Omnes res aut mancĭpi sunt aut nec mancĭpi. Mancĭpi res sunt omnia praedia in Italĭco solo, tam rustĭca - qualis est fundus, tam urbāna - qualis est domus, item iura praediōrum rusticōrum (servitūtes), item servi et quadrupědes, velut boves, muli, equi, asĭni. Cetĕrae res nec mancĭpi sunt. Magna autem differentia est rerum mancĭpi et nec mancĭpi. Nam res nec mancĭpi ipsa traditiōne pleno iure alterīus fiunt, si corporālis sunt et ob id* recipiunt traditiōnem. Ităque si tibi vestem vel aurum vel argentum trado sive ex venditiōnis causa sive ex donatiōnis sive alia ex causa, statim tua fit ea res (Ulp., Gai.).
* ob id
Res corporāles et incorporāles
Quaedam res corporāles sunt, quaedam incorporāles. Corporāles hae sunt, quae tangi possunt, veluti fundus, homo, vestis, aurum, argentum et denĭquae aliae res innumerabĭles. Incorporāles sunt, quae tangi non possunt, qualia sunt ea, quae in iure consistunt, sicut heredĭtas, usus-fructus, obligatiōnes quoque modo contractae. Nec ad rem pertĭnet, quod in hereditāte res corporāles continentur: nam et fructus, qui ex fundo percipiuntur, corporāles sunt, et id, quod ex alĭqua obligatiōne nobis debētur plerumque corporāle est, velŭti fundus, homo, pecunia (Gai.).
De iustitia et iure.
Iuris prudentia est divinārum atque humanārum rerum notitia, iusti atque iniusti scientia. Iuris praecepta sunt haec: honeste vivĕre, altĕrum non laedĕre, suum cuique tribuĕre. Huius studii duae sunt positiōnes, publĭcum et privātum. Publĭcum ius est, quod ad statum rei Romānae spectat, privātum, quod ad singulōrum utilitātem pertĭnet.
haec, huius . hic, haec, hoc
cuique . quique, quaeque, quidque
:
| A priōri | , |
| Exceptio doli | ( ) |
| Ius civīle | |
| Ius gentium | |
| Ius honorarium | ( ) |
| Ius naturāle | |
| Ius nudum | ( ) |
| Ius privātum | |
| Lex prospĭcit non respĭcit | , |
| Lex speciālis derŏgat generāli | |
| Nemo iudex in propria causa | |
| Pater familias | , |
| Patria potestas | |
| Persōna sui iuris | |
| Persōna aliēni iuris | |
| Sapienti sat |
12
|
|
|
.
1. .
2. (Gradus comparatīvus).
3. (Gradus superlatīvus)
4. .
| GRADUS | I-II | III | ||
| POSITIVUS | m f n -us; -er - a - um longus longa longum intĕger intĕgra intĕgrum | 3 - m f n -er - is - e celer, ĕris, ĕre | 2- m,f n -is -e brevis, e | m f n -r, -s, -ns, x felix, -īcis |
| COMPARATIVUS | + ior (m,f) +ius (n) Longior, ius Celerior, ius Brevior, ius Felicior, ius | |||
| SUPERLATIVUS | m f n + issim + us, a, um (lim *, rim**) Longissimus,a,um Brevissimus,a,um Felicissimus,a,um Facillimus,a,um Celerrimus,a,um |
* : facĭlis, e; difficĭlis, e;simĭlis, e; dissimĭlis, e;
humĭlis, e; gracĭlis, e
** er masculinum
| magnus, a, um , , | maior, maius ó, , | maximus, a, um , , |
| parvus, a, um , , | minor, minus , , | minimus, a, um , , |
| bonus, a, um , , | melior, melius | optimus, a, um , , |
| malus, a, um , , | peior, peius | pessimus, a, um , , |
| multi, ae, a | plures, plura | plurimi, ae, a |
:
1. Brevis vita est, sed in malis fit longior. (Publ. Syr.)
2. In publĭcis nihil est lege gravius, in privātis firmissĭmum est testamentum.
3. Optĭma est legum interpres consuetūdo. (Paul.)
4. Minus iuris habent adoptīvi filii, quam naturāles. (Inst. Iust.)
5. Melior est certa pax quam sperāta victoria.
6. Honesta mors melior est vita turpi.
7. In dubio melior est causa possessōris.
8. Iustitia debet esse libĕra, quia nihil iniquius venāli iustitia.
9. In criminalĭbus (causis) probatiōnes debent esse luce clariōres.
10. Poena maior absorbet minōrem.
11. Minor iurāre non potest.
12. Minor minōrem custodīre non debet.
13. In praesentia maiōris potestātis minor potestas cessat.
14. Nemo ex suo delicto meliōrem suam conditiōnem facĕre potest.
15. Quid est longissĭmum? Spes.
16. Dolor anĭmi multo gravior est quam corpŏris. (Publ. Syr.)
17. Gravissĭmum est imperium consuetudĭnis. (Publ. Syr.)
18. Ubi omnis vita metus est, mors est optĭma. (Publ. Syr.)
19. Minus est quam servus domĭnus, qui servos timet. (Publ. Syr.)
20. Optĭma est lex, quae minĭmum relinquit arbitrio iudĭcis; optĭmus iudex, qui minĭmum sibi.
|
|
|
:
| Actio noxālis | |
| Corpus iuris civīlis | |
| In dubio mitius | |
| In optima forma | |
| Lex taliōnis | , |
| Minimum minimōrum | |
| Mores maiōrum | |
| Par in parem non habet iurisdictiōnem | |
| Per legis actiōnes | ( , ) |
| Perpetuum mobĭle | |
| Reformatio in peius | |
| Ultra vires | , |
| Vim vi repellěre licet | |
| Vis maior | , |
| Vita brevis, ars longa | , |
13
: .
.
