Занды кәсіпкерлік қызметке кедергі жасау (189-бап)
Ұйымдық-құқықтық нысандарына немесе меншік нысандарына қарай жеке кәсіпкердің немесе коммерциялық ұйымның құқықтары мен заңды мүдделерін шектеу, сондай-ақ жеке кәсіпкер мен коммерциялық ұйымның дербестігін шектеу не оның қызметіне өзге де заңсыз араласу, егер осы әрекеттерді лауазымды адам өзінің қызмет бабын пайдаланып жасаса, сол сияқты заңды күшіне енген сот актісін бұза отырып немесе үлкен залал келтіріп жасалса, занды кәсіпкерлік қызметке кедергі жасау болып табылады (ҚК-тің 189-бабы).
азақстан Республикасының Конституциясы әркімнің кәсіпкерлік қызмет еркіндігіне, өз мүлкін кез келген заңды кәсіпкерлік қызмет үшін еркін пайдалану құқығына кепілдік берген (26-баптың 4-тармағы). Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 10-бабына сәйкес кәсіпкерлік - меншік түрлеріне қарамастан, азаматтар мен заңды тұлғалардың тауарларға (жұмысқа, қызметке) сұранымды қанағаттандыру арқылы пайда немесе жеке табыс табуға бағытталған, жеке меншікке (жеке кәсіпкерлік) не мемлекеттік кәсіпорынды шаруашылық басқару құқығына (мемлекеттік кәсіпкерлік) негізделген ынталы қызметі. Кәсіпкерлік қызмет кәсіпкердің атынан, оның тәуекел етуімен және мүліктік жауапкершілігімен жүзеге асырылады. Мемлекет кәсіпкерлік қызмет еркіндігіне кепілдік береді және оны қорғау мен қолдауды қамтамасыз етеді. Заңға сәйкес әрбір азамат лицензия берілетін қызмет түрлерінен басқа кәсіпкерлік қызметті кімнің де болсын рұқсатын алмай-ақ, жеке кәсіпкер ретінде мемлекеттік тіркеуден өткізген соң жүзеге асыруға құқылы. Шаруа (фермер) қожалығы да кәсіпкерлік қызметпен занды тұлға болып табылмай-ақ, шаруа (фермер) қожалығын мемлекеттік тіркеуден өткізген соң жүзеге асырады. Заңды тұлғалар занда белгіленген тәртіпке сәйкес Әділет министрлігі органдарында мемлекеттік тіркеуден өтіп, кәсіпкерлік қызметпен айналысады. Қазақстан Республикасы Президентінің 1995 жылғы 17 сәуірдегі "Лицензиялау туралы" заң күші бар Жарлығына сәйкес кейбір кәсіпкерлік қызмет түрімен айналысу үшін жеке немесе заңды тұлғалар (ұйымдық-құкықтық нысанына қарамастан) арнаулы рұқсат-лицензия алулары кажет. Лицензия — жеке немесе занды тұлғаларға белгілі бір мерзімге, қызметтің белгілі бір түрімен айналысуға және оны жүзеге асырудың шарттарын белгілейтін ресми құжат болып табылады. Қазақстан Республикасындағы шетелдік азаматтар кәсіпкерлік қызметпен айналысу үшін Қазақстан Республикасының 1994 жылғы 27 желтоқсандағы "Шетелдік инвестициялар туралы" Заңына сәйкес тіркеуден өтеді. Осы қылмыстың объектісі болып кәсіпкерлердің мүддесін корғайтын қоғамдық қатынастарға қол сұғу танылады. Ондай қоғамдық қатынастар тізбегі Қазақстан Республикасының "Жеке кәсіпкерлік туралы" 1997 жылғы 6 маусымдағы арнайы Заңында көрсетілген.
Объективтік жағынан қылмыс мына төмендегі бірнеше балама әрекеттер арқылы сипатталады:
а) ұйымдық-құқықтық нысандарына немесе меншік нысандарына қарай жеке кәсіпкердің немесе коммерциялық ұйымның құқықтары мен заңды мүдделерін шектеу; б) жеке кәсіпкер мен коммерциялық ұйымның дербестігін шектеу, не оның қызметіне өзге де заңсыз араласу; в) сол сияқты заңды күшіне енген сот актісін бұза отырып жасалған осы қылмыс; г) немесе үлкен залал келтіріле отырылып жасалған осы әрекеттер.
Ұйымдық-құқықтык нысандарына немесе меншік нысандарына қарай жеке кәсіпкердің немесе коммерциялық ұйымның құқықтары мен заңды мүдделерін шектеуге — заңда белгіленген кәсіпкерлік қызметтің түрін таңдап алуға кедергі жасау; кәсіпкерлік қызметтің түрімен айналысуға субъектілердің тең құқығын бұзу, жеке немесе коммерциялық ұйымдардың кәсіпкерлік қызметін ашық немесе көмескі түрде тіркеуден жалтару, кәсіпкерлік қызметпен айналысуға лицензия беруден негізсіз бас тарту немесе лицензия беруден ашық жалтару; жеке немесе коммерциялық ұйымдардың кәсіпкерлік қызметін экономикалық, ғылыми-техникалық немесе құқықтық жағынан негізсіз қолдамау, азаматтардың, занды тұлғалардың, мемлекеттік баскару органдарының занды кәсіпкерлік қызметке кедергі жасауына байланысты әрекеттеріне сотқа шағымдану мүмкіндігін шектеу немесе одан айыру т.б. әрекеттер жатады. Жеке кәсіпкер мен коммерциялық ұйымның дербестігін шектеуге не оның қызметіне өзге де заңсыз араласуға — өндірістік бағдарламаларды өз бетімен жасау мүмкіндіктеріне кедергі қою; өз өнімдеріне тұтынушылар мен өткізушілерді сұрыптап алуды, олардың бағасын дербес белгілеуді шектеу; жеке немесе заңды тұлғалардың мүлкін, мүліктік құқығын, интеллектуалдық меншік объектілерін, қаржысын келісім-шарт негізінде пайдалануға тартуды тежеу; сыртқы экономикалык қызметті жүзеге асыруға негізсіз араласу әрекеттері жатады.
Заңды күшіне енген сот актісін бұза отырып заңды кәсіпкерлік қызметке кедергі жасауға — жеке немесе коммерциялық ұйымдардың занды кәсіпкерлік қызметіне кедергі жасалуына байланысты (мысалы, мемлекеттік тіркеуден өткізбеу, заңсыз лицензия бермеу, әр түрлі кедергілер келтіру т.б.) кәсіпкерлердің сотқа шағымдануы негізінде анықталып, сот кұжатында көрсетілген, заңды күшіне енген талаптарды бұзу әрекеттері жатады.
Ірі залал келтіріле отырылып жасалған заңды кәсіпкерлік қызметке кедергі жасауға азаматқа айлық есептік көрсеткіштен жүз есе асатын сомада келтірілген зиян не ұйым мен мемлекетке қылмыс жасалған сәтке Қазақстан Республикасының зандарында белгіленген айлық есептік көрсеткіштен бес жүз есе асатын сомада келтірілген зиян жатады (189-баптың ескертуі). Өзінің зандылық құрылысына қарай талдап отырылған кылмыс кұрамы формальдық-материалдық кұрамға жатады. Қылмыс 189-баптың диспозициясында көрсетілген балама әрекеттердің біреуі жасалса аяқталған деп саналады.
Субъективтік жағынан қылмыс тікелей қасақаналық арқылы істеледі. Кінәлі адам өзінің іс-әрекеті арқылы заңсыз кәсіпкерлік қызметке кедергі жасағанын сезеді, біледі және соны тілейді.
Қылмыстың субъектісі — арнаулы субъект, кәсіпкерлік қызметті тіркейтін, лицензия беретін мемлекеттік органдардың лауазымды адамдары.
Заңсыз кәсіпкерлік (190-бап)
Кәсіпкерлік қызметті тіркеуден өткізбей не рұқсат (лицензия) алу міндетті болған жағдайларда арнаулы рұқсатсыз (лицензиясыз) немесе лицензиялау шарттарын бұзып жүзеге асыру, сондай-ақ кәсіпкерліктің тыйым салынған түрлерімен шұғылдану, егер осы әрекеттер азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке ірі зиян келтірсе, не ірі мөлшерде табыс табумен немесе ірі мөлшерде акцизделетін тауарларды өндірумен, сақтаумен және өткізумен байланысты болса — іс-әрекет заңсыз кәсіпкерлік деп танылады (ҚК-тің 190-бабы).
Азаматтардың кәсіпкерлік қызметін тіркеудің тәртібі Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 19-бабында көрсетілген. Осыған орай азаматтар арнайы көзделген жағдайларды қоспағанда заңды тұлға құрмай-ақ мемлекеттік тіркеуге тұрған уақыттан бастап кәсіпкерлік қызметпен айналысуға құқылы. Сондай-ақ шаруа (фермер) қожалығы; мердігерлік шарт және өзге де азаматтық-құқықтық шарттар негізінде бір жолғы жұмыс атқаратындар; көтерме және бөлшек сауда желісінен басқа өздеріне тиесілі мүлікті, сондай-ақ өндірілген, өңделген, сатып алынған өнімдерді оған қоса импорттық өнеркәсіптік және азық-түлік тауарларын сол үшін арнайы бөлінген жерлерде немесе комиссиялық дүкендер арқылы сатумен айналысатын азаматтар; жұмыс істеп, қызмет көрсетуден түскен түсімі жылына ең төменгі жиырма жалақы жиынтығынан аспайтын азаматтар мемлекеттік тіркеуден босатылады, бұлар заңды тұлғалар құрмай-ақ кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырады (АК-тің 19-бабының 4-тармағы).
Азаматтық кодекстің 42-бабына сәйкес заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеудің тәртібі көзделген. Осы және жеке кәсіпкерлік туралы 1997 жылғы 5 маусымдағы заңға, "Лицензиялау туралы" заң күші бар жарлыққа сәйкес кәсіпкерлік қызметті атқару арнаулы рұқсат лицензия болған жағдайда ғана жүзеге асырылады. Осыған орай осы қылмыстың объектісі кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырудың мемлекет белгілеген бірқалыпты дұрыс қызметін қамтамасыз ететін қоғамдық қатынастар болып табылады.
Қылмыс объективтік жағынан мынадай балама әрекеттерден құралады: 1. Кәсіпкерлік кызметті тіркеуден өткізбей не рұқсат (лицензия) алу міндетті болған жағдайларда арнаулы рұқсатсыз (лицензиясыз) немесе лицензия шарттарын бұзып жүзеге асыру. Кәсіпкерлік қызметті тіркеуден өткізбей жүзеге асыру занда белгіленген тіркеу тәртібін бұзып, бұл әрекетті жүзеге асыру болып табылады. Рұқсат (лицензия) алмай кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруға — заңда белгіленген қайсыбір кәсіпкерлік қызметті атқаруға арнаулы рұқсат (лицензия) алу шарттарын бұзу жатады. Лицензия шарттарын бұзып кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруға: лицензияда көрсетілмеген қызметті жүргізу немесе оның жүзеге асырылуы тәртібін бұзу, лицензияны бөтен адамға беру, қолданылу мерзімі өтіп кеткен лицензияны пайдалану және т.б.
Кәсіпкерліктің тыйым салынған түрлерімен шұғылдану.
Заңда кейбір қызметтің түрлерімен кәсіпкерлікпен шұғылдануға тыйым салынған. Осыған қарамастан кәсіпкер заң нормасын бұзып, тыйым салынған кәсіппен шұғылданады.
Жоғарыда көрсетілген әрекеттер азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке ірі зиян келтірсе, не ірі мөлшерде табыс табумен немесе ірі мөлшерде акцизделетін тауарларды өндірумен,
сақтаумен немесе өткізумен байланысты болса.
Қылмыстық кодекстің осы бабының ескертуіне сәйкес заңсыз кәсіпкерлік (190-бап) және заңсыз банктік қызмет (191-бап) баптарында сомасы 500 жүз айлық есептік көрсеткіштен асатын табыс — ірі мөлшердегі табыс, ал құны жүз айлық есептік көрсеткіштен асатын тауарлар саны ірі мөлшердегі тауарлар деп, ал сомасы 2000 айлық есептік көрсеткіштен асатын табыс — аса ірі мөлшердегі табыс деп танылады.
Ірі зиянның түсінігі ҚК-тің 189-бабының ескертуінде берілген — ол азаматтар үшін айлық есептік көрсеткіштен 100 есе, ал ұйым мен мемлекетке 500 еседен асатын сомада болуы керек.
Заңсыз кәсіпкерлік қылмыс құрамы жөнінен материалдық құрамға жатады. Осыған орай қылмыс занда көрсетілген ірі зиян келтірілумен немесе ірі мөлшердегі табыс табумен байланысты аяқталған деп танылады. Субъективтік жағынан қылмыс кінәлінің қасақаналық нысаны арқылы жасалады. Қасақаналық тікелей немесе жанама болуы мүмкін. Қылмыстың субъектісі жалпы немесе арнаулы болуы мүмкін.
Қылмыстық кодекстің 190-бабының 2-тармағында осы қылмыстың ауырлататын: а) ұйымдаскан топ жасаған; б) аса ірі мөлшердегі табыс табумен ұштастырылған; в) заңсыз кәсіпкерлігі немесе заңсыз банктік қызметі үшін бұрын сотталған адам жасаған түрлері көрсетілген. Ұйымдасқан топтың түсінігі ҚК-тің 31-бабының 3-тармағында көрсетілген. Аса ірі мөлшердегі табыстың түсінігі 190-баптың ескертуінде берілген. Заңсыз кәсіпкерлігі немесе заңсыз банктік кызметі үшін Қылмыстық кодекстің 190 немесе 191-баптары бойынша бұрын сотталған, бірақ сотталғандық атағы занда белгіленген тәртіппен жойылмаған немесе алынбағандар танылады (ҚК-тің 69, 77-баптары).
Заңсыз банктік қызмет (191-бап)
Ақша-несие жүйесіндегі қылмыстылық экономика саласындағы қылмыстардың ең қауіпті түрі болып отыр. Бұл қылмыс заңсыз кәсіпкерліктің ерекше бір көрінісі болып табылады.
Қылмыстық занда: "Банктік қызметті (банктік операцияларды) тіркеуден өткізбей немесе рұқсат (лицензия) алу міндетті болған жағдайларда арнаулы рұқсатсыз (лицензиясыз) немесе лицензиялау шарттарын бұзып жүзеге асыру, егер осы әрекет азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке ірі зиян келтірсе, не ірі мөлшерде табыс табумен ұштасқан іс-әрекеттер заңсыз банктік қызмет деп белгіленген (ҚК-тің 191-бабы).
Қылмыстың объектісі ақша-несие жүйесіндегі заңмен белгіленген қоғамдық қатынастарға кол сұғу болып табылады.
Объективтік жағынан қылмыс құрамы мынадай бірнеше, жеке-дара әрекеттермен сипатталады: банктік қызметті (банктік операцияларды) тіркеуден өткізбеу; міндетті рүқсат (лицензия) алуды сақтамау; банктік кызметті лицензия шарттарын бұзып жүзеге асыру; көрсетілген әрекеттер ұйымға, мемлекетке ірі зиян келтіру немесе ірі мөлшерде табыс алумен байланысты болуы болып табылады.
Банктік қызметті (банктік операцияларды) лицензиясыз жүргізу, тіркеуден өткізбеу заңсыз әрекет деп танылады. Міндетті лицензия алуды сақтамау деп арнаулы занда көрсетілген осы талаптарды сақтамау саналады. Лицензия шарттарын бұзуға осында рұқсат етілген банктік қызметті (операцияларды) істемей басқа қызметпен шұғылдану әрекеттері танылады. Көрсетілген іс-әрекеттер заңда көрсетілген ірі зиян келтірумен немесе ірі мөлшерде табыс алумен ұштасуы қажет. Егер занда көрсетілген қылмыстық зардап орын алмаса, онда кінәлі адам әкімшілік жауапқа тартылуы мүмкін. Ірі зиян немесе ірі мөлшердегі табыстың түсінігі Қылмыстық кодекстің 190, 191-баптарында берілген. Қылмыстың субъектісі болып заңсыз банктік қызметпен айналысқан Қазақстан Республикасының азаматы, шетелдік немесе азаматтығы жоқ адамдар танылады.
Субъективтік жағынан қылмыс кінәнің қасақана нысаны арқылы жүзеге асырылады. Бұл жерде қасақаналықтың тікелей немесе жанама түрі де орын алады.
Ұйымдасқан топ жасаған, аса ірі мөлшерде табыс табумен ұштасқан, заңсыз банктік кызмет немесе заңсыз кәсіпкерлік үшін бұрын сотталған адам жасаған әрекеттер заңсыз банктік қызмет жүргізу құрамының ауырлататын түріне жатады (191-бап 2-тармағы). Бұл белгілердің түсінігі Қылмыстық кодекстің 190-бабының 3-тармағында көрсетілген осындай белгілерге ұқсас болып табылады.
Жалған кәсіпкерлік (192-бап)
Қылмыстық кодекстің 192-бабында "Жалған кәсіпкерлік, яғни кәсіпкерлік немесе банктік кызметті жүзеге асыру ниетінсіз несие алу, салық төлеуден босатылу, өзге де мүліктік пайда алу немесе тыйым салынған қызметті жасыру мақсаты бар азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке ірі зиян келтірген коммерциялык ұйым құру — жалған кәсіпкерлік" деп белгіленген.
Қылмыстың тікелей объектісі кәсіпкерлік немесе басқа да коммерциялық әрекетті реттейтін қоғамдық қатынастар болып табылады. Қылмыстық жауаптылықтың басты шарты — азаматтың, ұйымның немесе мемлекеттің құқықтары мен мүдделеріне зиян келтіру болып табылады. Объективтік жағынан осы бапта көрсетілген қылмыс кұрамы: кәсіпкерлік немесе банктік қызметті жүзеге асыру ниетінсіз, несие алу, салық төлеуден босатылу, өзге де мүліктік пайда алу немесе тыйым салынған қызметті жасыру мақсатымен занда белгіленген зардапты келтіре отырып коммерциялық ұйым құру әрекеті арқылы сипатталады. Қылмыс тек әрекет арқылы жүзеге асырылады. Жалған кәсіпкер коммерциялық ұйым құру үшін оны тіркету және оған лицензия алу үшін заңда көрсетілген барлық кұжаттарды дайындайды. Құрылтайшылар жиналысын өткізеді, жарғы қабылдап, қажет болған ретте құрылтайшы шартын бекітеді. Осыдан кейін кәсіпкерлік немесе банктік қызмет занды тіркеуден өткізіледі, оған лицензия беріліп, банк операцияларын жүзеге асыру үшін алымдағы және есептесу шоты белгіленеді. Осымен кәсіпкерлік ұйымның барлық заңды қызметі доғарылады да жалған кәсіпкер азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке зиян келтіруге бағытталған басқа әрекет-термен шұғылданады: несие алады, азаматтардан немесе ұйымдардан ақша қаражаттарын жинайды, сөйтіп тыйым салынған қызметпен айналыса бастайды. Осындай әрекеттердің нәтижесінде қоғамға қауіпті зардап — азаматқа, ұйымға кауіпті зардап немесе мемлекетке ірі зиян келтіріледі. Осы уақыттан бастап қылмыс аяқталған деп танылады (ірі зиянның түсінігі ҚК-тің 189-бабының ескертуінде берілген). Қылмыстың құрамы зандылық мәні жөнінен материалдық құрамға жатады.
Субъективтік жағынан қылмыс қасақаналықпен (тікелей немесе жанама) жүзеге асырылады.
Қылмыстың субъективтік жағының қажетті белгісі — тыйым салынған қызметті жасыру, заңсыз несие алу, салық төлеуден босатылу немесе өзге де мүліктік пайда табу мақсаты болады.
Қылмыстың субъектісі — кез келген есі дұрыс, 16-ға толған азамат болады.
Заңсыз жолмен алынған ақша қаражатын немесе өзге мүлікті заңдастыру (193-бап)
Қылмыстық кодекстің 193-бабында "Көпе-көрінеу заңсыз жолмен алынған ақша қаражатымен немесе өзге де мүлікпен қаржылық операциялар немесе басқа да мәмілелер жасау, сондай-ақ аталған қаражатты немесе өзге де мүлікті кәсіпкерлік немесе өзге де экономикалык қызметті жүзеге асыру үшін пайдалану» қылмысының анықтамасы көрсетілген. Заңда мұндай әрекеттер заңсыз жолмен алынған ақша қаражатын немесе өзге мүлікті заңдастыру деп аталады.
Қылмыстың тікелей объектісі экономикалық қызмет аясындағы ақша қаражат айналымын реттеудің қоғамдық қатынастары болып табылады.
Осы қылмыс құрамының міндетті белгісі — оның заты болып табылады. Қылмыстың затына ақша қаражаты немесе заңсыз жолмен алынған өзге мүліктер жатады. Ақша қаражаты теңгелік немесе валюталық көріністе болады. Мүлік қозғалатын немесе қозғалмайтын (ғимараттар, құрылыстар, кешендер), сондай-ақ меншікке немесе жалға алынған жер учаскелері болуы мүмкін. Қылмыстық кодекстің 193-бабындағы көрсетілген әрекеттер нысаны бойынша заңды мәнге ие болған сияқты болып көрінеді, бірақ та мазмұны жөнінен алып қарағанда бұл әрекеттердің бәрі қылмысты әрекетке жатады, өйткені қылмыстың заты — ақша және мүлік заңсыз жолмен — талан-тараж, қызмет бабында пайдакүнемдікпен қиянат жасау, наркотикалық нәрселерді немесе қару-жарақты заңсыз сату, заңсыз кәсіпкерлік немесе банктік қызмет, жалған кәсіпкерлік, салықты төлеуден жалтару арқылы алынған.
Қылмыстың объективтік жағы — заңда белгіленген мынадай нысандар аркылы: 1) ақша қаражатымен немесе өзге мүлікпен қаржылық операциялар жасау; 2) басқа да мәмілелер жасау; 3) қаражатты немесе өзге де мүлікті кәсіпкерлік немесе өзге де экономикалық кызметті жүзеге асыру үшін пайдалану. Ақша қаражатымен немесе өзге мүлікпен қаржылық операциялар жасау деп заңсыз жолмен алынған ақша қаражаттарын пайдаланып банктік есеп ашу немесе жүргізуді, оны төлем қаражаты ретінде пайдалануды, осы қаражатқа акция, вексель, облигация, басқадай бағалы қағаздарды алуды немесе оларды басқадай айырбас құралы ретінде пайдалануды айтамыз.
Заңсыз жолмен алынған ақша қаражатын немесе өзге де мүліктерді пайдалану арқылы азаматтық құқық және міндеттерді белгілейтін, өзгертетін немесе жоятын әрекеттерді (сатып алу, сату, айырбастау, сыйға беру, т.б.) істеуді басқа да мәмілелер жасау деп айтамыз.
Заңсыз жолмен алынған ақша қаражатын немесе мүлікті кәсіпкерлік немесе өзге де экономикалық қызметті одан әрі дамытуға жұмылдыру, жарғылық қорға айналдыру кәсіпкерлік немесе өзге де экономикалық қызметті заңсыз жүзеге асыру үшін пайдалану деп танылады.
Қылмыс құрамы жағынан формальдық құрамға жатады. Қылмыс объективтік жақтың осы белгілерінің біреуі жасалған уақыттан бастап аяқталған деп табылады.
Қылмыс субъективтік жағынан тікелей қасақаналықпен істеледі. Кінөлі адам көрінеу заңсыз жолмен аталған ақша қаражатын немесе өзге де мүлікті заңдастыруды ұғынады және соны тілейді. Қылмыстық ниет субъективтік жақтың кажетті белгісі болып табылмағанымен, ол сөз жоқ соттың жаза тағайындау барысында есепке алынады. Қылмыстың субъектісі — 16-ға толған есі дұрыс кез келген адам.
Қылмыстық кодекстің 193-бабының 2-тармағында мынадай ауырлататын белгілер көрсетілген: а) адамдар тобының алдын ала сөз байласуы бойынша; 2) әлденеше рет; 3) адам өзінің қызмет бабын пайдаланып жасаған әрекеттер.
Егер заңсыз жолмен алынған ақша қаражатын немесе өзге де мүлікті заңдастыруды бірлесіп жасау туралы күні бұрын — қылмыс істелгенге дейін уағдаласкдн адамдар қатысса, ол адамдар тобы алдын ала сөз байласып жасаған қылмыс деп танылады. Талданып отырған қылмыстың объективтік жағынан белгілерін екі немесе одан да көп жасау, егер адам бұрын жасалған қылмысы үшін заңмен белгіленген тәртіппен қылмыстық жауаптылықтан босатылмаса, не соттылығы жойылмаса немесе қылмыстық жауапқа тарту мерзімі өтпесе онда қылмыс әлденеше рет істелген деп танылады. Осы бап бойынша қызмет бабын пайдаланып жасаған әрекетке мемлекеттік органның, коммерциялық немесе өзге де ұйымның заң бойынша лауазымды адамы деп танылғандардың қылмыстары жатады. Қылмыстық кодекстің 193-бабының 3-тармағында осы қылмыстың өте ауырлататын белгілері көрсетілген. Олар ұйымдасқан топ, қылмыстық қоғамдастық (қылмысты ұйым) жасаған немесе ірі мелшерде жасалған әрекеттер. Ұйымдасқан топ пен қылмыстық қоғамдастықтың түсінігі ҚК-тің 31-бабының тиісінше 3, 4-баптарында берілген. Осы бап бойынша он мың айлық есептік көрсеткіштен асатын сомаға жасалған мәмілелер немесе ақша қаражатын немесе басқа мүлікті пайдалану ірі мөлшер деп танылады (ҚК-тің 193-бабының 1-ескертуі). Осы 193-баптың 2-тармағында көрсетілген ескертуге сәйкес заңсыз жолмен алынған ақша қаражатын немесе мүлікті заңдастыру дайындалып жатқаны не жасалғаны туралы өз еркімен мәлімдеген адам, егер оның іс-әрекетіне осы баптың екінші және үшінші тармағында көзделген қылмыстар немесе өзге де қылмыс құрамы болмаса, қылмыстық жауаптылықтан босатылады.
