Бап.Қаржылық (инвестициялық) пирамиданы құру және оған басшылық ету

1.Қаржылық (инвестициялың) пирамиданы қуру, ягни тартылған қаражатты қабылданган міндеттемелерді қамтамасыз ететін кэсіпкерлік қызметке пайдаланбай, жеке және (немесе) заңды тұлгалардың ақшасын немесе өзге мүлкін не оган құқығын қайта бөлу және бір қатысушыларды басқалардың жарналары есебінен байыту арқылы осы ак-тивтерді тартудан табыс any (мүліктік пайда табу) жөніндегі қызметті уйымдастыру, сол сияқты қаржылық (инвестициялың) пирамидага немесе оның құрылымдық бөлімшесіне басшылық ету -

2. Мынадай:

1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;

2) бірнеше рет;

3) адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып;

4) ірі мөлшерде ақшаны немесе өзге мүлікті тарта отырып жасалган дөл сол іс-әрекеттер –

3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген:

1) ңылмыстық топ жасаган;

2) аса ірі мөлшерде ақшаны немесе өзге мүлікті тарта отырып жасалған;

3) мемлекеттік функцияларды орындауга уәкілеттік берілген адам не оган теңестірілген адам не лауазымды адам не жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адам жасаган іс-әрекеттер, егер олар өзінің қызмет бабын пайдалануымен уштасса, -

Ескерту.

Қаржылық (инвестициялық) пирамиданы құруға дем берушілік немесе оған немесе оның құрылымдық бөлімшесіне басшылық ету туралы өз еркімен мәлімдеген, сондай-ақ оның қызметін ашуға немесе жолын кесуге белсенді түрде ықпал еткен, қаржылық (инвестициялық) пирамиданы ұйымдастырушыдан басқа адам, егер оның әрекеттерінде өзге қылмыс құрамы болмаса, қылмыстық жауаптылықтан босатылады.

1. Қаржылық (инвестициялық) пирамиданы құру, яғни тартылған қаражатты қабылданған міндеттемелерді қамтамасыз ететін кэсіпкерлік қызметке пайдаланбай, жеке жэне (немесе) заңды тұлғалардың ақшасын немесе өзге мүлкін не оған құқығын қайта бөлу жэне бір қатысушыларды басқалардың жарналары есебінен байыту арқылы осы ак-тивтерді тартудан табыс алу (мүліктік пайда табу) жөніндегі қызметті ұйымдастыру, сол сияқты қаржылық (инвестициялық) пирамидаға немесе оның құрылымдық бөлімшесіне басшылық ету.

Қылмыстық күктдқ бұзушылықтың объектісі — қаржылық (инвестициялық) пирамида-ны құру жэне оған басшылық етуді реттейтін қоғамдық қатынастар. Қылмыс объективтік жағынан эрекет арқылы қаржылық пирамиданы құрып, кэсіпкерлік қызметке пайдала-нып заңда, жеке ттріғалардың ақшасын немесе өзге де мүлкін активтерге тартып табыс алуды пайда табуды ұйымдастыруды көздеп, пирамиданы құру және оған басшылық ету қызметін заңсыздық іс-эрекеттерге пайдалану арқылы жүзеге асырылады.

Қылмыстық құқық бұзушылык субъективтік жағынан қасақаналықпен істеледі. Қылмыс субъектісі - 16-ға толған, есі дұрыс адам.

2. Мынадай:

1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;

2) бірнеше рет;

3) адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып;

4) ірі мөлшерде ақшаны немесе өзге мүлікті тарта отырып жасалған дэл сол іс-эрекеттер (217-бап, 2-бөлігі) қылмыстық ауырлататын түрі, ал осы баптың бірінші неме-се екінші бөліктерінде көзделген:

1) қылмыстьщ топ жасаған;

2) аса ірі мөлшерде ақшаны немесе өзге мүлікті тарта отырып жасалған;

3) мемлекеттік функцияларды орындауға уэкілеттік берілген адам не оған теңестірілген адам не лауазымды адам не жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адам жасаған іс-эрекеттер, егер олар өзінің қызмет бабын пайдалануымен ұштасса, (217-бап, 3-бөлігі) қылмыстық құқық бұзушылықтың аса ауырлататын түрі болып табылады.

217-баптың ескертуіне сәйкес:

Қаржылық (инвестициялық) пирамиданы қүруға дем берушілік немесе оған немесе оның құрылымдық бөлімшесіне басшылық ету туралы өз еркімен мэлімдеген, сондай-ақ оның қьізметін ашуға немесе жолын кесуге белсенді түрде ықпал еткен, қаржылық (инвестициялық) пирамиданы ұйымдастырушыдан басқа адам, егер оның эрекеттерінде өзге қылмыс құрамы болмаса, қылмыстық жауаптылықтан босатылады.

218-бап. Қылмыстық жолмен алынған ақшаны және (немесе) өзге мүлікті заңдастыру (жылыстату)

1. Қылмыстық және (немесе) әкімшілік қуқық бузушылыңтардан түскен табыстар бо-лып табылатын мүлікті конверсиялау немесе аудару түрінде мәмілелер жасасу арқылы қылмыстық жолмен алынган ақшаны және (немесе) өзге мүлікті заңды айналымга тарту, егер мұндай мүлік қылмыстық және (немесе) әкімшілік құқың бұзушылықтардан түскен табыстар болып табылатыны белгілі болса, оның шынайы сипатын, көзін, орналасқан жерін, оган билік ету, оны ауыстыру тәсілін, мүліике қуңықтарды немесе оның тиесілігін жасыру немесе жасырып қалу, сол сияқты осы мүлікті иелену және пайдалану немесе ңылмыстық жолмен алынган ақшаны және (немесе) өзге мүлікті заңдастыруга делдалдық ету, егер Бұл іс-әрекеттер айтарлыңтай мөлшерде жасалса -

2. Мынадай:

1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;

2) бірнеше рет;

3) адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасаган дәл сол іс-әрекеттер -

3. Осы баптың бірінші немесв екінші бөліктерінде көзделген:

1) мемлекеттік фунщияларды орындауга уәкілеттік берілген адам не оган теңестірілген адам не лауазымды адам не жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адам жасаған іс-әрекеттер, егер олар өзінің қызмет бабын пайдалануымен ұштасса;

2) қылмыстық топ жасаган;

3) ірі мөлшерде жасалган іс-әрекеттер -

Ескерту.

Қылмыстық жолмен алынған ақшаны және (немесе) мүлікті заңдастыру дайындалып жатқаны не оның жасалғаны туралы өз еркімен мәлімдеген адам, егер оның әрекеттерінде осы баптың екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген қылмыстар немесе өзге де қылмыс қурамы болмаса, қылмыстық жауаптылықтан босатылады.

Қылмыстық жэне (немесе) әкімшілік құқық бұзушылықтардан түскен табыстар бо-лып табылатын мүлікті конверсиялау немесе аудару түрінде мэмілелер жасасу арқылы қылмыстық жолмен алынған ақшаны жэне (немесе) өзге мүлікті занды айналымға тарту, егер мрідай мүлік қылмыстық жэне (немесе) экімшілік құқық бұзушылықтардан түскен табыстар болып табылатыны белгілі болса, оның шынайы сипатын, көзін, орналасқан жерін, оған билік ету, оны ауыстыру тәсілін, мүлікке құқықтарды немесе оның тиесілігін жасыру немесе жасырып қалу, сол сиякты осы мүлікті иелену жэне пайдалану немесе қылмыстық жолмен алынған ақшаны және (немесе) өзге мүлікті заңдастыруға делдалдық ету, егер Бұл іс-эрекеттер айтарльщтай мөлшерде жасалса - қылмыстық жолмен ақшаны жэне өзге мүлікті заңцастыру (жылыстату) қылмысының құрамын көрсетеді (218-бап, 1-бөлігі).

Занда мүлдай эрекеттер заңсыз жолмен алынған ақша қаражатын немесе өзге мүлікті зандастыру деп аталады.

Қылмыстық құқық бү-зушылықтың тікелей объектісі экономикалық қызмет аясындағы ақша қаражат айналымын реттеудің қоғамдық қатынастары болып табылады.

Осы қылмыстық құқық бұзушылық қү_рамының міндетті белгісі — оның заты болып табылады. Қылмыстық қүдық бұзушылықтың затына акдіа қаражаты немесе заңсыз жол-мен алынған өзге мүліктер жатады. Ақша қаражаты теңгелік немесе валюталық көріністе болады. Мүлік қозғалатын немесе қозғалмайтын (ғимараттар, құрылыстар, кешендер), сондай-ақ меншікке немесе жалға алынған жер учаскелері болуы мүмкін. Қылмыстық кодекстің 218-бабындағы көрсетілген эрекеттер нысаны бойынша занды мэнге ие болған сияқты болып көрінеді, бірақ мазмүлы жөнінен алып қарағанда Бұл эрекеттердің бэрі қылмысты эрекетке жатады, өйткені қылмыстық құқық бұзушылықтың заты - ақша жэне мүлік заңсыз жолмен - жымқыру, қызмет бабында пайдакүнемдікпен қиянат жасау, есірткі немесе қару-жарақты заңсыз сату, заңсыз кэсіпкерлік немесе банк қызметі, жалған кэсіпкерлік, салықты төлеуден жалтару арқылы алынған.

Қылмыстық күуьттс бұзушылықтың объективтік жағы — занда белгіленген мынадай нысандар арқылы: 1) ақша қаражатымен немесе өзге мүлікпен қаржылық операцлялар жасау; 2) басқа да мэмілелер жасау; 3) қаражатты немесе өзге де мүлікті кэсіпкерлік не-месе өзге де экономикалық қызметті жүзеге асыру үшін пайдалану. Ақша қаражатымен немесе өзге мүлікпен қаржылық операциялар жасау деп заңсыз жолмен алынған ақша каражаттарын пайдаланып банктік есеп ашу немесе жүргізуді, оны төлем қаражаты ретін-де пайдалануды, осы қаражатқа акция, вексель, облигация, басқадай бағалы қағаздарды алуды немесе оларды басқадай айырбас құралы ретінде пайдалануды айтамыз.

Қылмыстық жолмен алынған ақша қаражатын немесе өзге де мүліктерді пайдала-ну арқылы азаматтық қү-қық жэне міндеттерді белгілейтін, өзгертетін немесе жоятын эрекеттерді (сатып алу, сату, айырбастау, сыйға беру, т.б.) істеуді басқа да мэмілелер жа-сау деп айтамыз.

Қылмыстық жолмен алынған ақша қаражатын немесе мүлікті кэсіпкерлік немесе өзге де экономикалық қызметті одан эрі дамытуға жұмылдыру, жарғылық қорға айналдыру кэсіпкерлік немесе өзге де экономикалық қызметті заңсыз жүзеге асыру үшін пайдалану деп танылады.

Қылмыстық кү-қық бұзушылық құрамы жағынан формальдық қүрамға жатады. Қылмыстық қү-қық бұзушылық объективтік жақтың осы белгілерінің біреуі жасалған уақыттан бастап аяқталған деп табылады.

Қылмыстық қүкьтк бұзушылык субъективтік жағынан тікелей қасақаналықпен істеледі. Кінэлі адам көрінеу заңсыз жолмен аталған ақша қаражатын немесе өзге де мүлікті заңдастыруды ұғынады жэне соны тілейді. Қылмыстық қу-Кық бұзушылық ниет субъективтік жақтың қажетті белгісі болып табылмағанымен, ол сөз жоқ соттың жаза тағайындау барысында есепке алынады. Қылмыстық құқық бұзушылық субъектісі -16-ға толған есі дұрыс кез келген адам.

Қылмыстық кодекстің 218-бабының 2-тармағында мынадай ауырлататын белгілер көрсетілген: а) адамдар тобының алдын ала сөз байласуы бойынша; 2) бірнеше рет; 3) адам өзінің қызмет бабын пайдаланып жасаған эрекеттер.

Егер заңсыз жолмен алынған ақша қаражатын немесе өзге де мүлікті заңдастыруды бірлесіп жасау туралы күні бұрын - қылмыстық қү_қық бұзушылық істелгенге дейін уағдаласқан адамдар қатысса, ол адамдар тобы алдын ала сөз байласып жасаған қылмыстық құқық бұзушылық деп танылады. Тапданып отырған қылмыстық кұкьтк бұзушылықтың объективтік жағынан белгілерін екі немесе одан да көп жасау, егер адам бұрын жасалған қылмысы үшін заңмен белгіленген тәртіппен қылмыстық кұқық бұзушылық үшін жауаптылықтан босатылмаса, не соттылығы жойылмаса немесе қылмыстық жауапқа тарту мерзімі өтпесе онда қылмыстық кұқьіқ бұзушылық элденеше рет істелген деп танылады. Осы бап бойынша қызмет бабын пайдаланып жасаған эрекетке мемлекеттік органның, коммерциялық немесе өзге де ұйымның заң бойын-ша лауазымды адамы деп танылғандардың қылмыстық құқық бұзушылықтар жата-ды. Қылмыстық кодекстің 218-бабының 3-бөлігінде осы қылмыстың өте ауырлататын белгілері көрсетілген. Олар қылмыстық топ жасаған немесе ірі мөлшерде жасалған эрекеттер. Қылмыстық топтың түсінігі ҚК-тің 31-бабының 3-тармағында берілген. Осы бап бойынша жиырма мың айлық есептік көрсеткіштен асатын сомаға қылмыстық жол-мен алынған ақша жэне (немесе) өзге мүлік (ҚК-тің 3-бабы, 38-тармақшасы) ірі мөлшер деп танылады. Осы 218-бапта көрсетілген ескертуге сэйкес қылмыстық жолмен алынған ақша қаражатын немесе мүлікті зандастыру дайындалып жатқаны не жасалғаны тура-лы ез еркімен мэлімдеген адам, егер оның іс-эрекетіне осы баптың екінші жэне үшінші тармағында көзделген кылмыстар немесе өзге де қылмыс құрамы болмаса, қылмыстық жауаптылықтан босатылады.