Жазаны орындайтынмекемелерменоргандарқызметкерлерініңқауіпсіздігін қамтамасыз ету

Негізгі ұғымдар: Ішкі істер органы. Жазаныатқарушымекемелер.

Қазақстан Республикасының ішкіістероргандарықызметкерлерініңқұқықжағдайларықорғалуынаҚазақстан Республикасының Конституциясыкепілдікетедіжәне олар 1993 ж. 15 шілдедегі «Қазақстан Республикасыішкіістероргандарытуралы» 1992 ж. 22 маусымдағы «Қазақстан Республикасыныңішкіәскерлері туралы» Қазақстан Республикасызаңдарымен,қылмыстық-атқарузаңдарымен,ЕТМ-ніңішкітәртіп Ережелерімен, сондай-ақжекелегенеңбекзаңдарыменбелгіленген.

Ішкіістероргандарықызметкерлеріне, оныңішіндеқылмыстық-атқаружүйесімекемелеріменоргандарыныңқызметкерлерінезаңмен үлкенөкілдікберу,ол жазаныатқарыпжүргенмекемелерменоргандардыңалдындатұрғанқылмыспенкүресусаласындағыміндеттердіорындаудықамтамасызетугешақырылады.

Қылмыстықжазаныңалдындатұрғанмақсатқажету,көбінесежазаныатқарушымекемелермен органдарқызметкерлеріәрекетінің тиімділігіменбелгіленеді.

Жазаныатқаратын мекемелермен органдарқызметкерлеріқұрамынакіретіндер: түзеумекемелеріқызметкерлерінің қатардағыжәнебасқарушықұрамы, ІІО –ныңтүзетужұмысыинспекциясыныңқызметкерлері,полицияныңкейбірқызметкерлері, Қазақстан РеспубликасыІІМ-ніңішкіәскерлерініңтүзеу мекемесінкүзететінжәнебақылайтынәскериқызметкерлері, түзеу мекемесініңеріктіжалдамалыжұмысшыларыменқызметшілері.

Жазаныатқаратынмекемелерменоргандарқызметкерлерініңқұқық жағдайы- қылмыстықжазаныатқару кезіндегіжүктелген функциясынорындаудаоныңөкілдерінің құқығы менміндеттерініңжиынтығынқұрайды.

Жазаныатқарушы мекемелерменоргандардыңқызметкерлерінеқұқықтарменміндеттержүктеу-олқылмыстықатқартужүйесіоргандарыныңалдынақойылғанмақсаттардықамтамасыз ету. Түзеумекемесімен тергеуқаласыныңбастықтарыанықтауоргандарықызметініңуәкілеттілігінорындайды.Түзеумекемесібастығына,оныңқарауындағықызметкерлергеқұзырлығышегіндетиістіжедел-іздестіружәнебасқадақылмыстықісжүргізузаңындабелгілегендей,қылмыстыжәнеоныжасағанадамдытабумақсатындашарақолдануміндетіжүктеледі.

Түзеумекемесіндегіқызметкерлердіңжұмысерекшелігінескереотырып, тиістізейнеткешығатынқызмет мерзіміқысқартылған.

Ішкіістер органдарының қызметкерлері, олардың отбасы мүшелерініңмедициналықкөмекалуға,жеңілдетілгенсанаториймен курорттаемделуге, медициналық-әлеуметтікқамтамасызетілугеқұқығы бар.

Қазақстан Республикасызаңдарыменішкіістероргандарыныңқызметкерлерінеәлеуметтікқорғаукепілдігі берілген, бұл-мемлекеттіңбұлжұмыстыңерекшелігінесепкеалыпкөрсетілген қамқорлығыныңайғағы.

Бас бостандығынанайыруоргандарындаеңқауіпті, бірнешеретсотталған, әлеуметтік-өнегелілігіжағынан төменазаматтаржазаөтеуде. Жазаныөтеукезіндесотталғандардыңбәрібірдейтүзелужолынатүсебермейді,олардыңкейбіреулеріжазаныөткерукезіндережимталаптарынбұзабереді, жаңаданқылмысжасаудыойластырыпжүредіжәнемекеменқызметкерлерініңзаңдыталабынабелсендітүрдеқарсылықкөрсетеді. Бас бостандығынанайыруорындарындағысотталғандаржағынан қылмысістеудіңөзгешелігібар,ол түзеумекемесіқызметекрлеріненаманатқаадамұстапнемесеоларғашабуылжасау,сондай-ақбасқалайда зорлапкүшқолдану.Жоғарыдабаяндалғандаржазаныатқарушымекемелер меноргандарқызметкерлерінің қауіпсіздігінсотталғандардың қылмыстықнемесебасқалардыңқауіптіәрекеттеріненқорғаудыңмаңыздысебептеріболады.

Бас бостандығынан айыруоргандарындақызметететіндердіңөміріне, денсаулығынақастандықжасағаныжәнеорганқызметкерлерініңдербесқұқығынақолсұққаныүшінжоғарыдәрежедегіқылмыстықжазақолданукөзделген. Бұлшаралардыүш топқабөлугеболады:

1. Түзеумекемесіқызметкерлерініңөміріне,денсаулығынаарнайызиянкелтіругебағытталғанәрекетке қылмыстықзаңдарнормаларыбелгіленгенқылмыстықтүрдежауапқатарту. Ондайқылмыстарғажататындар: бас бостандығынанайыруорындарынан немесе күш пайдаланып және басқалардың өмірі менденсаулығынақауіп-қатеркелтіруәдісіменқашу, түзеу мекемесіәкімшілігінің талабынақасақана бағынбау, мұнда түзеу мекемесі қызметкерлеріне күш қолдануменбайланысты,түзеумекемесіәкімшілігініңжұмысынашабуылжасауарқылыкеселкелтіру.

2. Лауазымдыадамдарғакүшқолданғаныүшінкөрсетілгенжауапкершілікноромалары.

3. Жекеадамныңөміріне,денсаулығына, бостандығына, абыройынақарсыбағытталғанқылмыстардықарастыратынқылмыстықзаңнормалары.

Түзеумекемесіқызметкеріқаруқолданылғанбарлықжағдайдақоршағаназаматтардыңқауіпсіздігінқамтамасызетушараларынзардап шеккендергекүттірмеймедициналықкөмеккөрсетугеміндетті,одан кейінөзініңтікелейбастығынатүсіндіруітиісжәнебұлоқиғатуралы прокурорғахабарланады.

Түзеумекемесіқызметкерлерінің, ішкіәскердіңәскериқызметкерлерініңқауіпсіздікшараларыменқаруқолдануыҚазақстанРеспубликасы ІІМоргандарыныңүнемібақылауындаболады.