Пневмония - патологиялық процеске өкпенің респираторлық бөлігі басым қатысатын және альвеола ішінде міндетті түрде қабыну экссудаты болатын, этиологиясына, патогенезіне және морфологиялық сипаттамасына қарағанда өкпенің әр түрлі жедел ошақты инфекциялы қабынуы.
Этиологиясы: 30-40% жағдай пневмококктық, 30% әлі белгісіз.
Патогенез: Өкпенің респираторлық бөліктеріне инфекция көбіне бронхогендік жолмен енеді. Инфекцияның бронхогендік жол арқылы тарауына тыныс жолдарының кілегей қабығының қорғаныс механизмдерінің әлсіреуі (кірпікшелі эпителий қызметінің бұзылуы, мукоцилиарлық клиренстің төмендеуі, микроб элиминациясының азаюы, вирустардың, химиялық заттардың бронх бұтасы эпителиін жарақаттауы, бронхтың дренаждық қызметінің бұзылуы, жөтел рефлексінің азаюы, альвеола макрофагтары мен нейтрофильдердің фагоцитоздық белсенділігінің төмендеуі) жағдай туғызады.
Өкпедегі қабыну процесінің ерекшеліктері қоздырғыштың сипатына байланысты болады. Эндотоксин түзетін микроорганизмдер (пневмококктер, гемофильді таяқшалар) альвеола – капилляр мембранасын улы зақымдайды, тамыр қабырғасының өткізгіштігін күшейтеді және ісіну сұйықтығының шамадан тыс өндірілуін тудырады. Пневмококктік пневмонияда пневмококктер ісінудің шет жағында орналасады, жанасу жолымен көрші бөліктерге тарайды, осының нәтижесінде қабыну процесі аумақты аудандарды (түгел өкпе бөлігін немесе бірнеше бөлікті) қамтиды. Тіндерге өте көп мөлшерде плазма белоктары, фибриноген, эритроциттер шығады, зақымдалған бөліктің сыртын фибрин жабады.
Классификациясы (В.П. Сельвестров 1987жыл)
1. Этиологиясына байланысты: бактериялық, микоплазмалық, вирустық, саңырауқұлақтық, аралас.
2. Клинико-морофологиялық белгілеріне байланысты: Паренхиматозды (бөліктік, крупозды); ошақты; интерстициальды (аралық).
3. Ағымына қарай: жедел, созылыңқы.
4. Таларуына қарай: оң жақ өкпе; сол жақ өкпе; екі жақты; бөліктік, сегменттік.
5. Функциональдық бұзылысына байланысты: Функциональдық бұзылыс бар, функциональдық бұзылыс жоқ.
6. Асқынуына байланысты: Экссудатты плеврит, абсцесс, инфекция-токсикалық шок, миокардит. т.б.
7. Пневмония дамуна және иммунологиялық статусына байланысты: Ауруханадан тыс; нозокомиалық; аспирациялық; иммунитет жетіспеушілігіндегі пневмония.
Клиника:
· Инфильрация синдромы: дауыс дірілінің күшеюі, перкуторлы дыбыстың қысқаруы, қатқыл тыныс, крепитация;
· Тыныс жетіспеушілік синдромы: еңтігу;
· Бейспецификалық қабыну синдромы: лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарлауы, дене қызуының көтерілуі.
· Интоксикацилық синдром: Бас ауру, әлсіздік, тахипноэ.
Диагностика:
Ø Лабораторлық зерттеулер: лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарлауы, таяқшаядроның ығысуы;
Ø Қоздырғышты және антибиотик сезімталдығын анықтауға қақырық тапсыру.
Ø Функциональдық зерттеу: креатинин 176,7мкмоль/л жоғары, мочевина 7,0ммоль/л жоғары.
Ø Рентгенография: Өкпе тінінде ошақты инфильтрация.
Дифференциальды диагностика:
ü Өкпе артериясының тромбоэмболиясы.
ü Инфильтративті туберкулез.
ü Өкпе обыры (рак).
ü Экссудативті плеврит
Өкпе артериясының тромбоэмболиясы: жедел басталады, ұстама тәрізді ентігу, кеудесінің бірден ауырсынуы, қан қақыру, ЭКГ: жүректің оң жақ бөлігіне күш түсу белгілері.
Инфильтративті туберкулез: ауру бастапқыда симптомсыз өтеді, антибиотикотерапияға әсері жоғалған. Қақырықты туберкулез микобактериясы анықталады.
R-гр: инфильтрат өкпенің жоғарғы бөлігінде анықталады, ошақ себінді түрінде және өкпе негізіне қарай жол ашады.
Өкпе обыры (рак): құрғақ жөтел, кеуденің ауруы кезінде болатын қан қақыру,
ауыр ентікпенің өкпеде табылған инфильтрат көлеміне сәйкес болмауы, қапталдан түсірген рентгенограммада өкпе түбірінің үстіне барып түсетін қарайғандықтың болуы.
Экссудативті плеврит: дауыс дірілінің азаюы немесе мүлдем болмауы, перкуторлы: тұйық дыбыс. Аускультативті: тыныс әлсіреген немесе естілмейді.
R-гр емесе өкпе УДЗ: сұйықтыққа тән жоғары деңгейі бар гомогенді қарайғандық көрінеді.
Емі:
1 Антибактериальды терапия: Пенициллин тәулігіне 3млн. дейін 7/10 күн.
Амоксициллин тәулігіне 2-3гр.
Азитромицин 0,5гр 1-ші тәулікте 1рет, әрі қарай 0,25гр тәулігіне 1рет
4күн бойы.
Рокситромицин 0,15гр тәулігіне 2рет 7/10күн.
2 Дезинтоксикациялық терапия: орташа ауыр және ауыр ағымды пневмонияда: сұйықтық беру,
Гемодез, реополиглюкин.
3 Бронх өткізгіштігін қалпына келтіру үшін: Қақырық түсіргіштер, муколитиктер, бронхолитиктер.
4 Тыныс және қан айналымды қалпына келтіру: Оксигенотерапия, емдік дене шынықтыру.
5 Қабыну инфильтратын жою үшін: кеуде клеткасының массажы.
Созылмалы пиелонефрит. Этиопатогенезі Клиникасы. Клиникалық хаттамаға сәйкес пиелонефриттің диагностикасы және емі Диспансеризациясы. Болжамы. Алдын-алу.
Созылмалы пиелонефрит - астауша тостағанша жүйесі және аралық тіннің зақымдануымен жүретін бейспецификалық қабыну процесс.
Этиопатогенез: пиелонефрит қоздырғышы: ішек таяқшасы, энтерекокк, протей, стафилококк, стрептококк. Аралас флоралар 68% жағдайда кездеседі, ішек таяқшасы 25%, коккты флоралар 6% жағдайда.
Бүйрекке енетін инфекция қоздырғышының алғашқы ошақтары болып кез-келген іріңді – қабыну процесі (тіс жегісі, пневмония, фурункулез, мастит, холецистит, остеомиелит, несеп-жыныс жүйесі мүшелеріндегі қабыну ошақтары және басқалары) табылады.
Инфекцияның бүйрекке енетін төмендегідей жолдары болады: гематогендік, несеп ағар қабырғасы бойымен және қуық-несепағар рефлюксі болған жағдайда несепағар қуысы арқылы.
Клиникасы: триада синдромы көрініс береді: Ауырсыну, несепік, интоксикация.
Диагностика:
1 Лабораторлы зерттеу: ЖҚА: лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарлауы, анемия.
ЖЗА: лейкоцитурия 3-4 көру алаңынан жоғары, протеинурия тәулігіне 1гр жоғары, гиалинді және түйіршікті цилиндрурия, бактериурия 1мл несепте 105/л жоғары.
Нечипоренко сынамасы: лейкоциттер 2000 жоғары, цилиндрурия 220 жоғары, биуретті әдісте селективті протеинурия анықталады.
2 Функциональды зерттеу: қалыпты креатинин 0,088-0,178ммоль/л, несеп қышқылы, K, Na, Ca, фосфор, парат-гормон, несептің бактериологиялық себіндісі, Шумақтық фильтрация жылдамдығы (СКФ), КЩС.
Реберг сынамасы: шумақтық фильтрация 80-120мл/мин. Каналшалар реабсорбциясы 97-98%, несептік клиренс 53-75мл/мин.
3 Инструментальды зерттеу: бүйрек УДЗ астаушаның кеңуі, тостағанша деформациясы анықталады.
Экскреторлы урография, КТ, Цистоскопия.
Дифференциальды диагностика: созылмалы гломерулонефрит, несептас ауруы, бүйрек туберкулезімен жүргізіледі.
v Созылмалы гломерулонефрит -дизурия, бактериурия, пиурия болмайды. Гломерулонефриттеекібүйрекбірмезгілдезақымданады. Ісік, АГ жіне гематурия. ЖЗА: эритроцитурия, протеинурия 3,0гр дейін, гиалинді және эритроцитарлы цилиндрурия. Нечипоренко сынамасында: эритроциттер 1000 жоғары, цилиндрурия 220 жоғары.
v Несеп тас ауруы - ұстама тәрізді аырсыну, көбіне соқпалы жүріс кезінде, физикалық жүктемеде. Шап аймағына және ұмаға таралады. УДЗ конкрименттер анықталады.
v Бүйрек туберкулезі -рентгенограммадапиелонефритпенсалыстырғандадеструкциялықпроцестерсклероздықпроцестерденбасымболады. Цистоскопия туберкулездік цистит белгісінанықтауға, ал несепсебіндісі туберкулез микобактериясынтабуғамүмкіндікбереді.
Емі: Медикаментозды емес, медикаментозды.
Медикаментозды емес: АГ және созылмалы бүйрек жетіспеушілігі болмаса, толыққанды ақуыз, май, көмірсу және дәрумендер беріледі.
Медикаментозды: флорасы бар және сезімталды антибактериальды дәрілер: Цифрофлоксацин, офлоксацин, левофлоксацин.
Оперативті әдістер: несепағар құрылымының ликвидациясы, нефропиелолититомия, аденэктомия.
Диспансеризация: Барлық науқастар «Д» есепке алынады. Жылына 2рет тексеру жүргізіледі. Мамандар кеңесі: нефролог және урологпен.
Болжамы: Патологиялық процестің сатысына, зақымданудың бір немесе екі жақтылығына және асқынуларға тәуелді болады. Екі жақты созылмалы пиелонефриттің болжамы аурудың қай сатысында диагноз қойылғанына байланысты болады. Аурудың ерте сатысында компенсация күйін ұзартуға мүмкіндік болады. Аурудың соңғы сатыларындағы болжам шумақтық фильтрацияның сақталу ұзақтығына байланысты болады. Артериялық гипертензия мен СБЖ бой көрсеткенде ауру адам еңбекке жарамсыз болады.
Алдын алу:
Бірінші ретті профилактика шаралары: 1) организмдегі ірің ошағын мезгілінде жою керек; 2) урологиялық ауруларды мезгілінде емдеу керек; 3) несеп жолдарымен несеп жүруіне кедергі тудыратын себептерді жою.
Екінші ретті профилактика шараларына жедел процесті тоқтату, жедел қабыну процестің созылмалы түрге ауысуының алдын алу, аурудың қайталауының алдын алу жатады.
4. Стенокардия.Қауіп факторы. Этиопатогенезі. ДДҰ бойынша классификациясы және жұмыс классификациясы. Алғаш пайда болған стенокардия.Клиникалық көрінісі. Клиникалық хаттамаға сәйкес алғаш пайда болған стенокардияның диагностикасы және емі. Диспансеризациясы. Болжамы. Алдын-алу.
Стенокардия – коронарлық атеросклерозбен ауыратын адамдарда күш түскен кезде де, тыныш күйде де миокардтың қысқа мерзімді ишемиясына байланысты пайда болатын ауырсыну синдромы.
Қауіп фактор: Модифицерленген- гиподинамия, гиперлипидемия, қант диабеті, АГ, шылым шегу.
Модифицерленбеген: тұқым қуалаушылық, жынысы, жасы.
Этиологиясы: 95%жағдайда атеросклероз.
Патогенез: Тәжартерияларыатеросклероздықтарылғандакоронарлық резерв азаяды. Артерия қуысытарылғандаартерияныңстеноздандистальдыорналасқанбөлігікеңіп, тамыркедергісіназайтады, олтарылғанжердегіқысымайырмашылығын (градиенті) көбейтеді, соныңарқасындаолжергеқанныңтиістімөлшерініңкелуіжәне РО2 мен РСО2 қалыптыдеңгейі, аденозин мен миокардтыңбасқа метаболиттерінің қалыптымөлшеріқамтамасызетіледі. Уақыт өте тәжартерияларыныңкеңурезервіазайыпбітеді, солкездемиокардтыңоттегінқажететудеңгейі мен оттегініңмиокардқажеткізілуініңарасындасәйкессіздікпайдаболады. Артерия қуысының 80% тарылуытынышкүйдегіқалыпты коронарлық қанағысынқамтамасызетеалмайды.
