Сабақтың тақырыбы: /3 сағат/
§ 24. Қазақстардың дәстүрлі шаруашылығы
§ 25. Қазақ халқының ұлттық мерекелері мен ойындары және спорттық жарыстары
§ 26. Қазақ халқының әдет-ғұрпы мен салт-дәстүрлері.
Сабақтың мақсаты:
v Оқушыларды қазақтардың дәстүрлі шаруашылық жүйесімен, ұлттық мәдениеттің ерекшеліктерімен таныстыруды жалғастыру, олардың қоғам өміріндегі маңызын ашу;
v Анықтамалық әдебиеттермен жұмыс істеу машықтарын жетлдіру, қосымша деректерді пайдалана білуге үйрету;
v Халықтың сал-дәстүрлері мен әдет-ғұрпына құрметпен қарап, мақтаныш етуге және еңбекқорлывққа, төзімділікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Сабақтың әдісі: интерактивті
Көрнекілік: карта, сызба
Негізгі түсніктер: қазақтардың дәстүрлі шаруашылығы, халық мәдениетінің ерекшеліктері, ұлттық әдет-ғұрып пен салт-дәстүрлердің маңызы.
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
· Оқу құралын тексеріп түгелдеу
· «Хабар» /ел жаңалықтарынан.../
· Оқушы зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
ІІІ.Жаңа тақырыпты оқытудың үлгі жоспары:
1. Қазақтардың дәстүрлі шұаруашылығы:
2. Қазақ ауылы. Қазақтардың үйлері;
3. Мал өсіру мен егіншілік кәсібінің дамуы;
4. Халықтық мал дәрігерлігі;
5. Аңшылық пен балық аулау.
6. Ұлттық мерекелер мен ойындар
7. Мерекелер мен ойындар:
8. Халық емшілері.
9. Қазақ халқының әдет-ғұрпы мен салт-дәстүрлері:
10. Әдет-ғұрып пен дәстүрлердің қазақ халқы өміріндегі рөлі.
Сабақ оқушылардың білімін тереңдету және бұрын алған білімдерін қолдана білуге үйрету мақсатымен практикалық жұмыс түрінде өткізіледі.
ТАҚЫРЫП: «Қазақтардың дәстүрлі шаруашылығы»
№1 тапсырма:
7-сыныпқа арналған Қазақстан тарихы курсы материалдарына сүйене отырып:
Қазақ ауылдарын басқару ерекшеліктерін бейнелейтін сызба жасаңдар.
1. Қазақстарда тұрғын үйдің қандай түрі болды?
№2 тапсырма:
2. Киіз үй құрылысының сызбасын жасаңдар. Үйдің негізгі бөліктері қалай аталады?
3. Киіз үйдің қазақ өміріндегі маңызы жөнінде не айта аласыңдар?
4. Үйдің құрылымына, әр түрлі ою-өрнектерге, үй жабдытарына қарап, кәсіпшіліктің қандай түрлерінің дамығанын айтуға болады?
№3 тапсырма:
Кестені толтырыңдар.
| Қазақтар қандай мал өсірді? | Малдан алынатын ұлттық тағамдар |
| 1. 2. 3. 4. 5. | 1. 2. 3. 4. 5. |
№ 4 тапсырма:
Кестені толтырыңдар.
| Қазақстанның қай аймақтарында жер шаруашылығы дамыған? | Қазақстар астық тұқымдастарының қандай түрлерін өсірді? | Жер өңдеуге арналған құрал-саймандар | Астақтан дайындалатын ұлттық тағамдар |
№ 5 тапсырма:
1. Халық мал дәрігерлігі жөнінде сендер не білесіңдер?
2. Қазіргі күндері үй жануарларын кім және қалай емдейді?
3. Пал, жұт дегеніміз не? Оның салдары мен маңызын түсіндіріңдер.
ТАҚЫРЫП: «Ұлттық мерекелер мен ойындар»
№ 6 тапсырма:
1. Қандай ұлттық мерекелер мен ойындарды білесіңдер? Олардың пайда болу тарихы мен маңызын әңгімелеңдер.
2. Халық емшілері деген кімдер? Қазіргі кезде мемлекет адамдардың денсаулығына арнап қаражат бөледі, емханалар мен басқа да сауықтыру орындарын салады, соған қарамастан, адамдар халық емшілеріне барады. Сендер осыған қалай қарайсыңдар? Неліктен адамдар халық емшілеріне сенеді?
ТАҚЫРЫП: «Қазақ халқының әдет-ғұрпы мен салт-дәстүрлері»
Қазақ өмірінде әдет-ғұрып пен салт-дәстүрлердің өз рөлі бар екенін ежелгі заманнан М.Қашқари, Ш.Уалиханов, Х.Досмұхамедов, М.Жұмабаев, М.Әуезов, т.б. жазған. Аса үлкен аумақта тұрып жатқан халық үшін бұл салт-дәстүрлер бір-бірін түсінісуге көмектеседі, бірлікке шақырады, олардың тәрбиелік мәні зор.
«Қазақ халқының әдіт-ғұрпы мен салт-дәстүрлері» тақырыбы бойынша сөздікпен жұмыс:
ü Азан-таңертеңгілік намазға шақыру
ü Азан шақырып ат қою-жаңа туған балаға ат қою
ü Айға бата беру-жаңа ай туғанда айтылатын ырым
ü Ауыз тию-ұсынылған астан дәм тату.
ü Базарлық- алыс сапардан, тойдан келгенде әкелетін сый
ü Байғазы-сыйлық, көрімдік
ü Бауырына салу-бала қылып алғанды айтады
ü Ерулік-жаңа көшіп келген көршіні қонақ ету
ü Жеті ата-шежіренің бастауы
ü Киіт-құдаға берілетін сыйлық
ü Кіндік шеше-жаңа туған баланың кіндігін кескен кісі
ü Қалаңмал-қалыңдық үшін берілетін төлем
№7 тапсырма:
1. Сендердің отбасыларыңда қолданылатын салт-дәстүрлер мен ырымдарды айтып беріңдер?
2. Бүгінгі күнде қазақ халқында қандай салт-дәстүрлер сақталған? Олардың маңызы неде?
3. Салт-дәстүрлер мен ырымдарға байланысты иақал-мәтелдерді айтыңдар.
4. «Ант бұзған оңбайды, салт бұзған сорлайды», «Сананы салт туғызады» деген мақалдардың мәні неде?
IV.Осы сұрақтарды қорытындылай келе үйге тапсырма беріледі.
Бағалау:
Үйге тапсырма:
1. ХІХ ғ. аяғына қарай мал шаруашылығында қандай өзгерістер болды?
2. ХІХ ғ. аяғында қазақтар неліктен отырықшылық салтқа көше бастады?
3. Қазақстар арасында аңшылық пен мал шаруашылығының маңызы туралы не айта аласыңдар?
4. Қазақ өмірінде батаның маңызы қандай?
