Тапсырма №1. Шу мен дірілді ИШВ-1 аспабымен өлшеу әдістерімен таныстыру
Тапсырма №2. Шу мен дірілдің ағзаға әсерін зерттеу әдістермен таныстыру: жабдықтың тональды аудиометриямен, хронорефлексометриямен, капилляроскопиямен вибрацияға сезімталдығын анықтаумен, тері температурасы және суық сынамасын жүргізумен.
Мамандығы: Жалпы медицина
ОҚЫТУШЫНЫҢ БАСШЫЛЫҒЫМЕН СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСТАРЫНА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫСТАР
Курс: 3
Пән: Жалпы гигиена
Растырған: м.ғ.к., аға оқытушы Ержанова А.Е.
Оқытушы Адилова М.Т.
Алматы, 2013 ж
Кафедра мәжілісінде талқыланды және бекітілді
Хаттама №____________________2013 ж.
Жалпы гигиена және экология
кафедрасының меңгерушісі
м.ғ.д, профессор Ү.И. Кенесариев
Тақырып № 1 Алдын алу шаралары жүйесі ретіндегі қоршаған орта факторларын гигиеналық нормалау.- 4 сағат.
Мақсаты: Студенттерде гигиеналық және жеделдетілген гигиенаолық нормалау және көрсеткіштері, ғылыми гигиеналық нормалау қағидалары жөнінде білімдерін қалыптастыру.
Оқыту міндеттері:
· Химиялық, физикалық факторлар үшін гигиеналық нормативтер жөнінде білімін қалыптастыру;
· Нормалау көрсеткіштері жөнінде білімін қалыптастыру;
· Нормалаудың негізгі принциптері жөнінде білімін қалыптастыру;
· Жеделдетілген нормалау жөніндегі білімін қалыптастыру;
· Нормалаудың негізгі принциптері мен тәсілдерін меңгеру дағдысы жөніндегі білімін қалыптастыру;
· Мемлекеттік регламенттерді қалыптастыру.
Өткізу түрі: дискуссия
Тақырып бойынша тапсырмалар:
Тапсырма №1. Қоршаған ортаның факторларын гигиеналық нормалау, гигиеналық нормалау қағидаларымен танысу
Тапсырма № 2:Тақырыптың негізгі сұрақтары бойынша кроссворд құрастыру специальностей ОМ и
Таратылатын материал: жоқ
Әдебиеттер:
негізгі:
1.Гигиена / Под ред. акад. РАМН Г.И.Румянцева.- М.:ГЭОТАР:Медицина,2000.- С.76-110, 197-220.
2.Пивоваров Ю.П., Королик В.В., Зиневич Л.С. Гигиена и основы экологии человека. – Ростов н/Д:»Феникс».2002.- С.59-73, 31-47, 48-53.
3. Пивоваров Ю.П. Руководство к лабораторным занятиям по гигиене и основам экологии человека. 3-е изд. – М.:ГОУВУНМЦ МЗ РФ, 2001. – С.7-16, 190-194.
4. Тулебаев Р.К., Слажнева Т.И., Кенесариев У.И., Белоног А.А., Корчевский А. «Оценка гигиенических рисков в промышленных регионах РК», Алматы, 2005 г., стр. 4-7.
Қосымша:
1.Амрин М.А. Гигиеническая оценка воздушной среды/Учебно-методическое пособие для студентов медицинских факультетов. – Алматы: КазНМУ, 2003. – С. 6-21, 48-50.
2. Санитарные правила и нормы «Требования к устройству и содержанию больничных
организаций и организаций охраны материнства и детства» от 24.06 2002 г.
3. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М.,. Бекмагамбетова Ж.Д., Жакашов Н.Ж., Тогузбаева К.К. Гигиена: Учебник для вузов/ Под ред. У.И. Кенесариева.- Алматы: «Самара-Принт», 2009.-688 с., стр.38-46.
4. Жолдакова З.И., с соавт. Проблема стабильности и трансформации в комплексном гигиеническом нормировании химических веществ. Гигиена и санитария. — 2002. - № 6., стр. 21-23.
5. Рахманин Ю.А. с соавт., Принципиальные подходы к нормированию биологических загрязнителей. Гигиена и санитария. —2001. - №1., стр. 13-16.
Бақылау:
1. Қоршаған ортаның факторларын гигиеналық нормалаудың ғылыми негіздері.
2. Қоршаған ортаның факторларының әсерімен байланысты аурулардың алдын алу негізі ретінде гигиеналық нормалау.
3. Ггииеналық нормалау түсінігі. Жалпы ережелері.
4. Сыртқы факторларды гигиеналық нормалау қағидалары мен кезеңдері.
5. Жануарлар мен ерікті адамдарға сынамаларды жүргізу. Сынамаларды жүргізу үшін қолданылатын ерекше жағдайлар.
6. Жеделдетілген нормалау.
7. Гигиеналық болжам.
8. Адам ағзасына қоршаған ортаның қолайсыз факторларының алдын алу бойынша шараларды ұйымдастырудың негізгі бағыттары.
Тақырып № 2. Бөлме ауасының химиялық және бактериялық ластануын және табиғи және жасанды желдетудің тиімділігін гигиеналық бағалау - 4 сағат.
Мақсаты: ауаның химиялық және бактериалды ластануын зерттеу әдістері және олардың алдын алу, ауа ортасының сапасын бағалау дағдыларын және оны оптимизациялау үшін алдын алу шараларын дайындау жөніндегі білімді қалыптастыру;
- Әртүрлі бағытта жұмыс істейтін жабық бөлмелердің ауасының бактериалды және химиялық ластану көздері мен көрсеткіштері жөніндегі білімді қалыптастыру;
- Тұрғын және ЕПМ ауа ортасының сапасына қойылатын гигиеналық талаптар жөніндегі білімді қалыптастыру;
- Бөлмедегі ауаның микробтық ластануына бақылау жүргізу дағдысын қалыптастыру;
- Жабық бөлмелердегі ауаның химиялық және бактериалдық ластануының ағзаға әсерін алдын алу шараларын дайындау дағдысын қалыптастыру;
Бөлмедегі ауа алмасу тиімділігін бағалау дағдысын қалыптастыру;
Өткізу түрі: дискуссия, ситуациялық есептерді шешу.
Тақырып бойынша тапсырма:
Тапсырма №1: бөлмедегі желдету тиімділігін бағалау бойынша ситуациялық есепті шығару
Таратылатын материал: жоқ
Дебиеттер
Негізгі:
1.Гигиена / Под ред. акад. РАМН Г.И.Румянцева.- М.:ГЭОТАР:Медицина,2000.- С.76-110, 197-220.
2.Пивоваров Ю.П., Королик В.В., Зиневич Л.С. Гигиена и основы экологии человека. – Ростов н/Д:»Феникс».2002.- С.59-73, 31-47, 48-53.
3. Пивоваров Ю.П. Руководство к лабораторным занятиям по гигиене и основам экологии человека. 3-е изд. – М.:ГОУВУНМЦ МЗ РФ, 2001. – С.7-16, 190-194.
Қосымша:
1.Амрин М.А. Гигиеническая оценка воздушной среды/Учебно-методическое пособие для студентов медицинских факультетов. – Алматы: КазНМУ, 2003. – С. 6-21, 48-50.
2.Гурова А.И.,Горлова О.Е. Практикум по общей гигиене.-М.:Изд-во Университета дружбы народов.1991.- С.11-31
3. Гончарук Е.И., Кундиев Ю.И., Бардов В.Г. и др. Общая гигиена: пропедевтика гигиены.- К.:Вища шк.,1999.- С.177-237, 140-142, 237-289.
4.Пивоваров Ю.П. и др. Руководство к лабораторным занятиям по гигиене. - М.: Медицина, 1983.- С.93-101.
5.Румянцев Г.И. с соавт. – Общая гигиена.- М.: Медицина,1985.- С.263-268.
6. Санитарные правила и нормы «Требования к устройству и содержанию больничных
организаций и организаций охраны материнства и детства» от 24.06 2002 г.
Бақылау
Сұрақтар:
1. Атмосфералық ауаның химиялық құрамы. Атмосфералық ауа мен бөлме ауасының химиялық ластану көздері.
2. Жабық бөлмелердің биологиялық түрде ластануы. Ластағыштардың көздері мен таралау жолдары, эпидемиологиялық қауіптілігі
3. Ауа ортасының химиялық қосылыстар мен патогенді микроағзалармен ластануының гигиеналық маңызы.
4. Әртүрлі бағытта жұмыс істейтін бөлсмелердің химиялық ластану көрсеткіштері. Қазіргі уақытта тұрғын үйлер мен қоғамдық ғимараттарда ауа тазалығының көрсеткіші болып табылатын көмірқышқыл газы концентрациясын анықтаудың гигиеналық маңызы.
5. Тұрғын бөлмелер мен емдеу мекемелеріндегі ауаның бактериалдық ластану көрсеткіштері, олардың гигиеналық нормативтері.
6. Ауаның бактериалдық ластануын анықтау әдістері.
7. Желдетудің жалпы алмасу және жергілікті жүйелері, олардың тағайындалуы.
9. Жасанды желдету, оның тиімділігі.
10. Жасанды желдету түрлері: әкелетін, әкететін, аралас (әкелетін-әкететін). Оларды қолдану жағдайлары.
Есептер
Есеп 1
6 төсектік палатада аумағы 42 метр квадрат, биіктігі 3 метр, желдету әр сағат сайын 10 минутқа ауданы 0,3те 0,4 м форточка арқылы іске асырылады. Ауаның қозғалу жылдамдығы 1,2 м/сек.
1. 1 сағ ауа алмасу қысқалығын есептеңіз
2. гигиеналық нормамен салыстырыңыз
1 есепке мысал:
Фактілі ауа алмасу қысқалығын есептеу үшін (4.1 қара) желдетудің фактілі көлемі мен бөлменің көлемін білу керек. Желдетудің фактілі көлемі мына формула бойынша есептеледі: Q=Sтесік·V·3600. Бірақ, желдету 10 минутта ғана іске а0сырылатынын есепке ала отырып, 3600 орнына формулаға 10·60=600 қоямыз. Сонда Q=0,3·0,4·1,2·600=86,4
(метр куб)болады. Табиғи желдетудің әсерінен арнайы желдетусіз ауаның бір реттік алмасуы іске асырылса, берілген бөлмедегі нақты желдетудің көлемі желдету әсерінен болған желдетудің көлемінің суммасына (86,4) тең болады және онсыз (желдетудің бір реттік көлемі=бөлменің көлеміне= 42·3=126) =86,4+126=212,4 (метр куб)
Ауа алмасудың фактілі көлемі 212,4 = 1.67 тең болады. Палатаға 6 адам сияды,
осыған байланысты, желдету көлемі кестеде келтірілген нормативтерге сәйкес болуы керек: 3:80 метр куб·6=480 метр куб, ал қажетті фактілі ауа алмасу қысқалығы - 480 = 3,54
Фактілі ауа алмасу қысқалығы қажетті мөлшерден 2 есе төмен. Бір науқасқа норма бойынша 25-27 метр кубтан келетін ауа кубы да жеткіліксіз. Яғни, палата көлемі 6 адам емес, 5 адамды орналастыруға ғана жарайды. Науқастар санын азайтып, желдету уақытын созу ұсынылады.
Есеп 2
Ауданы 15метр квадрат, биіктігі 3 метр палатада СО2 концентрациясы 2,4 пайызды құрайды.
1. ауа алмасу қысқалығын есептеңіз
2. 1 сағатта екі науқасқа қажетті ауа санын есептеп шығарыңыз
3. гигиеналық нормалармен салыстырыңыз.
2 есепке мысал:
Ауа алмасу қысқалығын 4.1. тарауда келтірілген формула бойынша анықтаймыз, бұл үшін желдетудің фактілі көлемі мен бөлменің көлемін есептеу қажет. Желдетудің фактілі көлемін есептеу үшін мына формуланы қолданамыз: Q=(22,6·n) / (Cфакт-0,4), (тарау4.3) Q= 22,6·2 = 0,50
2,4-0,4
Бөлменің көлемі 15·3= 45 (метр куб), ал Q=22,6 тең болғандықтан, ауа алмасу қысқалығы
P= 22,6 =0,50.
Гигиеналық талаптарға сәйкес желдетудің қажетті көлемі 1 науқасқа сағатына 80 метр кубты құрауы керек. Сонда 2 науқасқа ол 160 метр кубқа тең болады. Қажетті ауа алмасу қысқалығы P=1 60 = 3,5. Осыған орай, ауа алмасу қысқалығы палатада жеткіліксіз.
Одан басқа, берілген ауа кубы нормативтен аз. Осыған байланысты, бір науқасты басқа палатаға ауыстырып, бөлмені желдету ұсынылады.
Есеп 3
Ауданы 30 метр кв, биіктігі 3 метр 4 төсектік палатада желдету табиғи жолмен ауданы 0,3те 0,4 м форточка арқылы әр сағат сайын 20 минутқа іске асырылады. Ауаның қозғалу жылдамдығы -0,6метр/сек
1. Ауа алмасу қысқалығын есептеңіз.
2. Гигиеналық нормалармен салыстырыңыз
Есеп 4
Ауданы 21 метр кв және биіктігі 3 м бокста 1 науқас жатыр. Желдету түрі алып келетін-әкететін. Ауаның келуі ауданы 0,2х0,3 м 0,8 м/сек жылдамдықта тесіктер арқылы
жүреді, ал ауаның шығарылуы ауданы 0,8 метр кв 1м/сек жылдамдықта тесіктер арқылы іске асырылады.
1. Келетін және кететін ауаның көлемін есептеңіз
2. Ауа алмасу қысқалығын есептеңіз.
3. Гигиеналық нормалармен салыстырыңыз
Есеп 5
Операциядан кейінгі палата кубатурасы-45 метр куб бір науқасқа, СО2 концентрациясы 1,2 промиль. 1 сағаттағы ауа алмасу қысқалығын есептеңіз. Егер, гигииеналық норма бойынша операциядан кейінгі палатада ауа алмасу қысқалығы 10-ға тең болса, онда бөлмеге ауаның қанша санын беру қажет?
Есеп 6
Ауданы 36 метр кв және биіктігі 3 м операциялық палатада 6 адамнан тұратын бригада жұмыс істейді. Желдету түрі әкелетін-әкететін. Ауаның келуі ауланы 0,25 0,4 м/сек жылдамдықта тесіктер арқылы жүреді. Ауаның кетуі ауданы 0,5 метр кв, 0,3м/сек жылдамдықта іске асырылады.
1. Ауа алмасу қысқалығын есептеңіз.
2. Келуі және кетуі бойынша ауаның көлемін есептеңіз
3. Гигиеналық нормалармен салыстырыңыз және желдету жұмысын қалай жақсартуға болатынын көрсетңіз.
Есеп 7.
Ауданы 30 м кв биіктігі 3,2 метр 4төсектік палатада СО2 концентрациясы 1,8 промиль
1. ауа алмасу қысқалығын есептеңіз.
2. келуі және кетуі бойынша ауаның көлемін есептеңіз
3. ауада СО2 концентрациясы гигиеналық нормативтерден аспаған жағдайдағы (1 промиль тең 1,0 л/м куб) ауа алмасу қысқалығының қажетті мөлшерін есептеңіз
Есеп 8.
1 операциялық столға 112 м куб кубатуралы операциялық бөлмеде 4 адамнан тұратын хирургиялық бригада жұмыс істейді. Ауданы 0,4 м кв болатын 2 фрамуга арқылы 20 минут көлемінде желдету іске асырылады. Ауаның қозғалу жылдамдығы 1,2м/сек. Ауаның шығуы тесік арқылы ауданы 0,25 мкв, 0,4 м/сек жылдамдықта жүреді.
1. Түсетін ауаның көлемін есептеңіз.
2.Ауа алмасу қысқалығын есептеңіз.
3. Гигиеналық нормалармен салыстырыңыз және көрсетіңіз: операциялық бөлмеде желдету жеткілікті ұйымдастырылған ба?
Есеп 9
Ауданы 22 мкв, биіктігі 3 м бокста 2 науқас жатады. СО2 концентрациясы ауада 1,5 промильді құрайды, яғни 1,5 л/ мкуб. Анықтаңыз:
1. Бөлмеге түсетін ауа көлемін
2. ауа алмасу қысқалығын
3. гигиеналық нормамен салыстырыңыз
4. Реанимациялық залған түсетін ауаның қажетті санын есептеңіз
5. Желдетудің жұмысы жеткілікті болған жағдайдағы реанимациялық залдағы СО2 концентрациясын есептеңіз
Есеп 10
Кубатурасы 110 мкуб реанимациялық залда 2 науқас жатыр және 6 медицина қызметкері жұмыс істейді. СО концентрациясы 1,2 промиль, яғни 1,2 л/м куб. Анықтаңыз:
1. Бөлмеге түсетін ауа көлемін
2. ауа алмасу қысқалығын
3. гигиеналық нормамен салыстырыңыз
4. Реанимациялық залған түсетін ауаның қажетті санын есептеңіз
5. Желдетудің жұмысы жеткілікті болған жағдайдағы реанимациялық залдағы СО2 концентрациясын есептеңіз
Есеп 11
Ауданы 24 мкв және биіктігі 3 м радиологиялық бөлімшенің ем қабылдау бөлмесінде (радиоактивті изотоптарды енгізуге арналған) 2 мед қызметкер жұмыс жасайды. Сағатына 10 адамға қызмет көрсетеді. СО концентрациясы 1,4 промильді құрайды. Есептеңіз:
1. Түсетін ауаның санын;
2. ауа алмасу қысқалығын;
3. гигиеналық нормамен салыстырыңыз;
4. желдетудің жұмысы жеткілікті болған жағдайдағы қажетті ауа мөлшерін есептеңіз
Есеп 12
Кубатурасы 66 м кв таңу бөлмесінде 2 мед. Қызметкер жұмыс істейді, сағатына 4 науқасқа қызмет көрсетеді. Бөлмедегі СО2 концентрациясы 2,4 промиль
5. таңу бөлмесіне түсетін ауаның санын есептеңіз;
6. ауа алмасу қысқалығын;
7. гигиеналық нормамен салыстырыңыз;
8. К= 2 болған жағдайдағы, желдетудің жұмысы жеткілікті болған жағдайдағы қажетті ауа мөлшерін есептеңіз
Тақырып № 3. Ересектер мен балалардағы ультра күлгін жеткіліксіздігінің алдын алу. Бөлмелерді санациялау үшін УК сәулелерінің жасанды көздерін қолдану. -4 сағат.
Мақсаты: Бөлмені залалсыздандыру үшін және УК жеткіліксіздігінің алдын алу үшін УК сәулесінің жасанды көздерін қолдануы жөнінде білімдерін қалыптастыру.
Оқыту міндеттері:
- Түрлі диапазондағы УК сәулелердің биологиялық және гигиеналық маңызы жөніндегі білімді қалыптастыру.
- балалар мен жасөспірімдердегі УК тапшылығының алдын алу үшін қолданылуы жөніндегі білімді қалыптастыру
- Бөлмелерді санациялау үшін УКС қолдану жөнінде білімін қалыптастыру;
- Сәулелену дозасын есептеуді және балалар мен ересек тұрғындарды УК профилактикалық сәулелендіруді жүргізу жөніндегі білімді қалыптастыру.
Өткізу түрі: ситуациялық есептерді шешу, кіші топпен жұмыс істеу
Тақырып бойынша тапсырма:
Тапсырма № 1. Бөлмелерді зарарсыздандыру үшін және УК сәулелерінің жеткіліксіздігінің алдын алу үшін УКС жасанды көздерін қолданумен танысу.
Тапсырма № 2. Бөлмелерді санациялау бойынша ситуациялық есептерді шешу
Таратылатын материал: жоқ
Әдебиеттер:
Негізгі:
1. Гигиена / Под ред. акад РАМН Г.И.Румянцева.- М.:ГЭОТАР Медицина.2000.-С.105-110, 350-353, 360-393, 458-461.
2. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., Зиневич Л.С. Гигиена и основы экологии человека.- М.: Издательский. центр «Академия», 2004.-С.15-21.
3. Пивоваров Ю.Р. Руководство к лабораторным занятиям по гигиене и основам экологии человека.- М.:ГОУ ВУНМЦ МЗ РФ,2001. – С.52-72.
4. Гигиена оқулық Ү.И. Кенесариев баспасы, Алматы 2009 жыл
Қосымша:
1. Амрин М.К. Гигиеническая оценка воздушной среды. – Алматы:Информационно-издательский отдел КазНМУ, 2003. – 66 с.
2. Румянцев Г.И., Вишневская Е.П., Козлова Т.А. Общая гигиена. М.: Медицина, 1985. С. 154-156.
3. Пивоваров Ю.П., Гоева О.Э., Величко А.А. Руководство к лабораторным занятиям по гигиене. М.: Медицина, 1983. С. 199-210.
5. Пропедевтика гигиены. / Учебник для санитарно-гигиенических факультетов мед. ин-тов. Под ред. Е.И. Гончарука. – Киев: Выща школа, 1991. – С.237-289.
6. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков – М.: Медицина,2002.- С.333-343.
7. Санитарные правила и нормы РК «Требования к устройству и содержанию больничных организаций и организаций охраны материнства и детства» от 24.06 2002 г.
8. Санитарно-эпидемиологические требования к устройству и содержанию дошкольных
организаций от 4.07.03г. № 2.01.017.03.
8. Санитарно-эпидемиологические требования к устройству, содержанию и условиям
обучения в общеобразовательных и интернатных организациях № 2.01.015.03
Бақылау
Сұрақтар:
1. Әртүрлі толқын ұзындығындағы ультракүлгін сәулесінің биологиялық әсері.
2. Ультракүлгін жетіспеушілігі. Алдын алу.
3. УК сәулесінің жасанды көздері.
4. Бөлмелерді санациялау УК сәулесінің жасанды көздерін қолдану.
Ситуациялық есептер
