Катехоламиндер катаболизмының монаминооксидазды жолы.

Клеткалық элементтермен тығыз байланыскан катехоламиндер моноаминооксидаза арқылы дезаминдену жолымен метаболизмге ұшырайды. Басқа да көптеген оксидоредук-тазалар сияқты моноаминоксидаза (МАО) митохондрияларда орналасады, коферменті флавин- адениндинуклеотид (ФАД) болып табылады. Ингибиторлық сараптама жэне субстраттық өзгешелілік негізінде митохондриялық моноаминоксидазалардың 2 түрі белгілі болады- А жэне В түрлері (HauslayM.D. etal., 1974). Катехоламиндердің тотығып дезаминденуі кезінде түзілетін альдегидтер глюкозо-6-фосфатдегидрогеназа мен транс-кетолазаны белсендіре отыра, глюкоза тотығуының апотомиялық жолын жеделдетеді. Жануарларға жіберген соң 5-15 минуттан соң байқалатын бауырдағы адреналин мен норадреналинның осыған ұқсас эсері моноаминдердің дезаминденуі өнімдерінің түзілуімен байланысты болуы мүмкін.

Катехоламиндердің тотығып дезаминденуі кезінде түзілетін альдегидтер лабильды жэне ары карай айналымға түсетін қосылыстар болып табылады. Кей жагдайларда альдегидтер монаминдердің дезаминденбеген молекулаларымен конденсация реакциясына түсіп, тетра-гидро-папаверин немесе салсолин типтес қосылыстар түзеді. Бул алкалоидтар қысқа мерзімді бета-адреномиметикалық эсер көрсетеді. Ацетальдегидтың адреналинмен конденсациясының өнімі гепатотоксикалық эсер көрсетіп, бауырдың майлы қайта түзілуін жэне некрозын күшейтетіні анықталған. МАО-ның митохондриялардың тыныс алу тізбегінің ферменттеріне жақын орналасуы осы биокаталитикалық жүйелердің функционалды өзара байланысын көрсетті. (Кривченкова Р.С., Горкин В.З., 1969). Альдегидтерді метаболиздейтін ферменттердің жоғары белсенділігіне байланысты олардың эсері сукцинатдегидрогеназа, цитохром-с-оксидаза сияқты мембраналармен байланысқан митохондриалды ферменттерге багытталган, бүл дофаминның митохондриалды жэне цитозольды малатдегидрогеназаға эсерін бақылау арқылы дэлелденді. Сонымен қатар альдегидтер бауыр жэне жүрек митохондрияларының сукцинатдегидрогеназасының белсенділігін тежейтіні де анықталады.

Гипоксия кезінде осы екі ферменттің белсенділігінің өзгеруін эртүрлі бағытта жүруі де сукцинатдегидрогеназаға катехоламиндердің мономиноксидазды тотығуының метаболиттерінің реттеуші эсерін көрсетеді. Катехоламиндердің моноаминооксидазды тотығуының өнімдері бауырдың цитохром с-оксидазасына ингибиторлы эсер етеді, МАО-ны блокада жасау арқылы оның алдын алуға болады. (Кривченкова Р.С.,1974). В типтес МАО-ның қызметі қаңқа булшық еттерінің саркоплазматикалық ретикулум везикулаларының Са++, 1У^++-тәуелді АТФ-азасының белсенділігінің тежелуімен байланысты. Сонымен қатар ацетальдегидтың қатысуымен митохондриялардың тыныс алу тізбегінде малат пен пируваттың тотығу деңгейінің төмендеуі жэне АДФ/О коэффициентінің төмендеуі туралы да мэліметтер бар.

Сонымен, МАО-ның қызметі тек биогенді аминдерді инактивтеумен шектеліп қоймайды. Моноаминоксидаза езінің физиологиялық қасиеттерімен ерекшеленетін жаңа биологиялық белсенді заттардың түзілуін бақылайды, олардың түзілуі көптеген патологиялық жағдайлар патогенезінде маңызды орын алады. Сол себептен көптеген ауруларды емдеуде терапиялық эсер көрсететін МАО ингибиторларын пайдалану кеңінен орын алуда, эсіресе психикалық депрессия, стенокардия, миокард ишемиясы жэне гипертония ауруын емдеуде.