Жобалаудағы өндірістің кез келген саланы дамыту жобалары мен экологиялық ауданның мұқтаждыған сәйкес түзіледі. Өндіріс жобалауға тапсырма түзуден басталады. Жобалау процесі инженер жасақ таушылардың интелектуалдық іс-әрекеті творчествалық түрлерінің бірі болып табылады. Химиялық идея мәселесінің инженерлің техникалық шемімдерін түйісу жобалауның шынайы мәні мен соңғы мақсаы болып табылады. Өндірістік кісіпорынның жобалауға тапсырама дегеніміз мәліметтер келтірілген бастапқы құжат –кәсіпорының аты –жобалау үшін негіздеме аудан пункт және құрлыс алаңқнімнің намеклатурасы және оның негізгі тұрлері бойынша толықтай дамуы мен бірінші кезеңдегі өндірістің қуаты – кәсіпорынның жұмыс істеу режимі және меңзелеген мамандандырылуы. Өндірістік кәсіпорын жобасы үш бөлімнен тұрады
1)халық шаруашылығының белгілі бір немесе аралас саларалында ғылым мен техниканың ең жаңа жетістіктеріне негізделген өнімді даярлауга арналған қондыргынын жүйесі секілді өндіріс технологиясы
2)тиімді технологиялық процестің үздіңсіз дамуы экономды инженерләі кұрлымдық шешимдердің қарапайымдылығы мен әмбебаптығы жұмысшы кызметкерлерге еңбектік және тұрмыстық ынғайлық пен жайлылық көркемдік жоспарлық шешимдер
3) технологиялық процесті уйымдастырудың ең жақсы шаттармен және оның уақыт өте дамуы қамтамасыз етуі құрлыстық өндірімтің механикалық шарттарына сай келетін құрылымдар мен кешенді көлемдік жоспарлары құрлыстарының үйлесімі негізі болатын тииімді құрлысық кұрлымдер мен инженерлік қондырғылар
Жылытылатын жəне жылытылмайтын ғимараттар. Өндірістік арналуына байланысты жылытылатын жəне жылытылмайтын ғимараттар жобаланады. Жылытылмайтын ғимараттардың жабу конструкцялары жай жапқыштар жиынтығынан, ал жылыталатын ғимараттардыкі – жылу сақтайтын жапқыштардан жасалынады. Жылытылмайтын ғимараттар ретінде ұсақтау бөлімдері, шикізат материалдарын сақтауға арналған қоймалар, сонымен қатар, қосалқы бөлшектерді сақатайтын қоймалар, кесек материалдарды тасымалдауға жəне орауға араналған бөлімдер жобаланады. Жылытылмайтын ғимараттарда алдын ала жұмыс істейтін адамдар үшін жылы жайлар қарастырылады. Жəне де, жылдың суық мезгілінде жылытылмайтын ғимараттардағы қондырғыларды жылыту үшін жылыту қондырғылары орнатылады. Арнайы өндірістік жайлар, сонымен қатар, ортақ мақсаттағы көмекші ғимараттар мен бөлімдер, алдын ала мамандандырылған ұйымдар жасаған тектеск жобалармен жүзеге асырылады. Мұндай өндірістік жайларға арналған фундаменттер жергілікті жерқа сəйкес жобаланады. Құбылмалы ауа райынан, жауын-шашыннан сақтану үшін ғимараттар мен өндірістік жайларды жеткілікті мықты жерде орналастырады, мүмкіндігінше жер құрғақ болған кезде. Жер сулары жердің көтеру мүмкіншілігін əлсірістейді, сонымен қатар ғимараттың жер асты бөлігін салған кезде гидроизолизациялық арнайы шараларды жүргізуге мəжбүрлейді. Ең жақсысы жартасты жер болып табылады, оның мүмкіншілік қысымы 8-50 кг/см2. Жайлар пен ғимараттардың жер асты бөлігі олардың фундаменттері болып табылады,олар барлық құрылыстық конструкциялардың салмағын жерге таратады.
Оршаған ортаны қорғау мәселесіне қатысты жобалық құжаттарды жасақтау туралы түсінік беріңіз. Экологиялық болжау
Қоршаған ортаны қорғау мәселесіне қатысты жобалық құжаттарды жасақтау:
- Экологиялық болжау;
- Ауаның ластануына қатысты болжамды жасақтау;
- Жер беткі және жер асты суларының жағдайларына қатысты болжам;
- Ықтимал апат жағдайында нысанның әсерін болжау.
Экологиялық болжау жобаланудағы нысанның құрылысы мен эксплуатациялануының, яғни меңзелінудегі шаруашылық тіршіліктерінің қоршаған ортаның құрамдас бөліктерімен әсерлесуіне алдын ала болжамдар жасау мақсатында жасалынады.
Экологиялық болжау үдерісі келесі реттілікпен жүзеге асырылады:
1. Қоршаған орта параметрлеріне сараптама жасау. Бұл табиғи шарттарды, жобаланудағы нысанның жұмыс істеу жағдайында орналасуы және қазіргі жағдайда өзге де шаруашылық тіршіліктердің нәтижесіндегі технологиялық жүктемелерді бағалауды қамтиды.
2. Жобаланудағы нысанның меңзеліну мақсаты, эксплуатациялануына тән ерекшеліктерін, шығарылатын залалдаушы заттардың түрі мен олардың шығарылу жиілігін, құрылыс ауданында табиғи жағдайдағы шарттардың бұзылуының болжамды параметрлерін жән т.с.с. қоршаған ортаға әсер ету сипатын анықтау.
3. Нысанның әсеріне душар болатын экологиялық жүйенің параметрлері мен оның құрамдас бөліктерінің шекараларын анықтау (табиғи ортаның әрбір құрамдас бөлігіне ықпал ету жағдайын бағалау кезінде жасалынады).
4. Жобаланудағы нысанмен әсерлесудегі табиғи құрамдас бөліктердің жеке дара маңыздылығын анықтау.
5. Жобаланудағы нысанның қошаған ортамен әсерлесуінің болжамын жасақтау.
Құрылысын жүргізу және оны эксплуатациялау кезінде өнеркәсіптік нысандар ортаның әр-түрлі құрамдас бөліктеріне әсерін тигізеді. Олардың қатарына:
а) құрылысқа жүргізуге бөлінген жер теліміндегі топырақ жамылғысының және жалпы территорияның көлемі бұзылады;
б) жерді қазып ұңғымалар және суды қажетті бағытқа бұруға арналған бағыттағыштар салу нәтижесінде территорияның су режимінің бұзылуы жер беткі суларының жүру және жинақталу шарттарының өзгеруіне және ылғалмен қамтамасыз етіп тұрған табиғи көздерінде судың болмай қалу салдарынан территорияның құрғақшылыққа шалдығуы;
в) Жер беткі және жер асты суларын нысанды сумен қамтамасыз ету үшін пайдалану;
г) кәсіпорынның тастандыларымен және жасанды өзгерістерге ұшыраған жерлердің бетінен желдің әсерінен көтерілетін шаң-тозаңдармен ауа бассейінінің, территорияның және сулы ортаның заладануы;
д) сулы нысандардың қолданыстан кейін лақтырылып шығарылған сулармен ластануы;
е) қоршаған ортаның радиациялық заладануы;
ж) ауаның және судың температураларының көтерілуіне алып келетін жылудың бөлінуі, мұздың қату және еру мерзімдерінің өзгеруі, тұмандардың түзілуі және т.с.с.;
з) шуылдың, сәуленің, электромагниттік және т.б. физикалық әсерлердің іргелес маңайларда орналасқан территорияларға әсер етуі;
и) өсімдік жамылғысының және жан-жануарлар әлемінің тіршілік ету орталарындағы табиғи шарттардың бұзылуы.
