Липидтердің тасымалдау формалары,құрамының ерекшелігі,тағдыры.

Ішек қабырғасында ресинтезделген липидтер басқа мүшелер меен тканьдерге тасымалданады.

Бұл процесс мынандай түрде жүреді: молекулалардың гидрофильдігіне байланысты фосфолипидтердің бір бөлігі қанға түседі де,бауырға жеткізіледі. Басқа фосфолипидтер,барлық урацилглицеридтер, бос холестерин және оның эфирлері өздерінің ерімейтіндігіне байланысты белоктармен комплекс түзіп,липопротеидтердің тасымалдаушы түрлерін –хиломикрондар түзеді.

Май қышқылдары эстерифицирлі емес май қышқылдары мүшелерге тасымалданады және алмасу процесіне қатысады.Жасушалар май қышқылдарын энергия көзі және құрылыс материялы ретінде қолданады.

БМҚ тағдыры,тотығуы,энергиялық құндылығы.

Клеткаға түскен БМҚ-ның біршама қан тамырларының ішіндегі липолиз арқылы ЛП-пен ХМ-нан бөлінген БМҚ болып табылады.БМҚ-дарда липидтердің синтез процесіне глицеринге жұмсалады.БМҚ негізгі мөлшері В-тотығу нәтижесінде энергия бөледі.Бұл митохондрияда,май тканьінен басқа барлық тканде,әсіресе бауырда,бүйректе,жүрек бұлшықетінде жүреді. Май қышқылының ыдырауы негізінде B-тотығу жолымен ыдырайды.Май қышқылына ыдырамас бұрын КоА,АТФ және ферменттердің қатысуымен белсенді күйіне ацил-КоА-ға айналады.Бұл процесс цитоплазмада жүреді,ары қарай митохондрияда оған өздігінен түсе алмайды митохондрия мембранасында арнайы тасымалдағыш-картинин көмектеседі.Бұл үдерістің негізі –бір цикл реакциясының барысында май қышқылы 2 көміртегі атомына қысқарады және оол ацетил-КоА түрінде бөлінеді.Қалған бөліктері осындай жолмен толық ыдырайды.Мұндай май қышқылының ыдырау жолын В-тотығу деп атайды.Өйткені май қышқылы молекуласындағы В-күйдегі көміртегі атомы тотығады,гидрленуге ұшырап,соңында ацетил-КоА мен екі көміртегі атомына ыдырайды.Түзілген май қышқылы алдын ала белсендірусіз бірденнен В-тотығудың жаңа циклына көшеді.Сонымен ТАГ липолизі кезінде глицерин мен май қышқылы түзіледі.Олар көп энергия болып ыдырайды және басқа үдерістерде қолданылатын заттар түзіледі.

Тканьдердегі глицериннің тағдыры.

Глицерин әр түрлі липидтердің синтезіне және глюконеогенезге жұмсалады.Ал оның біршамасы тотығып энергия бөледі.Глицериннің тотығуы-энергия көзі ретінде цитоплазмада жұмсалады.Тотығу кезінде қор ретінде 20 немесе 22 АТФ түзіледі.Оның саны мынадан құрастырылады:глицериннің бір молекуласы 1,3-дифосфоглицератқа дейін тотығып екі цитозолды түзеді.АТФ екі молекуласы гликолиз кезіндегі субстранттан фосфорлану реакциясының нәтижесінде пайда болады.қор ретінде жиналады.ПЖҚ тотығудан декарбоксилденіп,НАД тотықсызданады.ПЖҚ айтып кеткен реакция нәтижесінде ацетил-КоА түзеді.Бұл қосылыс толық ЦТК мен БТ тізбегінде тотығып 12АТФ түзіледі.Осы АТФ-ң бәрін қосқанда 21АТФ шығады,биреуі глицеринді активтендіру үшін керек,қор ретінде 20АТФ қалады.Тотығу энергиясы липидтердің синтезіне жұмсалады.Мысалы,ТАГ,фосфолипидтер,сфинголипидтер.

 

 

ІІІ деңгей

Стерилденген ма

1. Сахароза (санскрит ( śarkarā), грек. sakchar — тәтті, шекер) — жүзім және жеміс қанттары қалдықтарынан құралған дисахарид.Сахароза С₁₂Н₂₂О₁₁. Сахароза көптегенөсімдіктерде, қантқызылшасында, қантқамысында, сәбізде, қауында, қайың мен үйеңкініңшырындарындаболады.

Сахароза — ақтүстікристалдызат, суда жақсыериді, дәмітәтті, балқутемпературасы 184-185° С.

2.Тіндерде сахарозаны ыдырататын фермент жоқ болғандықтан пайда болады, және ол адам организмнен зәрмен шығарылады.

 

Тағам түс...

Сахарозаның жоқтығымен сипатталатын дисахаридозды ұсынуға болады. Фруктозаның тұқым қуалайтын көтере алмаушылығы да аталған симптомдардың бірі болуы мүмкін (альдолаза фруктозо-1-фосфатының дефектісі).

1. Сахароза, негізінен, тағам ретінде, кондитер өнеркәсібінде қолданылады. Оны гидролиздеп, жасанды бал алады. Адам және жануарлар организмінде ферменттердің әсерінен ыдырайды. Сахарозаны өнеркәсіпте қант қызылшасынан және қант қамысынан алады. Сүттің құрамында болатыны лактоза болып табылады.

2.Энзимопатия дегеніміз ферменттердің жалпы бұзылыстарының салдарынан дамитын аурулар және патологиялық жағдайлардың жиынтығы.

 

Кейбір түс...

Асқазан сөлінде лактаза жетіспейтін адамдарда сүт лактазасы ішек таяқшалары үшін қоректік орта болып табылады. Олар микроорганизмдермен ыдырап кететіне байланысты ашытқан сүтте лактоза болмайды.

2. Сүт құрамында лактат кездеседі.

Науқас пік..

Науқас гликогеноздың бұлшық еттік формасымен ауырады (Мак-Ардл ауруы болуы мүмкін). Нұсқаулар: жұмыс тәртібі және демалыс, ауыр физикалық жұмыстармен айналыспау, аз мөлшерде тағамды жиі қабылдауы.

3. Энзимопатия дегеніміз ферменттердің жалпы бұзылыстарының салдарынан дамитын аурулар және патологиялық жағдайлардың урулар және патологиялық жағдайлардың