Тәжірибені жүргізу реті және алынған нәтижелерді өңдеу

Бұл жұмыста май фракцияларының кинематикалық тұтқырлығы №7, сыну көрсеткіші №3, тығыздығы №1 және 2 лабораториялық жұмыстарда келтірілген әдістемелік нұсқауларға сай жүргізіліп анықталады.

Мұнай өнімдерінің молекулалық массасы орташа мәнге ие, қоспа компоненттерінің құрамы мен мөлшерлік қатынасына байланысты.

Сұйық көмірсутектердің бірінші өкілі – пентан, оның молекулалывқ массасы 72 тең. Шайырлы заттарда ол 1500-2000 жетеді. Мұнай фракцияларының қайнау аралығы артқын сайын олар баяу 90-нан (50-100°С фракциялар үшін) 480 дейін (550-600°С фракциялар үшін) жетеді. Ықшамды есептеулерде Войнов формуласын пайдалануға болады:

 

М_ор = 60 + 0,3∙t_ор + 0,001

мұндағы t_ор – стандартты айдау мәндері бойынша анықталатын орташа қайнау температурасы.

Дегенмен, бұл формула негізінен алкандарға бай фракцияларға ғана тән.

t_ор басқа тығыздық пен сыну көрсеткіштері мәнін біле отырып келесі теңдеумен М_ор дәл есептеуге болады:

 

М_ор = 1,9778 +0,00192∙t_ор +

 

Практикалық технологиялық есептеулерде М_ор қайнау температурасы, тығыздық, сипаттаушы факторға әртүрлі тәуелділік графиктерін қолданады.

Жеке мұнай фракцияларының молекулалық массалары аддитивтілік қасиеттеріне ие. Сондықтан да мұнай өнімдерінің қоспаларына қоспадағы жеке компоненттердің молекулалық массасын және олардың мөлшерін біле отырып орташа молекулалық массасын есептеуге болады.

Майлардың құрылымдық-топтық құрамы тұтқырлық индексі және тұтқырлық-салмақтық константа мәндері және үшбұрышты номограмма бойынша анықталады.

Тұтқырлық индексі келесі формуламен анықталады:

ТИ =

мұндағы L – стандартты майдың кинематикалық тұтқырлығы, 50°С-

тағы тұтқырлық индексі 0-ге тең, мм²/с;

H - стандартты майдың кинематикалық тұтқырлығы, 50°С-

тағы тұтқырлық индексі 100-ге тең, мм²/с;

U - 50°С-та зерттелетін майдың кинематикалық тұтқырлығы,

мм²/с;

L, L – H мәндерін 6 кесте бойынша табамыз, 100°С-ғы зерттелетін майдың кинематикалық тұтқырлығы, мм²/с.

мәнін 7 кесте бойынша табамыз.

 

6 кесте – Дина және Дэвис тұтқырлық индексі

98,9°С-ғы тұтқырлық	37,8°С-ғы тұтқырлық	L-H=D тұтқыр-лық айырмасы	98,9°С-ғы тұтқырлық	37,8°С-ғы тұтқырлық	L-H=D тұтқыр-лық айырмасы	98,9°С-ғы тұтқырлық	37,8°С-ғы тұтқырлық	L-H=D тұтқыр-лық айырмасы
Н серия-сы	L серия-сы	Н серия-сы	L серия-сы	Н серия-сы	L серия-сы

 

Мысалы, Сейболт бойынша 37,8°С-тағы тұтқырлығы 467 сек-қа тең, ал 98,9°С-тағысы 54 сек-қа тең майлардың тұтқырлық индексін табыңыз.

7 кесте бойынша 98,9°С-тағысы 54 сек-қа тең зерттелетін майдың тұтқырлығы L=561 және D=239 тең екендігін табамыз. Осы мәндерді формулаға қойып аламыз

ТИ = =

Май фракцияларының топтық құрамын рефракция интерцепті және тұтқырлық-салмақтық константа мәндеріне қарап табады, содан соң үшбұрышты номограмма бойынша %C_a, %C_N, %C_P, яғни ароматты, нафтенді және парафинді көмірсутектердің мөлшерін анықтайды.

Рефракция интерцепті мына формуламен анықталады:

 

IR =

мұндағы , - майдың рефракция коэффициенті және тығыздығы.

 

Тұтқырлық-салмақтық константа мына формуламен анықталады:

ТСК =

мұндағы - 15°С-ғы майдың тығыздығы;

a, b – 3 кестеден алынған коэффициенттер.

 

7 кесте – Тұтқырлық индексін анықтауға арналған мәндер

-ке тәуелді a мәндері	-ке тәуелді b мәндері
	a		a	кинемати-калық тұтқыр-лық, сст	Сейболт тұтқырлығы, сек	b	0,1 сст түзету
0,850	0,8079	0,926	0,9086		38,90	0,0255	0,00080
0,852	0,8106	0,928	0,9112		41,90	0,0235	0,00050
0,854	0,8131	0,930	0,9139		45,00	0,0285	0,00037
0,856	0,8159	0,932	0,9165		48,10	0,0322	0,00028
0,858	0,8185	0,934	0,9192		51,40	0,0350	0,00025
0,860	0,5212	0,936	0,9218		54,80	0,0375	0,00020
0,862	0,8238	0,938	0,9245		58,25	0,0395	0,00019
0,864	0,8564	0,940	0,9272		61,82	0,0414	0,00016
0,866	0,8291	0,942	0,9297		65,50	0,0430	0,00015
0,868	0,8318	0,944	0,9324		69,11	0,0445	0,00013
0,870	0,8344	0,946	0,9351		72,96	0,0458	0,00013
0,872	0,8370	0,948	0,9377		76,76	0,0471	0,00012
0,874	0,8397	0,950	0,9404		80,79	0,0483	0,00010
0,876	0,8423	0,952	0,9430		84,84	0,0493	0,00010
0,878	0,8450	0,954	0,9457		89,00	0,0503	0,00010
0,880	0,8476	0,956	0,9483		93,24	0,0513	0,00009
0,882	0,8503	0,958	0,9510		97,37	0,0522	0,00008
0,884	0,8529	0,960	0,9536		101,65	0,0530	0,00008
0,886	0,8556	0,962	0,9563		103,00	0,0538	0,00008
0,888	0,8583	0,964	0,9589		110,35	0,0546	0,00007
0,890	0,8609	0,966	0,9616		114,70	0,0553	0,00007
0,892	0,8636	0,968	0,9642		119,00	0,0560	0,00006
0,894	0,8662	0,970	0,9669		123,40	0,0566	0,00007
0,896	0,8688	0,972	0,9695		127,70	0,0573	0,00005
0,898	0,8715	0,974	0,9722		132,10	0,0578	0,00004
0,900	0,8741	0,976	0,9748		136,50	0,0584	0,00005
0,902	0,8768	0,978	0,9775		140,90	0,0589	0,00004
0,904	0,8794	0,980	0,9801		145,40	0,0595	0,00004
0,906	0,8821	0,982	0,9827		149,80	0,0600	0,00004
0,908	0,8847	0,984	0,9854		154,30	0,0604	0,00005
0,910	0,8874	0,986	0,9880		158,80	0,0609	0,00005
0,912	0,8900	0,988	0,9907		163,40	0,0614	0,00004
0,914	0,8927	0,990	0,9933		167,90	0,0618	0,00004
0,916	0,8953	0,992	0,9960		172,50	0,0622	0,00005
0,918	0,8980	0,994	0,9987		177,10	0,0627	0,00004
0,920	0,9006	0,996	1,0013		181,70	0,0631	0,00004
0,922	0,9038	0,998	1,0040		186,30	0,0635	0,00003
0,924	0,9059	1,000	1,0066		190,80	0,0638	0,00004
					195,20	0,0642	0,00004
					199,80	0,0646	0,00003
					204,40	0,0649	0,00003
					208,80	0,0652