| Сапа критерийі | Үздік | Жақсы | Қанағаттанарлық | Қанағаттанар-лықсыз |
| Есеп шарты және оған сұрақтар | Тақырып толығымен ашылса | Тақырыптың негізгі аспектілері ашылса | Тақырыптың кейбір аспектілері ашылса | Тақырыптың 1-2 аспектілері ашылса |
| Есепті құрастырған кездегі қателіктер мен кемшіліктер | Қате кетпесе | Студент өзі жөндеген принципиалды емес дәлкел-меушіліктері немесе принци-пиалды қателер | Студент оқыту-шының көмегімен жөндеген принци-пиалды емес дәлкелмеушіліктер немесе принци-пиалды қателер | Өрескел қателіктер кетсе |
| Есептерді шешуге арналған эталондар | Есептегі сұрақтардың барлығы астарланса | Есептегі сұрақтардың 75% астарланса | Есептегі сұрақтардың 50 % астарланса | Ұсынылған жоқ |
Сынылатын әдебиеттер
Негізгі:
1. Гигиена/ Под ред. Акад. РАМН Г.И.Румянцева.- М.:ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 2000.- С. 221-266.
2. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е. Гигиена питания: Учебное пособие по общей гигиене для студентов медицинских вузов. – Алматы,2005. – Ч.1. – С.42-137.
3. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., Зиневич Л.С. Гигиена и основы экологии человека. – Ростов н/Д: «Феникс», 2002. – 148-207.
4. Гурова А.И., Горлова О.Е.. Практикум по общей гигиене. - М. Изд-во Университета Дружбы народов, 1991.- С. 69-74.
5. Пивоваров Ю.П. Руководство к лабораторным занятиям по гигиене и основам экологии человека, 3-е изд. – М.: ГОУ ВУНМЦ МЗ РФ,2001.- С.72- 96.
Қосымша:
1. Ванханен В.Д., Лебедева Е.А., - Руководство к практическим занятиям по гигиене питания. М. Медицина, 1987.- С. 26-41.
2. Королев А.А., Богданов М.В., Ал.А.Королев и др. Медицинская экология. М.:Изд.центр «Академия», 2003. – С.123-139.
3. Шарманов Т.Ш., Плешкова С.М. Метаболические аспекты питания с курсом общей биохимии.- Алматы, 1998.
4. Шелстон Х. Правильное сочетание пищевых продуктов/ Пер. с англ.- С. Петербург: ЭКАМ, 1991.- 57 с.
Бақылау
(сұрақтар):
1. Тамақтың толық құндылығына дәрігерлік бақылау. Жеке және ұжымдық тамақтанудың адекваттылығын бағалау әдістері: сұрау, сұрау-өлшеу, есептеу, тамақтану статусы және аурушаңдық бойынша, лабораторлық – олардың ақпараттылығы және қолдану шарттары.
2. Тамақтану статусы тамақтанудың адекваттылығын, денсаулық жағдайын анықтайды. Тамақтану статусының түрлері. Тамақтық статусты бағалаудың әдістемесі. Тамақтану адеквттылығының критерилері: клиникалық симптомдар, антропометриялық және биохимиялық көрсеткіштер, жеке органдар мен жүйелердің функционалдық жағдайы, физикалық және ақыл-ойдың жұмысқа қабілеттілігі, аурушаңдық.
3. Емдік-профилактикалық тамақтану. ЕП тамақтанудың тағайындалу және құрастырылу ұстанымдары. ЕП тамақтанудың негізгі рациондарының сипаттамасы.
4. Емдік тамақтану. Емдік тамақтанудың маңызы. Құрастырудың негізгі ұстанымдары. Емдік диеталардың қысқаша сипаттамасы және тағайындалуы. Емдік тамақтануды ұйымдастыру.
5. Балалар мен жасөспірімдердің тамақтануы.
· балалар мен жасөспірімдердің заталмасу процестеріндегі ерекшеліктер және тағамдық заттектерге энергиялық қажеттілігі.
· балалардың тамақтануындағы негізгі тамақтық заттектердің маңызы, әр-жас кезеңдеріндегі тамақтанудың балансталғандығының көрсеткіштері.
· Тамақтану режимі, жас балалардың, мектепке дейінгі және мектептегі балалардың, тамақтануы.
6. Қарт адамдардың және ұзақ өмір сүретін адамдардың тамақтануы.
· Қарттық шақтағы алмасу процестері, энергетикалық дисбаланс және олардың аяғы.
· Қарт және қариялық кезеңдердегі рационалды тамақтану ұстанымдары. Энергия қажеттіліктің нормалары. Рационнан қант пен жануар текті майларды шектеу арқылы энергетикалық қажеттеліктерді шектеу.
· Белоктарға қажеттілік, жануартекті және өсімдік текті белоктардың ара-қатынасы. Қарттық және қариялық кезеңдегі жануар текті белоктардың негізгі көздері болып сүт тағамдары болып табылады.
· Майларға қажеттілік, майлар бойынша баланталғандығы, КҚМҚ\май қышқылының арасындағы ара-қатынас.
· Көмірсуларға қажеттілік. Қарапайым қанттар бөлігін шектеу. Организмді қарапайым қантпен қамтамасыз етуде көкөністер мен жеміс-жидектердің маңызы. Қарт адамдарддағы және ұзақ өмір сүретін адамдардың тамақ рационындағы негізгі заттектердің ара-қатынасы.
· Рационның антисклеротикалық және антиоксиданттық бағытпен қамтамасыз ету. Тағам - антисклеротикалық веществ и антиоксиданттардың негізгі көздері. Қарттық және қариялық кезеңдегі адамдардың тамақтануында қышқыл тағамдардың және тамақтық талшықтардың маңызы. Тамақтану тәртібі.
7. Ақыл-ой еңбегімен жұмыс істейтін жұмысшылардың тамақтануы.
· Ақыл-ой еңбегінің физиологиялық ерекшеліктері және тағамдық заттектердің қажеттілігі.
· Ақыл-ой еңбегімен жұыс істейтін жұмысшыларды биологиялық толыққұнды, антисклеротикалық және липотропты бағытталған тамақтанумен қамтамасыз ету.
тамақтану рационында С, В, А витаминдерінің болуы ақыл –ой еңбегімен жұмыс істейтіндер үшін рационалды тамақтану көрсеткіші болып табылады.
8. Физикалық еңбек түрінде тамақтану.
· Физикалық еңбек түрінің ерекшеліктері және энергия және тағамдық заттектерге қажеттілік.
· өнеркәсіптегіжәне ауылшаруашылығындағы физикалық еңбек түрімен жұмыс істейтін адамдар үшін тамақ рационын құрастырудағы негізгі ұстанымдар.
· Физикалық еңбек түрінде тағам рационының және режиінің балансталғандығы.
9. Ыстық және суық климат жағдайларында тамақтану.
· Экстремальді климаттық жағдайда тұратын және ыстық климат жағдайында тұратын адамдардағы терморегуляция және зат алмасу, сонымен қатар тағамдық заттектерге жәнеэнергия қажеттілігі.
· Рационалды тамақтануды ұйымдастырудың, тамақтану режимін негізгі ұстанымдары
10. Радиация деңгейі жоғары аймақтардағы тұрғындардың тамақтануы.
· Тамақ рационын құрастыруда негізгіұстанымдар: организмнің толық тамақтық заттектерге және энергияға қажеттіліктерін толық қанағаттандыру, липидтердің тотығуын және биологиялық мембраналардың өткізгіштігінің, стабильділігінің алдын - алу, радионуклеидтердің сорбциясы, және организмнен тезірек шығарлуы, қалқанша безін қорғау.
· Рацион құрамына кіретін тағамдық заттектердің және энергия және тағамды пайдалану нормасы.
Өзге химиялық заттармен ластанған орындарда тұратын тұрғындардың тамақтануы
Адам организміне химиялық жүктеме түсірген кездегі тағамның доминантты ролі.
· Эколого-қорғаныстық тамақтанудың негізгі ұстанымдары, сандық, сапалық толыққұнды балансталған рационның және тамақтану режимімен өзге химиялық заттарға төзімділігін арттыру мақсатында қамтамасыз ету.
· БАЗ ролі, арнайы емес сорбенттер- тағам талшықтары, қорғаныс қасиеттері бар заттар, ӨХЗ токсикалық әсерін әлсіретуде күкіртті аминқышқылдардың.
