1.Багалы қагаздармен (туынды қаржы құралдарымен) мәміле (мәмілелер) жасасу кезінде инсайдерлік ақпаратты қасақана пайдалану немесе үшінші тұлгаларга инсай-дерлік ақпаратты қасақана заңсыз беру не үшінші тұлгаларга инсайдерлік ақпаратқа қолжетімділікті қасақана заңсыз беру, сол сияқты инсайдерлік аңпаратқа негізделген, багалы қагаздармен (туынды қаржы ңүралдарымен) мәміле (мәмілелер) жасасу туралы ұсынымдарды үшінші тұлгаларга қасақана беру, егер Бұл іс-әрекеттер азаматқа, үйымға немесе мемлекетке ірі залал келтірсе -
2. Мынадай:
1) алдын ала сөз байласу арқылы адамдар тобы жасаған:
2) аса ірі залал келтірген;
3) адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасаган дәл сол іс-әрекеттер -
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаган іс-әрекеттер -
Қылмыс объектісі — бағалы қағаздармен мэмілелер жасау кезінде инсайдерлік ақпаратты пайдалану ережелерін ретгейтін қоғамдық қатынастар.
Қылмыс объективтік жағынан - бағалы кағаздармен (туынды қаржы құралдарымен) мэміле (мэмілелер) жасасу кезінде инсайдерлік ақпаратты қасақана пайдалану немесе үшінші тұлғаларға инсайдерлік акпаратгы қасақана заңсыз беру не үшінші тұлғаларға инсайдерлік ақпаратқа қолжетімділікті касақана заңсыз беру, сол сияқты инсайдер-лік ақпаратқа негізделген, бағалы қағаздармен (туынды қаржы қңэалдарымен) мэміле (мәмілелер) жасасу туралы ұсынымдарды үшінші тұлғаларға қасақана беру, егер бұл іс-эрекеттер азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке ірі залал келтіру жолымен істелсе іс-эрекет ҚК-тің 230-бабының 1-бөлігі бойынша сараланады.
Мынадай:
1) алдын ала сөз байласу арқылы адамдар тобы жасаған:
2) аса ірі залал келтірген;
3) адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасаған дэл сол іс-эрекеттер - осы құрамның ауырлататын түріне (230-бап, 2-бөлігі), ал осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, кылмыстық топ жасаған іс-әрекеттер — қылмыс құрамының аса ауырлататын түріне жатады.
Қылмыстық құқық бұзушылық субъективтік жағынан тікелей қасақаналықпен істе-леді, қылмыс субъектісі — занда көрсетілген іс-эрекеттерді істеген 16-ға толған, есі дүрыс адам. 230-баптың 2, 3-бөліктеріндегі Қылмыстық құ_қық бү-зушылық құрамының түсініктері ҚК-тің 220—225-баптарында көрсетілген.
Бап. Жалған ақша немесе бағалы қағаздар жасау, сақтау, алып өту немесе өткізу
1.Қазақстан Республикасы Үлттық Банкінің жалган банкноттары мен монеталарын, мемлекеттік багалы қагаздарды немесе Қазақстан Республикасының валютасындағы басқа да багалы қағаздарды не шетел валютасын немесе шетел валютасындагы бағалы қагаздарды өткізу мақсатында жасау немесе сақтау, өткізу -
Мынадайі
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) бірнеше рет;
3) ірі мөлшерде;
4) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасы арқылы алып өтіп жасалган дәл сол іс-әрекеттер -
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаған іс-әрекеттер -
Қылмыстық құқык бүзушылықтың объектісі Қазақстан Республикасының ақша қаражат жүйелері болып табылады.
Қылмыстық қүқық бүзушылықтың заты - Қазакстан Республикасы ¥лттық Банкінің банкноттары мен мэнеттері, мемлекеттік бағалы қағаздар, Қазақстан Республикасының валютасындағы басқа қағаздар, шетел валютасы, шетел валютасындағы бағалы қагаздар. Бұлар Қазақстан Республикасының 1996 жылғы 24 желтоқсандағы «Валюталық реттеу туралы» заңымен реттеледі.
Объективтік жағынан іс-эрекеттер мынадай екі нысан арқылы сипатгалады:
1) жалған ақша немесе бағалы қағаздарды дайындау; 2) жалған ақша мен бағалы қағаздарды сақтау; 3) жалған ақша мен бағалы қағаздарды өткізу. Ақша немесе бағалы қағаздарды дайындау толық немесе ішінара жүргізілуі мүмкін. Дайындау тэсілі қылмысты саралауға эсер етпейді. Дайындау эрекеттері қолдан немесе техника құралдарын пай-далану арқылы (баспаханалық тэсілмен, ротапринт, ксерокөшірме арқылы суреттерін қолдан жасау т.б.) жүзеге асырылады.
Әрекетті Қылмыстық кодекстің 231-бабымен саралау үшін дайындалған ақша немесе бағалы қағаздар осы аталған заттардың түпнүсқасымен — көлемі, түсі, нысаны, басқадай реквизиттері жөнінен бірдей, үқсас болуы қажет. Егер жалған ақша немесе бағалы қағаз дөрекі эдістермен жасалып, оның түпнүхкасына көрінеу сай келмесе, нэтижесінде мұндай жалған дүниені жаппай таратуға мүмкіндік жойылса, онда кінэлінің эрекеті нақты жағдайларға байланысты алаяқтық ретінде саралануы мүмкін. Жалған ақша неме-се бағалы қағаздардың біреуін болса да дайындау осы қылмыстық кұқық бүзушылықтың аяқталғанын білдіреді. Жалған ақша немесе бағалы қағаздарды айналымға шығару оны өткізу деп танылады. Сақтау деп дайындалған жалған ақша мен бағалы қағаздарды өткізгенге дейін өз иелігінде үстап түруды айтамыз.
Өткізу — жалған ақша немесе бағалы қағаздарды төлем құралы ретінде пайдалану, айырбастау, сыйға беру, атқарылған жүмыс немесе қызмет көрсету ақысы ретінде төлеу эрекеттерін жүзеге асыру арқылы көрініс табуы мүмкін. Осы көрсетілген эрекеттердің біреуін істеу арқылы жалған ақша немесе бағалы қағаздардың біреуін өткізсе кылмыстық құқық бұзушылык аяқталған деп табылады.
Қылмыстық құқық бүзушылық тікелей қасақаналықпен жэне арнаулы мақсатпен істе-леді. Кінэлі адам жалған ақша немесе бағалы қағаздарды өткізу мақсатымен жасағанын, сақтағанын немесе оны өткізгенін біледі жэне осы эрекеттерді істеуді тілейді.
Қылмыстық қүқық бүзушылықтың субъектісі — жалпы субъект. 16-ға толған, есі дү_рыс кёз келген адам.
Қылмыстық қүқық бүзушылықтың кодекстің 231-бабының 2-тармағында қьшмыстың ауырлататын белгілері: 1) адамдар тобының алдын-ала сөз байласуымен; 2) бірнеше рет; 3) ірі мөлшерде жасалған эрекеттер; ал осы баптың 3-тармағында осы қылмыс құрамының өте ауырлататын белгісі: жоғарыда көрсетілген эрекетгерді қылмыстық топ боп жасаған жағдайлар көрсетілген.
