Тағам гигиенасы» пәні 2 страница

*қаңқаның дұрыс дамымауы мен деформациясы

*организмнің иммунореактивтілігінің төмендеуі

*қорғаныс-бейімделу механизмдерінің әлсіреуі

* гепатобилиарлы жүйенің зақымдалуы

#108

*!Организмнің коллагенді құрылымымен байланысы бар витамин

 

*токоферол

*пиридоксин

*кальциферол

*пантатен қышқылы

*аскорбин қышқылы

#109

*!Фолий қышқылының негізгі тағамдық көздері

 

*шпинат, салат жапырағы

*сүт және сұйық сүт өнімдері

*кептірілген және балауса итмұрын

*ашытылған қырыққабат, тәтті бұрыш

*цитрусты және тропикалық жеміс-жидектер

#110

*!Тамақтануда А витаминінің көздері

 

*алма

*бауыр

*өсімдік майы

*астық өнімдері

*бұршақ тұқымдастар

#111

*!Тамақтануда тиаминніңнегізгі көздері

 

*итмұрын

*қара қарақат

*цитрустық жемістер

*бұршақ тұқымдастар

*жылтыратылған күріш

 

#112

*!Витаминдердің жалпы биологиялық қасиеті

 

*организмде қышқылды-сілтілі тепе-теңдікті реттейді

*биохимиялық үрдістердің катализаторы

*сүйек тіндерінің қалыптасуына қатысады

*пластикалық қызмет атқарады

*су-тұз алмасуына қатысады

#113

*!Токоферолдың биологиялық ролі

 

*протромбин өңдірілуін ынталандырады

*жыныс бездерінің қызметін реттейді

*көру қабілетінің қызметін реттейді

*сүйек түзу үрдісіне қатысады

*көмірсу алмасуына қатысады

#114

*!Фолий қышқылының жеткіліксіздігі әкеледі

 

*цинга

*пеллагра

*бери-бери

*гемералопия

*макроцитарлы анемия

#115

*!Витамингеқарсы қасиетке ие заттар

*лютеин

*кварцетиндар

*флавоноидтар

*чайкатехиндері

*авидин (шикі жұмыртқа)

#116

*!Алиментарлық витамин жеткіліксіздігінің алдын-алу шаралары

 

*рационда жануар текті азық-түлік үлесін азайту

*рационда көкөністер мен жемістерді ұлғайту

*витамин препараттарын қолдану

*санитарлық ережелерді сақтау

*тамақтану тәртібін сақтау

#117

*!Жараға қарсы әсері бар витамин тәрізді заттар

 

*холин

*карнитин

*коэнзим Q₁₀

*витамин U

*пангам қышқылы

#118

*!Евитаминінің негізгі тағамдық көздері

 

*нан-бөлке өнімдері

*жеміс-жидектер

*өсімдік майы

*сүт өнімдері

*ет өнімдері

#119

*!Қышқылдық сипаттағы макроэлемент

*калий

*натрий

*магний

*кальций

*фосфор

#120

*!Сілтілі сипаттағы макроэлемент

 

*кальций

*марганец

*фосфор

*күкірт

*хлор

#121

*!Фосфордың аса жоғары мөлшері кездесетін азық-түлік

 

*балық, ірімшік, бұршақ

*кондитерлік өнімдер

*картоп, қырыққабат

*қияр, қызанақ

*алма

#122

*!Организмде фосфордың физиологиялық қызметі

 

*өт бөлінуін жоғарылатады

*қан ұюы үрдісіне әсер етеді

*гемоглобин синтезіне қатысады

*кальций алмасуымен тығыз байланысты

*ішек жиырылғыштығын ынталандырады

#123

*!Калийдің жоғары мөлшері кездесетін азық-түлік

 

*кептірілген жемістер,жеміс-жидектер

*қант, рафинадталған қант

*майдағы балық консерві

*кондитерлік өнімдер

*өсімдік майы

#124

*!Организмнің калийге деген қажеттілігін қамтамасыз ететін азық-түлік

 

*күріш жармасы

*өсімдік майы

*бұршақтар

*картоп

*қант

#125

*!Темірге бай азық-түлік

 

*кондитерлік өнім

*голланд ірімшігі

*өсімдік майы

*картоп

*бауыр

#126

*!Темірдің аса қиын сіңімділігі жүретін азық-түлік

 

*дән өнімдері

*көкөністер

*жемістер

*балық

*ет

#127

*!Минералды элементтердің жіктелуі

 

*способности вызывать электроотрицательные и электроположительные сдвиги

*белок молекуласымен байланысу қабілетіне байланысты

*Мендеелев кестесінде орналасуына байланысты

*организмдегі атқаратын қызметіне байланысты

*жүйке жүйесіне әсер етуіне байланысты

#128

*!Йодталғаназық-түліккөзі болып табылады

 

*су

*ет

*тұз

*сүт

*жарма

#129

*!Кальцийге бай азық-түлік

 

*кондитерлік

*сүт өнімдері

*көкөністер

*ет өнімдері

*соя

#130

*!ӘйелдерүшінҚазақстандаараласрациондатемірді тұтынудың орташамөлшері (мг/тәулік)

 

*1

*2-3

*3-5

*5-7

*11,6

#131

*!ЕрлерүшінҚазақстандаараласрациондатемірді тұтынудың орташамөлшері (мг/тәулік)

 

*1

*2-3

*3-5

*5-7

*13,8

#132

*!Организмде оңай сіңетін құрмында темір бар азық-түлік

 

*ет

*сүт

*балық

*жұмыртқа

*көкөністер

#133

*!Эндемиялық аурумен байланысты микроэлемент

 

*кальций

*магний

*фосфор

*йод

*сера

#134

*!ЕрлерүшінҚазақстандаараласрациондайодты тұтынудың орташамөлшері (мкг/тәулік)

 

*10

*20

*30

*50

*122

#135

*!Әйелдер үшінҚазақстандаараласрациондайодты тұтынудың орташамөлшері (мкг/тәулік)

 

*10

*20

*30

*50

*101

#136

*!Организмде темірдің сіңуін тежейтін азық

 

*тұз

*шәй

*ет

*қант

*дән өнімдері

1*Органимдегі зат алмасу және энергия*2*77*1*

 

#137

*!Қалыпты жағдайда ересек адамда ассимиляция және диссимиляция үрдістері

 

*ассимиляция процесінің диссимиляция процесінен басым болуы

*диссимиляция процесінің ассимиляция процесінен басым болуы

*алмасу процестерінің қарқындылығының жоғарылауы

*зат алмасу қарқындылығының төмендеуі

*салыстырмалы түрде тепе-тең

#138

*!Адекватты тамақтанбауда жұмсалған энергия шығынының орнын қабылдаған тамақтың қуаттылығы толтырмаған жағдайда туындайтын энергетикалық баланс

 

*оң

* теріс

*оңтайлы

*бейтарап

*динамикалық

#139

*!Жұмсалған энергия шығынынан тағам рационының қуаттылығы ұзақ уақыт артқанда туындайтын энергетикалық баланс

 

*оң

* теріс

*бейтарап

*оңтайлы

*қалыпты

#140

*!Теріс энергетикалық баланстың негізгі қолайсыз факторы организмде тудырады

 

*белок жеткіліксіздігі

*гипертониялық ауру

*артық дене салмағы

*атеросклероза

*семіздік

#141

*!Негізгі алмасуға жұмсалатын энергия шығыны

 

*тіршілікетужүйефункцияларыныңтұрақтылығыпостоянство работы функций жизнеобеспечивающих систем

*тағамның қорытылуы және сіңуі

*физикалық белсенділік

*ақыл-ой жұмысы

*енбек қызметі

#142

*!Адамның негізгі алмасуна әсер етеді

 

*жыныс және жасы

*тамақтану тәртібі

*жұмыс жағдайы

*тәулік уақыты

*мамандығы

#143

*!Еңбек етуде жұмсалатын энергия шығынының көлемін анықтайды

 

*физикалық, бұлшықет жұмысының көлемі мен сипаты

*жұмыс уақытының ұзақтығы

*жұмыс орны жағдайы

*климаттық жағдайы

*денсаулық жағдайы

#144

*!Тағам қабылдағанда энергия шығынының жоғарлауы немен байланысты

 

*с усилением окислительных процессов, для превращения пищевых веществ в организме

*интервалом между приемом пищи

*тұтынған тағамның көлемі

*тамақты тұтыну жиілігі

*тамақтану тәртібі

#145

*!Алиментарлы дистрофияның ауыр сырқаты қалыптасу кезінде маңызды рөл атқарады

 

*күрделі көмірсулардың аз сіңімділігі

*белокты-калориялық жеткіліксіздігі

*минералдық заттардың жеткіліксіздігі

*майдың тугоплавкость жиров

*гиповитаминоз

#146

*!Организмнің энергия шығынын анықтайтын әдіс

*респираторной энергометрии

*тікелей калометрия

*хронометражды

*алиментарлы

*зертханалық

#147

*!Бір уақытта және қарама-қарсы жүретін зат алмасу үрдісі

*қышқылдану және органимнен ыдыраған өнімдердің шығуы

*биосинтез және жаңа құрылымдардың пайда болуы

*қажетті заттектердің синтезі мен сіңімділігі

*заттектердің ыдырауы және энергия бөлуі

*ассимиляция және диссимиляция

#148

*!Ағзадағы зат алмасуды реттейтін негізгі жүйе

 

*асқорыту жүйесі

*тыныс алу жүйесі

*зәр шығару жүйесі

*қан айналым жүйесі

*орталық жүйке жүйесі

#149

*!Организмдегі теріс азоттық баланс дамиды

*алмастырылатын аминқышқылдарының артық мөлшерде болуы

*рационда белоктың жеткіліксіз болуы

*рационда көмірсулардың артық болуы

*минералдық заттардың жеткіліксіздігі

*дәрумендер жеткіліксіздігі

#150

*!Құнды белоктарға жатады

 

*кем дегенде бір алмастырылмайтын аминқышқылы

*кем дегенде бір алмастырылатын аминқышқылы

*барлық алмастырылмайтын аминқышқылдары

*барлық алмастырылатын аминқышқылдары

*екі алмастырылатын аминқышқылдары

 

#151

*!Аминқышқылының биологиялық құндылығы мен физиологиялық рөлін анықтайтын негізгі критериі

 

*алмастырылмайтын аминқышқылдарының синтезін қамтамасыз ету

*күрделі көмірсулардың ыдырауын қамтамасыз ету

*бойды өсіру және белок синтезін қамтамасыз ету

*фермент синтезін қамтамасыз ету

*гормон синтезін қамтамасыз ету

#152

*!Тағамның толыққұндылығын анықтайтын аминқышқылдардың «үштігі»

 

*треонин, триптофан, метионин

*лизин, триптофан, метионин

*метионин, валин, цистин

*лизин, валин, гистидин

*валин, глицин, цистин

#153

*!Дәндегі белок құндылығын төмендететін негізгі фактор

 

*алмастырылмайтын аминқышқылдарының жеткіліксіздігі

*фенилаланин синтезінің бұзылуы

*метиониннің артық болуы

*лизиннің жеткіліксіздігі

*валиннің болмауы

#154

*!Күшті липотропты әсері бар аминқышқыл

 

*фениаланин

*метионин

*аланин

*валин

*лизин

#155

*!Құнды белоктарға жатады

 

*барлық алмастырылатын аминқышқылдар

*барлық алмастырылмайтын аминқышқылдар

*кем дегенде бір алмастырылатын аминқышқылы бар

*кем дегенде бір алмастырылмайтын аминқышқылы бар

*алмастырылатын және алмастырылмайтын аминқышқылдарының сандық қатынасы

#156

*! Арибофлавиноз мына тағамдық заттектің жеткіліксіз түсуінен дамиды

 

*майдың

*белоктың

*көмірсудың

*витаминнің

*минералдық заттектің

#157

*!Мына аминқышқылының жеткіліксіздігінде бой өсуінің кешеуілдеуі және салмақтың төмендеуі, сонымен қатар бүйректегі және қалқанша бездегі өзгерістер байқалады

 

*глютамин

*лейцин

*тирозин

*аланин

*серин

#158

*!Тағам құрамында мына аминқышқылының жеткіліксіздігі сүйек түзілу бұзылыстарына, эритроциттер санының азаюына және гемоглобиннің төмендеуіне алып келеді

 

*тирозин

*лейцин

*лизин

*аланин

*серин

#159

*!Метилдеу, трансметилдеу процестерін қалпына келтіруде маңызды роль атқаратын аминқышқыл

 

*метионин

*тирозин

*аланин

*лизин

*серин

#160

*!Алмастырылатын аминқышқылына жатады

 

*триптофан

*метионин

*аланин

*валин

*лизин

#161

*!Алмастырылатын аминқышқылына жатады

 

*лизин

*валин

*метионин

*глютамин

*фенилаланин

#162

*!Белоктың ағзадағы ролі

 

*жаңа май санын түзеді

*ішек перистальтикасын ынталандырады

*энергияның диномагенді тасымалдаушысы болып табылады

*гемоглобиннің, бұлшықеттегі миозин мен актиннің құрамына кіреді

*А және Д витаминдерінің ерітушісі болып табылады және олардың сіңірілуіне ықпал етеді

#163

*!Белоктың биологиялық құндылығын анықтайды

 

*сіңімділігі

*қорытымдылығы

*тасымалдаушылығы

*аминқышқыл құрамы

*энергетикалық құндылығы

#164

*! Күшті липотропты заттек болып табылатын, бауырды май басудан сақтайтын аминқышқыл

 

*метионин

*глицин

*аланин

*серин

*валин

#165

*!Аталған азық-түліктің қайсысы жоғары биологиялық қасиетке ие

 

*нан

*қант

*алма

*картоп

*жұмыртқа

#166

*!Аталған азық-түліктің қайсысында толыққұнды белок бар

 

*нан

*қияр

*сүт

*ұнтақ

*баклажан

#167

*!Тамақтануда ұзақ уақыт тек қана өсімдік текті тағамдарды қолдану, яғни вегетариандық, алып келеді

 

*аминқышқыл дисбалансына

*су балансының бұзылуына

*йоджеткіліксіздігіне

*остеопорозға

*семіздікке

#168

*!Жоғары биологиялық белсенділікке ие, аса күшті липотропты заттек болып табылатын метионин алдын алады

 

*бауырды май басу

*қимыл қозғалыстың бұзылуы

*эритроциттер санының азаюы

*бауырдағы және өкпедегі өзгерістер

*сүйек кальцификациясының бұзылуы

#169

*!Тағамда лизин жеткіліксіздігі алып келеді

 

*бауырды май басудың алдын алу

*қан түзілу бұзылыстарына

*дене салмағының артуына

*оң азоттық балансқа

*атеросклерозға

#170

*!Триптофанның негізгі көздері болып табылатын азық-түліктер

 

*ет, балық, сүзбе, жұмыртқа

*көкөністер

*жидектер

*жемістер

*жүгері

#171

*!Триптофан қажет

 

*холин синтезі үшін

*қозғалысты ұйымдастыру үшін

*тамыр қабырғасының өткізгіштігін арттыру үшін

*бойдың өсуін тежеу және дене салмағын азайту үшін

*ағзаның өсуі және азоттық тепе-теңдікті ұстап тұру үшін

#172

*!Құнды белоктың көзі болып табылатын азық-түліктер

 

*сүт өнімдері

*дән өнімдері

*көкөністер

*жаңғақтар

*жемістер

#173

*!Оң азоттық баланс байқалатын кезең

 

*регенерация үрдісінің қарқындылығында

*құнсыз белогы бар тағамдарды тұтынуда

*тағамда белоктың мүлдем болмауында

*өсу және ағзаның дамуында

*белоктық ашығуда

#174

*!Теріс азоттық баланс пайда болады

 

*тағамда белоктың жеткіліксіз мөлшерде болуы немесе мүлдем болмауында

*синтетикалық үрдістің белок шығынынан басым болуы

*қандай да бір ағзада белоктың жиналуында

*регенерация үрдісінің қарқындылығында

*өсу және ағзаның дамуында

#175

*!Ересек адам үшін аскорбин қышқылының тәуліктік қажеттілігі (мг)

 

*1-3

*5-10

*20-30

*50-60

*70-80

#176

*!Өсімдік жапырағында кездесетін, аты сонымен байланысты витамин

 

*алма қышқылы

*лимон қышқылы

*фолий қышқылы

*пантотен қышқылы

*аскорбин қышқылы

#177

*!С витаминінің негізгі көзі болып табылатын азық-түліктер

 

*нан-бөлке өнімдері

*макарон өнімдері

*қара қарақат

*ет өнімдері

*балық

#178

*!Адам ағзасында синтезделмейтін витамин

*аскорбин қышқылы

*пантотен қышқылы

*рибофлавин

*тиамин

*биотин

#179

*!Мына витамин жеткіліксіздігі бұлшықет әлсіздігіне, жаяу жүргенде аяқтың ауыруына алып келеді

 

*аскорбин қышқылы

*рибофлавин

*пиридоксин

*тиамин

*ретинол

#180

*!Рибофлавиннің маңызды қызметі

*өсу процесіне қатысады

*қан ұю процесіне қатысады

*түнгі көргіштікке әсер етеді

*қышқылдыққа қарсы қасиетке ие

*жасушаның тынысалу процесіне қатысады

#181

*!Қараңғылық адаптациясын жоғарылататын, түнгі көргіштікті жақсартатын және түс ажыратуды жоғарылататын витамин

 

*тиамин

* Р витамині

* С витамині

*рибофлавин

*линоль қышқылы

#182

*!В1 авитаминозы мына жағдайда дамиды

 

*тиімді тамақтануда

*тамақтану режимін ұстанбағанда

*ұзақ уақыт ақталған күрішті тұтынғанда

*көмірсудің тамақ рационында қиын сіңірілуінде

*көпқанықпаған май қышқылдарының қарқынды түсуінде

#183

*!Май алмасуда тиаминнің қызметі

 

*қан ұю процесіне қатысады

*май қышқылдарының синтезіне қатысады

*карбоксил тобының ыдырауын катализдейді

*амиинқышқылдарды дезаминдеу процесіне қатысады

*аминқышқылдарды қайта аминдеу реакциясына қатысады

#184

*!В1 витаминінің жеткіліксіздігінің ерте көрінісі

 

*қандағы және зәрдегі пирожүзімқышқылының мөлшерінің жоғарылауы

*кровоизлияния в окружности волосяных фолликулов

*капилляр қызметі бұзылыстарының туындауы

*жүйке жүйесі мен психиканың өзгеруі

*асқазан секрециясының бұзылуы

 

#185

*!Витамин жеткіліксіздігінің ең айқын және ауыр түрі

 

*гипоавитаминоз

*авитаминоз

*квашиоркор

*бери-бери

*маразм

#186

*!Витаминдердің жіктелу негізі

 

*суда ерімеуі

*спиртте еруі

*суда және майда ерігіштігі

*витаминдердің басқа тағамдық заттектермен байланысы

*жасушаның құрылымдық элементінің түзілуіне қатысуы

#187

*!А коэнзимінің негізгі бөлігі болып табылатын витамин

 

*сүт қышқылы

*фолий қышқылы

*аскорбин қышқылы

*пантотен қышқылы

*пирожүзім қышқылы

#188

*!Мына витаминтәрізді заттектің жеткіліксіздігі ағзадағы ісік ауруларының туындауына әкеледі

 

*инозит

*биотин

*холин

*карнитин

* U витамині

#189

*!Қай витамин жеткіліксіздігі кезінде эритроциттер саны азайып және қандағы холестерин мөлшері көбейеді

 

*рибофлавин

*пиридоксин

*биотин

*тиамин

*ниацин

#190

*!Асқазан жарасын және он екі елі ішекті емдеуге қабілетті витаминтәрізді зат

 

*холина

*инозит

*биотин

*картинин

* U витамині

#191

*!Бірнеше глистті инвазияда қай витаминнің тапшылығы байқалады

*аскорбин қышқылы

*пантотен қышқылы

* В12витамині

*тиамин

*биотин

#192

*!Барлық тәуліктік алмасу реакциялары мен жасушаның тыныс алу реакцияларына қатысатын витамин

 

*тиамин

*ретинол

*ниацин

*рибофлавин

*филлохинон

#193

*!Мына витамин жеткіліксіздігі тіс тазалауда қызыл иектің қанауына алып келеді

 

*А

*РР

*С

*В 1

*В 6

#194

*!Қараңғылық адаптациясын жоғарылататын, түнгі көруді жақсартатын және түс ажыратуды жоғарылататын витамин

 

*аскорбин қышқылы

*фолий қышқылы

*рибофлавин

*кальцеферол

*тиамин

#195

*!Родопсиннің түзілуін кешіктіретін немесе тоқтататын, кешқұрым көздің көрмеуіне әкелетін қай витамин жеткіліксіздігі

 

*Д

*С

*В1

*А

*холин

#196

*!Көбею қызметіне қатысатын витамин

 

*А

*С

*В1

*Е

*холин

#197

*!Сілтілі сипаттағы минералдық элементтері бар өнім

 

*дән өнімдері

*жұмыртқа

*балық

*сүт

*ет

#198

*!Ағзадағы кальцийдің маңызды рөлі

 

*өт бөлінуін жоғарылатады

*гемоглобин синтезіне қатысады

*сүйек тінінің қалыптасуына қатысады

*ішек перистальтикасын ынталандырады

*антиспастикалық және тамыр кеңейткіш әсер көрсетеді

#199

*!Магнийдің адам ағзасындағы атқаратын қызметі

 

*антиспастикалық және тамыр кеңейткіш әсер көрсетеді

*жүйке-бұлшықет қозғыштығын қадағалайды

*сүйек тінінің қалыптасуына қатысады

* гемоглобин синтезіне қатысады

*қан ұю процесіне әсер етеді

#200

*!Ересектерде цинктің алиментарлы жеткіліксіздігі байқалады

 

*тері жабындысының зақымдалуы (псориазтәрізді акродерматит)

*темір жеткіліксіздігі кезіндегі анемия

*ақыл-ой дамуынын кешеуілдеуі

*гепатоспленомегалия

*гипогонадизма

#201

*!Рациондағы цинктің негізгі көздері болып табылады

 

*нан-бөлке өнімдері

*жеміс-жидектер

*теңіз өнімдері

*көкөністер

*шырындар

#202

*!Ұзақ гипокалиемия алып келуі мүмкін

 

*бұлшықет спазмына

*жүрек аритмиясына

*артериалдық гипертензиға

*гормональды бұзылыстарға

*дәм мен иіс сезудің бұзылуына

*!Қан түзілуге қатысатын микроэлемент

 

*марганец

*кобальт

*селен

*фтор

*йод

#204

*!Селен жеткіліксіздігінің клиникалық көріністеріне жатады

 

* темір жеткіліксіздігі кезіндегі анемия

*кардиомиопатия

*эндемиялық зоб

*ксерофтальмия

*акродерматит

#205

*!Гиперфторозбен байланысты ауру

 

*ангулярлы стоматит

*флюороз

*анемия

*кариес

*зоб

#206

*!Селеннің маңызды биологиялық ролі оның қатысуымен байланысты