| Сапа критерийлері | Бағалар | |||
| Үздік | Жақсы | Қанағаттанарлық | Қанағаттанарлық-сыз | |
| Дұрыс жауаптар саны | 90-100% | 75-89% | 50-74% | 0-49% |
| Тапсырманы орындау кезінде жіберілген қателер мен дәл келмеушіліктердің сипаты | Студент өзі жөндеген принципиальды емес дәл келмеушіліктері | Студент өзі жөндеген принципиалды емес дәл кел-меушіліктері немесе принци-пиалды қателер | Студент оқыту-шының көмегімен жөндеген принци-пиалды емес дәл келмеушіліктер немесе принци-пиалды қателер | Өрескел қателіктер |
| Жағдайылық есептерді шешу кезінде қолданылған әдебиет көздері | Оқулықтар, жетекшіліктер, монографиялар, Интернет көздері, нормативтік құжаттар | Жалпы гигиена және басқа гигиеналық пәндер бойы-нша оқулықтар, кезеңдік баспа-лар, Интернет көздері, норма-тивтік құжаттар | Жалпы гигиена және басқа гигиеналық пәндер бойынша оқытушы ұсынған оқулықтар | |
| Қорытынды мен ұсыныстарды құрастыру | Қорытынды барлық мәліметтерді қолдана отырып өз бетімен жасалған, жақсы негізделген | Қорытынды барлық мәлі-меттерді қолдана отырып оқытушының көмегімен жасалған, жеке-леген сұрақтары негіздеуді қажет етеді | Материалды жүйелендіруде қиналды, оқытушының көмегін қажет етті | Оқытушының көмегінсіз материалды жүйелендіре алмады |
8. Ұсынылатын әдебиеттер:
Негізгі:
1. Гигиена / Под ред. акад. РАМН Г.И.Румянцева.- М.:ГЭОТАР:Медицина,2000.- С.494-499.
2. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., Зиневич Л.С. Гигиена и основы экологии человека. – М.:Изд. Центр «Академия,2004. – С. 319-328.
Қосымша:
1. Румянцев Г.И. с соавт. – Общая гигиена.- М.: Медицина,1985.- С.195-206.
2. Гончарук Е.И., Кундиев Ю.И., Бардов В.Г. и др. Общая гигиена: пропедевтика гигиены.- К.:Вища шк.,1999.- С.428-459.
3. Руководство к практическим занятиям по гигиене труда /под ред. В.Ф.Кириллова – 2-е изд. - М.: Медицина, 2001. – С.253-267.
Бақылау:
· сұрақтар
1. Өнеркәсіптік токсикологиядағы негізігі мәселелер.
2. «Өнеркәсіптік улар» түсінігі.
3. Өндірістік көздері
4. Өнеркәсіптік улардың адам организміне әсері.
5. Жоғарлайтын әсері бойынша классификациясы.
6. Токсикалық әсері және химиялық құрылымы және физикалық қасиеттері арасындағы байланыс.
7. Организмге түсу, таралуы, айналу және организмнен шығу жолдары
8. Әсердің концентрацияға (доза) және экспозициясына байланыстылығы.
9. Химиялық заттар әсерінің адаптациясы және оның гигиеналық маңызы. Комбинирленген, кешендік улардың бір-бірімен үйлесімдік әсері..
10. Жедел және созылмалы уланулар.
11. Зиянды заттардың токсикалылығы мен қауіптілігі туралы түсінік.
12. Токсикалықтың негізгіпараметрлері және оның маңызы.
13. Зиянды заттаың қауіптілігін сипаттайтын көрсеткіштер.
14. Организмге улар әсерінің алыстаған салдары, материалдық және функционалдық кумуляция және олардың өндірістік улардың қауіптілігін бағалаудағы маңызы. Қауіптілік класстары. Жұмыс аймағындағы зиянды заттарды нормалаудағы негізгі ұстанымдар. Гигиеналық нормативтер-ШРЕД және ЗШАҚД.
· Жағдайлық есептер
Келесі сұрақтарға жауап бере отырып, ситуациялықесепті шешіңіз
Қай эксперименттің көрсеткіші – жедел, жеделдеу немесе созылмалы шартта көрсетілген?
1. Адамға көрсеткіштерді экстарполяциялау үшін жануардың бір түріне жүргізу жеткілікті ме?
2. Жануарлардың уға жыныстық сезімталдығы ескерілген ба?
3. Жедел, жеделдеу немесе созылмалы эксперименттерді қандай мақсат пен жүргізеді? Заттардың токсикалылығы мен қауіптілігін қандай көрсеткіштер анықтайды?
4. Заттың тітіркендіруші, сезімталдандырушы және канцерогенді әсерлерінің, репродуктивті қызметке әсерінің бар жоғын қалай анықтайды? Тақырыпта осы сұрақ бойынша көрсеткіштер бар ма?
5. КВИО нені білдіреді?
6. Зерттелетін қосылыс үшін қандай түсу жолы қауіпті, неге?
7. Химиялық заттардың кумуляциялануы қауіптілік деңгейін бағалауда қандай роль атқарады? Шартта көрсеткіш ұсынылған? Ол қалай анықталады?
8. Гигиеналық эксперименттегі қандай көрсеткіштер есеп шартында көрсетілмеген? Олар заттардың токсикалылығы мен қауіптілігін бағалауға қажет пе?
9. Қанша қауіптілік классын білесіз?
10. Заттардың ШРЕД-ін қалай есептейді? Шарттағы көрсетілген көрсеткіштер бойынша ШРЕД-ді өлшеуге бола ма?
11. Коэффициент қоры деген не? Қандай жағдайларда ол өседі?
12. Келтірілген көрсеткіштер бойынша зерттелетін заттың токсикалылығы мен қауіптілігі?
13. Келтірілген заттың токсикалық және қауіптілік дәрежесі қорытынды жасауға жеткілікті ме? Егер жеткіліксіз болса Сіздің ойыңызша қандай эксперименттер және қандай көрсеткіштер келтірілуі керек?
1. Есеп Токсикометрияда өндірістік жолмен алуға мүмкін болатын химиялық қосылыстың параметрлері зерттелді. Эксперимент еркек егеуқұйрықтарға жүргізілді. Келесі көрсеткіштер алынды: DL50 асқазанға енгізу барысында – 80 мг/кг; DL50 теріге енгізу барысында – 2000 мг/кг. СL50 – 400 мг/м3. КВИО - 350. Жеделдеу тәжірибеде бас миына және қан түзу жүйесіне таңдамалы әсер ететіндігі анықталды.
2. Есеп Жаңадан синтезделген химиялық қосылыстарды өндірісте жаңа технологияны шығаруда қолдануға мүмкін.Осыған байланысты жартылай зауыттық қондырғыда екі жынысты егеуқұйрықтар мен тышқандарға токсикологиялық эксперимент жүргізілді Мынандай көрсеткіштер алынды: DL50 асқазанға енгізу барысында – 5000 мг/кг; DL50 теріге енгізу – 2500 мг/кг. КВИО - более 300. жұмыс аймағындағы ауа ШРЕД-і – менее 0,1 мг/м3. кумуляциялану коэффициенті – 2.
3. Есеп Бұрын зерттелмеген химиялық қосылыс зауыттық өндіріс жобасына енгізілді. Өсіп келе жатқан ұрғашы егеуқұйрықтарға және еркек қояндарға экспериментальдік зерттеулер жүргізілді. Мынандай көрсеткіштер алынды: DL50 асқазанға енгізу барысында – 200 мг/кг; DL50 теріге енгізу барысында– 100 мг/кг, СL50 – 6000 мг/м3. Кумуляция коэффициенті – 1. жұмыс аймағындағы ауа ШРЕД-і – 1.0 мг/м3.
Тақырып Өндірістік ортаның физикалық факторларының гигиеналық маңызы. (иондағыш емес электромагниттік сәулелер, электрлік және магниттік өрістер инфра-және ультра дыбыстар) Қолайсыз әсерлерінің алдын-алу. -2 сағат
Мақсаты: Ультрадыбыс, инфрадыбыс және лазерлік сәулелену көздерімен физикалық сипттамаларымен, олардың организмге әсерімен және мүмкін пайда болатын патологиялардың алдын-алумен танысу.
СӨЖ бойынша тапсырма:
1. Ұсынылған әдебиет бойынша материалды талқылау, жаңа ақпараттар іздеу.
2. «Ультрадыбыс және лазердің медицинада қолданылуы және олардың қолайсыз әсерлерін алдын-алу»-тақырыбына реферат құрастыру.
Орындау формасы: реферат
Орындау критерийлері:
1. Реферат «Бақылау» бөлімінде ұсынылатын сұрақтар бойынша тақырыптардың негізгі аспектілерін қамтуы керек.
2. Рефераттың көлемі 7-8 баспа беттен аспауы керек.
3. Рефераттың құрамында титулдық бет, мазмұны, кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды және әдебиеттер тізімі болуы керек.
4. Кіріспеде рефераттың өзектілігі, мақсаты мен міндеттері қарастырылады, негізгі бөлімінде тақырыптың мазмұны ашылады, қорытындыда – айтылған мәліметтер қорытындыланып, ұсыныстармен тұжырым беріледі.
5. Ең жаңа әдебиет көздеріне ерекше мән беріліп, бір емес, бірнеше әдебиет көзі пайдаланылған болуы керек.
6. Реферат кестелермен, графиктермен, суреттермен және т.б. көркемделуі керек.
6. Тапсыру мерзімдері: Бөлім бойынша аралық бақылауға дейін
7. Бағалау критерийлері:
| Сапа критерийлері | Үздік | Жақсы | Қанағат-танарлық | Қанағатта-нарлықсыз |
| Реферат мазмұнының тақырыпқа және қойылған міндеттерге сәйкестігі | Реферат мазмұны тақырыпқа және қойылған міндеттерге толығымен сәйкес келеді | Реферат мазмұны тақырыпқа және қойылған міндеттерге толығымен сәйкес келеді | Реферат мазмұны тақырыпқа және қойылған міндеттерге негізінен сәйкес келеді | Реферат мазмұны тақырыпқа және қойылған міндеттерге сәйкестігі толық емес |
| Тақырыпты ашуы мен қолданылған әдебиет көздерінің толықтығы | Тақырып толық ашылған, қазіргі әдебиет көздері жеткілікті мөлшерде қолданылған | Тақырып ашылған, дегенмен кейбір жағдайлар анықтауды қажет етеді, негізгі әдебиет көздері қолданылған | Тақырып жеткілікті ашылмаған, негізгі әдебиет көздерінің барлығы қолданылмаған | Тақырып жеткілікті ашылмаған, қоданылған әдебиет көздері аз |
| Материалды қорытындылау және қысқаша тұжырымдар жасай білуі | Материал қорытындыланған, анық және түсінікті тұжырым жасалған | Материал қорытындыланған, анық тұжырым жасалған | Материал қорытындыланған, бірақ тұжырым тым үлкен, анық емес | Материал қорытындылан-баған, тұжырым жоқ |
| Көркемделуі, олардың ақпараттылығы | Ақпараттылық сапасы жоғары | Ақпараттылығы бар, сапасы жақсы | Ақпараттылығы жеткіліксіз | Ақпараттылығы жоқ |
| Рефераттың рәсімделуінің қойылған талаптарға сәйкестігі | Рефераттың рәсімделуі қойылған талаптарға толық сәйкес келеді | Рефераттың рәсімделуі қойылған талаптарға толық сәйкес келеді | Рефератты рәсімдеуге қойылған негізгі талаптар сақталған | Рефератты рәсімдеуге қойылған негізгі талаптар сақталмаған |
Ұсынылатын әдебиеттер:
Негізгі
1. Гигиена / Под ред. акад. РАМН Г.И. Румянцева. - М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА,2000.- С. 521-523.
2. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., Зиневич Л.С. Гигиена и основы экологии человека. – М.:Изд. Центр «Академия,2004. – С. 342-351, 368-372.
Осымша
1. Алексеев С.В., Усенко В.Р. Гигиена труда, М.: Медицина, 1988. – С. 111-118, 167-176.
2. Руководство к практическим занятиям по гигиене труда: Учебное пособие /Под ред. В.Ф.Кириллова.- 2-е изд. – М.:Медицина,2001. – С.126-130, 163-171.
Бақылау:
Сұрақтар:
1. Инфрадыбыс:
Физическалық сипаттама.
Табиғи, өндірістік және транспорттық көздер.
Инфрадыбыстың адам организміне әсері.
Инфрадыбыстың қолайсыз әсерлерін алдын-алу.
2. Ультрадыбыс:
Физическалық сипаттама.
Өнеркәсіпте, ауылшаруашылығында, медицинада төменгі және жоғарғы жиіліктегі ультрадыбысты қолдану.
Ультрадыбыстың зақымдаушы әсерінің механизмі. Жоғарғы жиілікті жанасудың жәнетөменгі жиіліктегі ультрадыбыстың жұмысшыларға әсері.
Ультрадыбыстың жағымсыз әсерлерін алдын-алу: ультрадыбысты нормалау, жеке қорғаныс заттары; жұмысқы алардағы медико-биологиялық скрининг, кезекті медициналық тексерулер, диспансеризация, сауықтыру процедуралары.
3. Лазерлік сәулелену, физикалық сипаттама, организмге әсері, алдын-алу.
Тақырып. Өндірістік ортаның биологиялық факторлары және олармен шақырылатын аурулардың алдын-алу. Ауылшаруашылығындағы еңбек гигиенасының негізігі мәселелері, аурулардың алдын-алу. -2 сағат
Мақсаты: Ауылшаруашылығындағы жұмысшыларға қолайсыз факторларының әсерімен және аурулардыңалдын-алумен таныстыру.
