза-6-фосфат фосфатаза ферменті әсерінен фосфорсызданып, глюкоза, галактоза түрінде қақпа венасы арқылы бауырға түседі, олармен бірге фосфор және пентоза бауырға барады.
3. Аралық алмасу. Қақпа венасында сіңірілген моносахаридтер әртүрлі мөлшерде болады, ал көмірсулар ас қорыту кезінде көбейіп, аш кезінде азаяды. Моносахаридтер бауыр паренхимасында клеткамен тез жұтылады. Глюкозадан басқалары сәйкес ферменттердің әсерінен глюкозаға айналады. Одан әрі бауыр венасына барады. Бауырға баратын қанда әртүрлі моносахаридтер болады. Бауырдан шығатын қанда глюкоза ғана болады. 3,4-5,6 ммоль/л аралығында. Глюкозаның 5%-і гликогенге айналады, бауырда ол қор ретінде сақталады.
3. Эндокринді ж‰йеніњ заќымдануына байланысты организмде кµмірсу алмасуыныњ б±зылуы байќалады. Кµмірсу алмасуыныњ б±зылуы кезінде ќанныњ ќ±рамында глюкоза жоѓарылайды, яѓни гипергликемия деп атаймыз. Ал егер ќанныњ ќ±рамында глюкозаныњ мµлшері тµмендесе гипогликемия деп атаймыз. Ќанныњ ќ±рамында глюкоза жоѓарылаѓан кезде зєрмен бірге де кµп мµлшерде сыртќа шыѓарылады, б±л кезді глюкозурия деп атаймыз. Ќантты диабет. Инсулинніњ жетіспеушілігінен ќантты диабет ауруы пайда болады. Ќантты диабет кезінде организмде глюконеогенез, гликогенолиз процестері басымдау ж‰реді. Гликогенніњ синтезі (гликогеногенез) м‰лдем ж‰рмейді. Жєне де ќанда глюкозаныњ ыдырауы м‰лдем тоќталады. Сол себепті ќанныњ ќ±рамында глюкозаныњ мµлшері жоѓарылайды, яѓни гипергликемия деп айтамыз. Ќанныњ ќ±рамында глюкозаныњ мµлшері жоѓарылаѓаны соншалыќ, ол глюкоза зєрге µтеді зєрдегі глюкозаны (глюкозурия) деп науқастың(17)ме
Иә әсер етеді, өт қышқылдарының функциясы толық дұрыс атқарылмағандықтан
1. Өт сұйықтығының құрамында өт қышқылы, ақуыз, билирубин пигменті, холестерин, фосфолипидтер, бикарбонаттар, Na K Ca және гормондар мен дәрумендер болады.
2. Өттің негізгі қызметінің бірі — майлы тағамдарды қорытуға әсер ету. Майлы етті тағамды пайдаланған кезде өт көп бөлініп, қанның құрамында холестериннің мөлшері артады. Ол ұзақ уақыт ұсақ түйірпііктер (кристалдар) түрінде жиналып, өт қалтасында, өт өзегінде «тастың» пайда болуына әсер етеді. Өт майлар мен майда еритін витаминдердің денеге сіңуіне септігін тигізеді. ішек сөлінің және ұйқыбез сөлінің ферменттерінің белсенділігін арттырады. Өт ішекте сілтілі ортаның қалыптасуына жағдай жасайды. Өт ішектің қабырғасындағы бірыңғайсалалы бұлшыеттердің жиырылуын тездетеді. Қанмен бірге келген микробтарды зиянсыздандырады. Липид қорытуына қатысатын ұйқы безі мен ішек сөлі ферменттерін белсендіретін осы өт болып табылады.
атаймыз.
82. науқас анықталды
иә, мүмкін. егерденауқасқанынтағамнанкейіналатынболса.
1. Бұлжағдайгиперлипидемиядепаталады. Қанқұрамында липид немеселипопротеиндердіңжоғарымөлшердеболуыгиперлипидемияболыптабылады. Бұлжүрекқантамырауруларыныңдамуыныңкөзіболыптабылады. Мысалы атеросклероз, панкреатит
2. Қанқұрамындахиломикрондаркөпболады. Қанныңқұрамындалипидтерхиломикронжәне липопротеид түріндекездеседі. Ал қанплазмасындалипиж 3 түрде холестерин жәнеоныңэфирлері, ТАГ, фосфолипид түріндекездеседі.
83. шошқа байқалды
5 сағаттан кейін тамақтанғаннан соң қан құрамында липопротеидтерді анықтаймыз. Ең негізгілері ТТЛП 60%, ӨТТЛП 15%, ЖТЛП 25% кездеседі.
- Қан құрамында липидті тасымалдайтындар Липопротеиндер(ЖТЛП, ТТЛП, ӨТТЛП) мен Хиломикрондар
2.Липопротеин құрылысы 2қабат. Ішінде ТАГ, гидрофобты липидтер, холестерол эфирі, интегралды апопротеиндер. Сыртында перифериялық апопротеиндер, холестерол, фосфолипидтер. Құрамы. ХМ пре-b-ЛП b-ЛП a-ЛП
ТАГ 80 55 13 3-5
ФЛ 7 18 20-28 27
ХС 11 17 50 20
БК 2 10 21 50
- Құрамында липид бар тағамдарды қабылдағаннан соң қан сарысуының түсі түссіз(сүтті сарысу) 2-3сағаттан кейін түсі қалпына келеді.
2.Өт холестерин және өт қышқылынан тұрады. өт қышқылы холестеринді ерітілген түрінде сақтау қызметін атқарады. Бұл қызмет бұзылса, өт те тас пайда болады.
84. Адамның пайдаланады
- тәулігіне 0,96 гр өт қышқылы синтезделеді.
- Өт қылқылдары тәулігіне 5-6 айналым, 10 тәулікте жаңарып отырады.
85. Науқастың байқалады
гиповитаминоз А, Д,Е, К, Q
1. қорытужәнесіңірупроцесіарқылыішектіңкілегейқабатының эпителий клеткаларынамицеллалартүсіп, мицелла солжердеқұрамдасбөлшектергеыдырайды: МАГ-ге, Х-н-ге, БМҚ-на, ФЛ-ге, өтқышқылдарына, осы клеткаларға суда еритін глицерин, азоттынегіздер (холин, этаноламин, серин), қысқакөміртегітізбегінентұратын БМҚ, фосфор қышқылдарыкеліптүседі. Соныменішектің эпителий клеткаларындалипидтердісинтездеуүшінкеректізаттарболады.
2. Майдаеритінвитаминдер А, Д, Е, К.
86. Үш пальмитин қажет
глицерин және май қышқылының активтелу процесіне4 АТФ. энергия қажет.
- Липидтер синтезінде пальмитин қаныққан май қышқылдарының соңғы өнімі
- Сейтембетов 183 беттеги формуланы жазып ал формуланы кошире алмадык
87. Эксперимент салыстырыңыз
1 молекула глюкозаның тотыққанда 38 АТФ, ал пальмитин қышқылы тотыққанда 130 АТФ түзіледі.
- Пальмитин қышқылы С15Н31СООН HSKoA-8, әр АСҚ тотыққанда 12АТФ =96 АТФ
88. молекула ме
2 молекула қажет. Себебі 3 молекула стеарин қышқылыныңсинтезіне 24 молекула керек. Ал 1Ацетил КоАтотығуыүшін 12 АтФжұмсалады.
3.С17Н35СООН 18 көміртегі атомы бар, 8 В-тотығуцикліболады, әрциклде 5 АТФ түзіледі 9молекула ацетил КоА, ЦТК да 12 молекула АТФ синтезд, 9×12= 108 АТФ 108+40=148 АТФ стеарин 1молекула тотыққанда 147 АТФ түзіледі.
89. Науқаста үшін
Кетон денелерініңжоғарылауықанттыдиабетте, ашыққанда, ауырбұлшықетжұмысындажәнежүктіліктебайқалады. Бұлкездеқансарысуындағы глюкоза мөлшерінанықтауміндетті.
1.Кетоз бұлішкі секреция бездерінде, бауырда, жүректе, бүйректежәнебасқамүшелерде кетон денелерініңжиналыпқалуы. Байқалусебебіинтенсивті лактация фазасындаэнергияныңжетіспеушілігі, белоктытағамдардыкөпмөлшердепайдалану, майлықышқылдардыкөпқолдану.
2. Кетонемия, кетонурия, гиперкетонемия, гипокетонемия, кетоацидоз
90. 10 молекула түзіледі
210-220 молекула АТФ (НАД және ФАД қолдануына байланысты дегидрогеназды 3 фо сфоглицерол) СН2ОН СН2ОН | | СНОН + АТФ ¾® СНОН + АДФ | | СН2ОН СН2О(Р) глицерин глицерол-3-фосфат
Глицерин активтенуі глицеринкиназа арқылы жүреді. Глицеринге АТФ қосылып, глицерол-3-фосфат түзіледі.
91. Атеросклерозбен жақсарады
Бұны ауызда өт қышқылы көбеюі үшін жасайды. өт қышқылының синтезіне холестерин қолданылатыны үшін ағзадан өт қышқылы көп шыққан сайын соншалықты осы қышқылдың жаңа молекуласының синтезіне холестерин көп керек болады.
1) Атеросклероз (atherosclerosіs; гр.athrа — ботқа және sklrsіs — қатаю) — қан тамырларының ішкі бетіне холестериннің сіңіп, жиналып, түйін тәрізді шоғырланып қалуы. Холестерин сіңіп қалған орын бастапқы кезде сары жолақ дақ түрінде болса, келе-келе қатайған түйінге айналады.
2) Өт қышқылдары бауырда холестериннің ыдырауы нәтижесінде түзіледі.
3) суық сусындар, тұзды тағамдар, бал, тәтті өнімдер, көкөністер, қабықты жемістер, қара нан, қарақұмықты ботқа, айран, қара өрік, шие, қарақат, қызанақ, қырыққабат
92. Қысқы өзгереді
өтеқанықпағанмайқышқылдарынакіретінфосфолипидөтетөментемпературадаболады, мембрананызақымдануданқорғайды.
1.өтеқанықпағанмайқышқылдарықұрамындакездеседі.Өкілдері, күнбағысмайы, жүгеріжәнесоя
2. Бұл май қышқылдарыныңсинтезіорганизмдежүрмейді
93. Бауырдың етеді
Синтез бұзылуы фосфолипид пен белоктың түзілуіне қатысты ӨТТЛП майлар сыртқа шығарылғандықтан бауырда майдың мөлшерінің көбеюіне алып келеді.
- Майлы инфильтрация бауырда триглицеридтердің көбеюінен пайда болады.
- бауыр клеткасында триглицеридтердің түзілуі май қышқылдарының тағаммен көп түсуі триглицеридтердің мөлшерінің артуы бауыр мен майлы тканьдер арасында триглицердтердің алмасуының өзгеруіне алып келеді.
94. Егде келеді
бауыр рецепторларындағы ТТЛП тің структурасының бұзылуы қанда ТТЛП ның жиналуына алып келеді, бұл атеросклероз дамуына себеп болады.
- ТТЛП бауырда синтезделінеді және қан саңылауында ӨТТЛП-ден түзіледі. бауырда синтезделген ТАГ-ді май тканіне тасымалдайды. Май тканіне енбесе қанның қабырғасындағы эндотелийдегі ЛПЛ-азаның әсерінен ӨТТЛП ® ТТЛП-ге айналады. ТТЛП-b-глобулиндермен қосылып жүреді. ЛП бір түрі. ТАГ-13. ФЛ-20-28, ХС-50, БК-21%. Бұл атерогенді ЛП деп аталады.
- ТТЛП ацетоацетилдену, сукцинилдену, коньюгирлену, диальдегидтенуді маймен байланыстырады. Қан сарысуында липид көлемін реттейді және холестерин алмасуына қатысады.
ТТЛП организмде көбейіп кетсе атеросклероз, инфарк миокардына, семіру ауруына шалдығады.
96. Глутамат co2
Ферменттің белсенділігі субстраттың шығынының немесе продукттің(глутамин ащылық, СО2, ГАМК) жинақталуымен анықталады. Реакцияның жылдамдығын субстраттың, ферменттің, коферменттің концентрациясын жоғарылату арқылы арттыра аламыз.
COOH пиридоксальфосфат COOH
(CH2)2 -------------------------------------- (CH2)2
CH-NH2 -CO2 CH2-NH2
COOH
Глутамат у-аминобутират
97. Тышқан артад
1.Изоцитратдегидрогеназа, 2-оксоглутаратдегидрогеназа, малатдегидрогеназа фкрменттердің активтілігі артады себебі олар осы реакцияларды катализдейді.
2.НАД қызметтері:
1Тіндік тыныс алу қызметтеріне қатысады
2Энергия алмасуының бірқатар ферменттері үшін аллостерикалық эффекторлардың қызметін атқарады
3Тотықсыздандырғыш қызметін атқарады
3. кребс цикліне мынандай ферменттер қатысады: цитратсинтетаза, аконитаза, аконитаза, изоцитратдегидрогеназа, ҚЯҚ декарбокцилаза, а-кетоглутаратдегидрогеназа, сукцинаттиокиназа, сукцинатдегидрогеназа, фумаратгидратаза, малатдегидрогеназа ферменттері.
98. Тәжі тең
2. малаттың P/O 3 ке тең,себебі, малатдегидрогеназа НАД тәуелді фермент болып табылады
1.Сіңірілген оттегінің әр бір атомына сәйкес келетін, АТФ-тің түзілуіне кеткен бейорганикалық фосфаттың моль саны тотығудан фосфорлану коэффициентін көрсетеді. Бұл P/O коэффициенті деп аталады
2. Малатдегидрогеназа ферменті, реаакция басындағы 10 реакция
99. Тәжі тең
3. Сукцинаттың. P/O 2-ге тең,себебі сукцинатдегидрогеназа ферменті ФАД тәуелді фермент болып табылады
1. Сіңірілген оттегінің әр бір атомына сәйкес келетін, АТФ-тің түзілуіне кеткен бейорганикалық фосфаттың моль саны тотығудан фосфорлану коэффициентін көрсетеді. Бұл P/O коэффициенті деп аталады
2. сукцинатдегидрогеназа ферменті, реакция басындағы 8-реакция
100. Хирургиялық керек
Н, РР, В1, В2 витаминін ұсынады.
- Ацидоз – ацидоз (acidosis) дегеніміз – қанның тұрақты сілтісінің өзгеруін (төмендеуін) білдіретін ұғым және оны несептен қышқыл немесе сілтілерді бақылау арқылы анықтауға болады
Қанда лактаттың көбеюі лактоацидоз деп аталады. Себебі: құсу, жүрек айну,көп физикалық қозғалыс, тітіркену және Кусмауль тынысы, бұл ступор мен комаға әкеледі. Пирувар жиналуы гипоксиядан пайда болады
101. В12 витаминнің байланысты
В12 тек қана Касла факторының қатысуымен ғана асқазанда сіңіріледі. Егер де фактор жоқ болса В12 көбеймейді.
1.Суда еритін В тобының витаминдеріне жатады. В12 витаминіжарықтаактивтілігінжояды, ал қараңғыдаөтеұзақсақтауғаболады. Цианкобаламиндімикроорганизмдерғанасинтездейді, өсімдіктер мен жануарларорганизмдерісинтездейалмайды. Күйісқайыратынмалдыңқарнындамикроорганизмдерәрекетініңәсеріментүзіледі. В12 витаминіоптикалықактивтізат. Бұл витамин адаморганизміне ас арқылытүседі. В12 витаминібауырда, етте, сүтте, жұмыртқада, жануарданалынатыназықтар да болады.
2.В12 витамині организмде гомоцистеиннен метиониннің синтезделу процесін тездетеді, авитаминозында зәрде гомоцистеин көбейеді де, метионин азаяды. Бұл витамин метилмалонил-КОА-ның сукцинил-КОА-ға айналуын тездетеді. Авитаминозында метилмалон қышқылы организмде жиналып, нерв ұлпаларына улы әсер етеді, жұлында дегенерациялық өзгерістер байқалады, асқазан сөлінің қышқылдығы төмендейді.
103. А және Д витамин неліктен Майда ерітін витаминдер организмде қор ретінде жиналады. Барлық витаминдер майда және суда еритіндер деп екі топқа бөлінеді.1)Майда еритіндерге А, D, Е, К витаминдері жатады.Суда еритін витаминдерге С, РР және В тобындағы барлық витаминдер жатады. соңғы кезде витаминдерді классификациялап үлкен 4 топқа боледі: алифатты, алициклды, ароматикалық, гетероциклды,2)Майда еритін витаминдерА витамині (ретинол) ағзаның өсуіне, дамуына әсер етіп, түрлі ауруларға қарсы тұра алу әрекетін арттырады. Іңірде, түнде көруді жақсартады. А витамині шаштың, тырнақтың өсуі мен терідегі жасушалардың мүйізденуіне әсер етеді. Ол жетіспегенде тері құрғап жарылып, түсі күңгірттенеді. Май бездерінің құрамы өзгереді, көздің касаң кабығы бұзылады. Адам іңірде, түнде нашар көреді. Бұл ауруды ақшам соқыр(куриная слепота) деп атайды. А витамині бауырда, сүтте, жұмыртканың сарысында көп болады. Өсімдіктердің кызыл, сары жемістерінде,сәбізде, кызанақта, өрікте, асқабақта кездеседі. А витаминінің ағзаға қажет тәуліктік мөлшері 2,5-10,5 мг.D витамині (кальциферол) адамның терісінде күннің ультракүлгін сәулелерінің әсерінен түзіледі. Ол кальций мен фосфордың ішектен бөлінуін жылдамдатып, сүйек ұлпасының мықтылығына әсер етеді. Адам ағзасы D витаминін тағамның құрамынан да қабылдайды. Жас сәбилерде D витаминінің жетіспеуінен болатын ауру мешел (рахит) деп аталады. Суда еритін витаминдер С витамині (аскорбин қышқылы). Ағзаның жұқпалы ауруларға қарсы тұра алу әрекетін арттырады. Сүйекке және тіске беріктік қасиет береді. С витамині биологиялық тотығу кезінде зиянды заттардың түзілуін тежейді. Ол қарсы денелерді түзетін ферменттердің құрамына кіреді. Терідегі қантамырлардың қабырғасының бүлінуіне де кедергі жасайды.
1 Тағам белоктары, олардың маңызы,азотты баланс,алмасудың ерекшелігі,ас қорыту жолдарындағы белоктардың қорытылуы мен сіңірілуі.Белоктар қорытылуындағы асқазан сөлінің құрамының рөлі.
Тканьдық белоктардың тәулігіне белок қажеттілігі 100 гр.Калория жағынан жеткілікті тағамдық рационында ағзаның қалыпты азоттық балансын ұстап тұру үшін қажетті мөлшері 30-50 гр құрайды.Адамда қалыпты белоктың тамақтану кезінде азоттық тепе-теңдік байқалады.яғни тағаммен түсетін азоттың мөлшері шығарылатын азоттан көп болады.Ашығу,науқастану,ағза қартаюы кезінде теріс азоттық баланс орын алады.Тағам белоктарында алмастырылмайтын аминқышқылдар болуы керек.Олар 10.Бұларды тағамның құнсыз белоктары деп атайды.Асқазан-ішек жолдарында белоктардың қорытылуы ішектің,ұйқы безінің,асқазан сөлінің протеотикалық ферменттерінің әсерімен жүреді.Протеолиз асқазанда басталып жіңішке ішекте аяқталады.Асқазанда белоктар асқаанның шырышы қабатының басты клеткаларында пепсиноген түрінде түзілетін пепсиннің әсерімен қорытылады.
2 Белоктар алмасуындағы бауырдың рөлі.
1.Ішекте түзілген улы өнімдері күкірт эфирі,глюкурон эфирі түрінде усыздандандырылады.
2.Қан плазмасының белоктары синтезделеді(альбумин,фибриноген,глобулиндер,проконвертин).
3.Глютамин және аспарагин қышқылының дезаминденуі.
4.Мочевина синтезі.
5.Ферменттер синтезі (аргиназа),апопротеиндер,трансферрин,ферритин синтезі.
6.Зәр қышқылының синтезі.
7.Дезаминдену.
8.Декарбоксилдену.
9.Қайта аминдену процесстері өтеді.
10.Соңғы өнімдер түзіледі.
11.Аралық алмасу жүреді.
12.Кератин синтезі.
