1. Геометрикалық материалдарды оқытудағы қағидаларды атаңыз.
2. «Геометриялық элементтердің балалардың жас ерекшеліктеріне қарай берілуі» тақырыбында хабарлама жасаңыз.
3.Геометрия элементтерін атаңыз.
4.Геометриялық элементтермен таныстыру әдістемесіне тоқталыңыз.
5.«Геометриялық материалды оқыту» мазмұнындағы сабақ жоспарын құрыңыз.
АРНАЙЫ МЕКТЕПТЕ ЖӘЙ ЖӘНЕ ОНДЫҚ БӨЛШЕКТЕРДІ ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ
Жоспар
1. Жай бөлшектердің жазылуы
2. Жәй және ондық бөлшектерді оқытудың міндеттері мен мазмұны.
3. Арнайы мектепте ондық бөлшектердің жазылуы, оның өзгертілуін оқытуда қолданатын көрнекі - құралдар, дидактикалық жабдықтар.
Жай бөлшектерді ең 1-ші бөлу үшін көбейту кестесін еске түсірген жөн. Жай бөлшектерді бөлу мен көбейтуде кездесетін қиыншылықтарды және әр түрлі жағдайлармен шығарудың жолдарын оқушыға таныстыру.
Жай бөлшектерді көбейткенде, оны тексеру үшін қосу амалдарымен тексеруге болатынын айту керек. Мысалы:
7*3=21
7+7+7=21
көбейткіш 7
көбейгіш 3
көбейтіндінің мәні 21
Көбейту есептерін шығаруда мынадай жағдайлармен да шығаруға болады.
(жай бөлшектерді көбейту)
Ақыл ойы қалыс бірліктер үшін көбейту кестелері алдында тұрғаны абзал. Сондай-ақ жай бөлшектерді көбейткенде қысқарту амалдарында қолданыңыз. Мысплы:
Жай бөлшектерді бөлуге келесідей жағдайлар орындалады.
1. Қысқарту арқылы;
2. Қысқартылмаған күйде;
Әр түрлі тәсілдерді қолдану арқылы шығару. Мыс, допты 2 бөлікке тең бөл.
Оқушыға берілген есептердің бөлінгіш, бөлгіш, бөліндінің мәні қайсысы екендігін ашып көрсету. Мыс:
Ең бірінші бүтінді бөлу керек. 2-ші бөлшектен баст.
Жай бөлшектерді бөлу мен көбейту өзара кері амалдар б.т. Мұғалім жай бөлшектерді бөлу мен көбейту тақырыптарын түсіндіруде дидактикалық материалдарды қолдана және де қарапайым мысалдар арқылы да түсіндіруге болады.
Ондық бөлшек– бөлімі 10 санының бүтін дәрежесі болатын бөлшек.. Ондық бөлшек бөлімсіз жазылады, оның бөлімінде қанша нөл болса, алымында оң жағынан сонша сан үтір арқылы ажыратылады.
Ондық бөлшектің бүтін бөлігін бөлшек бөлігінен үтірмен ажыратуды Шотландия математигі Дж. Непер (1550- 1617) және неміс аспан әлемін зерттеушісі И. Кеплер (1571 -1670) енгізген.
Ресейде Леонтий Филиппович Магниицкий 1703 жылы басылып шыққан өзінің “Арифметика” оқулығында ондық бөлшектер туралы баяндауды жалғастырды
Ондық бөлшектерді оқу-ондық бөлшектерді оқығанда алдымен бүтін бөлігі оқылады, содан кейін бөлімі ретінде ең кіші разряды шығыс септігінде оқылады.
Ондық бөлшектер разрядтары: мыңдық, жүздік, ондық бірлік, ондық үлес жүздік үлес, мыңдық үлес, он мыңдық үлес, жүз мыңдық үлес.
Мысалы:
5 2, 2 5 6
1 0 2, 0 0 2 4 3
52,256- елу екі бүтін мыңнан екі жүз елу алты
102,00243- жүз екі бүтін жүз мыңнан екі жүз қырық үш
Ондық бөлшектерді жазу - үтір арқылы жазылған бөлшек сандар ондық бөлшектер деп аталады.
Ондық бөлшектердің жазылуында үтірдің сол жағында- ондық бөлшектің бүтін бөлігі жазылады, ал оң жағында ондық бөлшектің бөлшек бөлігі жазылады.
Мысалы: 1) 2,3 санында 2- бүтін бөлігі, 3- бөлшек бөлігі
2) 5,03 санында 5- бүтін бөлігі, 03- бөлшек бөлігі
3) 0,51 санында 0- бүтін бөлігі, 51- бөлшек бөлігі
4) 0,219 санында 0- бүтін бөлігі, 219- бөлшек бөлігі
Бөлімдері 10; 100; 1000 т.с.с болатын жай бөлшектің бөлімінде қанша нөл бар болса, ондық бөлшек түрінде жазғанда үтірден кейін сонша таңба болуы тиіс.
Қажет жағдайда бөлшек бөлігіне үтірден соң керегінше нөл тіркейміз
Мысалы:
5,7 3,19 0,007
Тең ондық бөлшектерді жазу ондық бөлшектердің жазылуында бөлшек бөлігінің соңына нөлді немесе бірнеше нөлді тіркеп жазсақ, немесе соңғы нөлдерді алып тастасақ ондық бөлшек өзгермейді.
Мысалы: 1) 5,7= 5,70= 5,70000 2) 0,09 =0,090= 0,09000 3) 1,090000 =1,0900= 1,09
Техникада және тұрмыста жуық сандарға амалдар қолдану жиі пайдаланады. Жуық сандарға қосуды қарастырайық.
Мысалы: х=4,367; у=12,5 сандарының қосындысын табайық.
Қосылғыштың біреуінде үш ондық таңба, екіншісінде бір ондық таңба бар. Екінші қосылғыштың жүздік және мыңдық үлестеріндегі цифрлары белгісіз. Сондықтан қосындының жүздік және мыңдық үлестеріндегі цифрлары күмәнсыз цифрлар деп айтуға болмайды. Демек, қосындының ондық үлестерге дейін дөңгелектеу керек. х+у=4,367+12,5=16,9
Қосынды 16,9 жуық сан. Қосындыда бір ғана ондық таңба бар.
Есептеуден шығатын қорытынды.
Жуық сандардың қосындысындағы ондық таңбалар саны қосылғыштардағы ең аз ондық таңба санына тең.
Жуық сандарды азайту, жуық сандарды қосу сияқты орындалады.
Мысалы: х=4,2856 және у=1,37 жуық сандарының айырмасын табайық. х-у-ті табу керек.
Азайғышта (4,2856)төрт ондық таңба бар. Азайтқышта (1,37) екі ондық бар. Азайтқыштағы мыңдық және оң мыңдық үлес цифрлары белгісіз.Сондықтан айырмадағы (2,9156) мыңдық және он мыңдық цифрларын күмәнсыз цифрлар деп айтуға болмайды. Демек,айырманы жүздік үлестерге дейін дөңгелектеу керек.2,9156=2,92. Айырмада (2,92 санында) екі ондық таңба бар. x-y=4,2856-1,37=2,92.
Қорытынды:
Жуық сандарға азайтқанда айырмадағы ондық таңбалар саны берілген жуық сандардағы ең аз ондық таңбалар санына тең.
Жуық сандарды көбейту және бөлу жуық сандарды қосу мен азайтудың өзгеше ереже бойынша орындалады. Жуық сандарды көбейту және бөлуде жуық сандардың мағыналы цифрлары есепке алынады.Жуық сандардың жазылуындағы нөлден өзгеше ең бірінші цифрдың алдындағы және белгісіз цифрлардың орындарына қойылған нөлдерден басқа цифрлардың барлығы мағыналы цифрлар деп аталады.
Мысалы,а=14,5;b=0,461;c=0,03706;
а жуық санында үш мағыналы цифр бар.Олар:1,4,;2және 5.
b жуық санында үш мағыналы цифр бар.Олар:4,6,1
c жуық санында төрт мағыналы цифр бар.Олар 3,7,0 және 6
Жуық сандарды көбейтуді қарастырайық.
Жуық сандарды көбейтуде көбейтіндідегі мағыналы цифрлар санын анықтау керек.
