| ü Болмыстың пайда болуы мен ұзақтығын
|
| ü Болмыстың қозғалысы мен дамуын
|
| ü Болмыстың фундаментальді заңдарын
|
| ü Сана мен ақыл деген не?
|
| Болмыс түрлері:
|
| Табиғат болмысы - табиғи заттар мен процестер
| адам болмысы - заттар дүниесіндегі адам болмысы, адамның өзіндік болмысы.
| рухани болмыс –субъективті психологиялық шынайлық сферасындағы – сана.
| әлеуметтік болмыс – ақылды тіршілк иелерінің қауымдастығы ретіндегіқоғам
|
| Болмыс ұғымын түсіндірудің екі бағыты
|
| Парминидтік түсінік
Болмыс - өзгермейтін, біртекті, қозғалмайтын, өзіне-өзі тең
| Гераклиттік түсінік
Болмыс – өзермелі, мәңгілк қалыптасу жағдайында болады.
|
| ТАБИҒАТ БОЛМЫСЫНЫҢ АТРИБУТТАРЫ
|
| ü Субстанция
|
| ü Қозғалыс
|
| ü Даму
|
| ü Детерминизм
|
| ü Заңдылық
|
| ü Ұйымдастырушылық
|
| ü Құрылымдық
|
| ü Көпөлшемдік
|
| ü Байланыс
|
| ü Дифференция
|
| ü Тірішілік
|
| ü Сана
|
СУБСТАНЦИЯ ТУРАЛЫ ФИЛОСОФИЯЛЫҚ ТҰЖЫРЫМДАР
| Мәселенің шешілуі
| Түрі
| Субстанция саны
| Субстанция ретінде алынады
| Өкілдері
|
| Монизм
| Материалистік монизм
|
| Материя
| Фейрбах, Маркс, Энгельс, Чернышевский, Ленин
|
| Идеалистік монизм
|
| Идеалды бастама (Құдай, идея, логос, рух, әлемдік ақыл, сана)
| Платон, Аристотель, авгкустин, Аквинский, Гегель
|
| Пантеистік монизм
|
| Құдаймен теңестірілген табиғат
| Кузанский, Каперник, Бруно; Спиноза
|
| Дуализм
| |
| Материя және рух
| Декарт
|
| Плюрализм
| Идеалистік плюрализм
| Көп
| Монадалар (көптеген рухани бөлшектер
| Лейбниц
|
| Материалистік плюрализм
| Апейрон (шексіз көп зататр)
| Анаксимандр
|
| ИДЕЯЛАР ӘЛЕМІ
(нағыз, толық)
болмыс)
|
ПЛАТОН БОЙЫНША БОЛМЫСТЫҢ ОНТОЛОГИЯЛЫҚ ҚҰРЫЛЫМЫ
| Қалыптасу әлемі
(сезімдік қабылданатын заттардың физикалық әлемі)
|
| Материя әлемі
(бейболмыс)
|
ХРИСТИАНДЫҚ ДОГМАТТЫҚ ТЕОЛОГИЯ БОЙЫНША БОЛМЫСТЫҢ ОНТОЛОГИЯЛЫҚ ҚҰРЫЛЫМЫ
| ЖОҒАРЫДАҒЫ ӘЛЕМ
| Рухани болмыс
| Жұмақ
|
| ЖЕР БЕТІ
| Табиғи болмыс
| Өмірдің объективті, физикалық аумағы
|
| КҮНӘЛІЛЕР ӘЛЕМІ
| Төменгі болмы
| Тозақ
|
Г.ГЕГЕЛЬ БОЙЫНША БОЙЫНША БОЛМЫСТЫҢ ОНТОЛОГИЯЛЫҚ ҚҰРЫЛЫМЫ
| АБСАЛЮТТІ ИДЕЯ – ӨЗ-ӨЗІМЕН (әлемдік ақыл-Құдай)
| Абсолютті идеяның дамуының логикалық деңгейі
|
| Табиғат абсалютті идеяның бейболмысы ретінде
| Абсолютті идеяның дамуының табиғи деңгейі
|
| Адам рухының абсолютті рухқа енуі
| Абсолютті идеяның дамуының адами деңгеі
|
ЛЕМ ОРТАЛЫҒЫ ТУРАЛЫ ТҰЖЫРЫМДАР
| ТҰЖЫРЫМ
| НЕГІЗГІ ИДЕЯСЫ
| ӨКІЛДЕРІ
|
| Геоцентризм
| Жер- әлемнің орталығы. Барлық аспан денелері жер төңерегінде айналып жүреді.
| Аристотель, Птолемей
|
| Гелиоцентризм
| Күн – әлемнің орталығы. Жер өз осімен және күнді бойлап айналады. Барлық аспан денелері Күнді айналып жүреді.
| Коперник
|
| Полицентризм
| Ғаламның бір ортасы жоқ. Жер өз осімен және күнді бойлап айналады. Күннен басқа да орталықтар бар, аспан денелері сол орталықтарды бойлай айналады.
| Бруно. Қазіргі заманғы ғылыми теориялар
|
ФИЛОСОФИЯДАҒЫ МАТЕРИЯ ҰҒЫМЫ
| Материя-бұл обьективті реалдылықты білдіретін, адам санасынан тәуелсіз тіршілік ететін универсалды категория, түйсіктер арқылы сезілетін обьективтілік.
|
МАТЕРИЯНЫҢ ҚҰРЫЛЫМДЫҚ ДЕҢГЕЙЛЕРІ
| Материяның құрылымдық даму деңгейі
|
| Табиғат
| Қоғам
|
| Неорганикалық табиғат: элементарлы бөлшектер, галактика
Органикалық табиғат ДНК, РНК, белок, атомдар, молекулалар, клетка, организм
| Адам, жанұя, әлеуметтік топ, этнос, халық
|
МАТЕРИЯНЫҢ ФОРМАЛАРЫ
| Материя формалары
| Түрлері
|
| Кеңістік
| Физикалық үш өлшемді кеңістік
|
| Трансфизикалық көп өлшемді кеңістік
|
| Уақыт
| Физикалық бір өлшемді уақыт
|
| Трансфизикалық көп өлшемді уақыт
|
| Заттар (вещество)
| Кварктер, протондар, нейтрондар, атомдар, молекулалар және т.б.
|
| Физикалық өріс
| Гравитациялық өріс
|
| Электромагниттік өріс
|
| Әлсіз ядролық өрі
|
| Күшті ядролық өріс
|
