| № 1 тапсырма. | Гипоосмостық және гиперосмостық гипогидратацияның патогенездік сызбанұсқасын құрастыру |
| № 2 тапсырма. | Ісіну дамуында тіндердің осмостық қысымының маңызын зерттеу. |
Әдісі Тәжірибеге салмағы бірдей екі бақа алынады. Бақаның біреуінің лимфа қапшығына 2 мл физиологиялық ерітінді, екіншісіне 2 мл 20% хлорлы натрий ерітіндісі енгізіледі. Бақалардың салмағы өлшеніп, су құйылған банкаларға отырғызылады. 50-60 минөттен соң бақаларды судан шығарып, тағы да өлшейді. Алынған деректерді хаттамаға енгізіп, талқыланады. Қорытынды жасалады.
Тәжірибе деректерінің хаттамасы
| Жануарлар | Енгізілген ерітінділер | Бақалардың салмағы | |
| Бастапқы | 1 сағаттан соң | ||
| 1 - бақа | 2,0 мл изотониялық ерітінді | ||
| 2 - бақа | 2.0 мл 20% хлорлы натрий ерітіндісі |
| № 3 тапсырма. | Ісіну дамуында гемодинамикалық фактордың маңызын зерттеу (Фишер тәжірибесі) |
Әдісі: Сабақ басталардан бірнеше сағат бұрын бақаның бір артқы аяғына бұрама салып байлайды. Сабақта бақа аяғының көлемі ұлғайғаны, түсінің өзгергенін анықтайды. Бақа аяғының ісінген жерін инемен пісіп көргенде сұйықтықтың шыққандығы бақыланады. Ісінудің даму жолдарын түсіндіріледі.
| №4 тапсырма. | Ісіну дамуында онкотикалық фактордың маңызын зерттеу (Старлинг тәжірибесі). |
Әдісі: Жұлыны зақымдалған бақаның кеуде және іш қуысы ашылады, жүрек қабы (перикард) алып тасталады. Қолқа үстінен тілінеді және шеткері бағытқа қарай резеңке түтік енгізілген жіңішке шыны түтік (канюля) тілінгсн жерге кіргіэілед». Резеңке түтік 0,5% хлорлы натрий ертіңдісі бар ыдысқа косылады. Осы ертінді бақаның тұтас қан тамыр жүйесі бойымен ағып келіп, қолқаның кесілген жерінен сыртқа құйылады. Бақаны астыңғы жағын тесіп,таразыға іліп қояды. Ертінді ағызылуы басталғаннан 15-30 минут өткеннен соң, бақаның салмағы өзгергенін. ісіну дамығанын бақылайды. Бақада ісіну неден дамитынын түсіндіру және хаттамаға жазу керек.
№5 тапсырма. Ісінулердің патогенездік сызбанұсқасын құрастыру
ü жүрек жеткіліксіздігінде
ü бүйрек жеткіліксіздігінде патогенезінің сызбанұсқасын құрастыр.
ü бауыр жеткіліксіздігінде
Глоссарий
Водный баланс – равновесие между поступлением и выделением воды из организма. Величина водного баланса около 2,5 л в сутки.
Су тепе-теңдігі – организмге түскен су мен шыққан су арасындағы тепе-теңдік. Су тепе-теңдігінің шамасы тәулігіне 2,5 л.
Water balance is the balance between the amount of water, absorbed into the body and that, which is eliminated from the body. Its bulk is 2.5 l per day
Положительный В.Б. - выведение воды меньше поступления (отеки, водянка, водная интоксикация)
Оң С.Т. – түскен судың шыққан судан басым болуы (ісінулер, сулану, сумен улану)
Positive WB – when water intake predominates water elimination (edema, dropsy, water intoxication)
Отрицательный В.Б - выведение воды больше поступления (обезвоживание = гипогидратация = дегидратация)
Теріс С.Т. – түскен судан шыққан судың басым болуы (сусыздану= гипогидратация = дегидратация)
Negative WB. when water elimination predominates water intake (dehydration, hypohydration, exsiccosis)
Виды обезвоживания по патогенезу (по изменению осмотического давления внеклеточного сектора)
· Изоосмоляльное (изотоническое) - эквивалентная потеря воды и электролитов
· Гиперосмоляльное (гипертоническое) - преимущественная потеря воды или недостаточное поступление воды
· Гипоосмоляльное (гипотоническое) - преимущественная потеря электролитов
(диарея, многократная рвота, чрезмерное потоотделение)
Сусызданудың патогенезіне қарай түрлері (жасуша сыртындағы осмостық қысымның өзгеруіне сәйкес)
· Изоосмолялды (изотониялық) – су мен электролиттерді бірдей деңгейде жоғалты
· Гиперосмолялды (гипертониялық) – суды артық шығару немесе оның аз түсуі
Гипоосмолялды (гипотониялық) - электролиттерді артық жоғалту (диарея, қайталанған құсу, қатты терлеу)
Types of dehydration according to pathogenesis (changes of osmotic pressure of extracellular compartment)
· Isoosmolal (isotonic) is equivalent loss of water and electrolytes
· Hyperosmolal (hypertonic) is low water intake or excessive loss of water
· Hypoosmolal (hypotonic) is combined water and electrolytes deficiency
Водянка – скопление жидкости в полостях тела (асцит, гидроторакс, гидроперикардиум)
Сулану – сұйықтықтың дене қуыстарында жиналуы (іш шемені, гидроторакс, гидроперикардиум)
Dropsy (hydrops)is accumulation of fluid in serous cavities
Отек – патологическое скопление жидкости в тканях и межтканевых пространствах вследствие нарушения обмена воды между кровью и тканями
Ісіну – қан мен тіндер арасында су алмасуының бұзылыстарынан тін мен тінаралық кеңістіктерде сұйықтың артық жиналып қалуы.
Edema – is abnormal and excessive accumulation of fluid in the interstitial tissue spaces due to disorders of water exchange between blood and tissues
Патогенетические факторы отеков:
1) Гемодинамический фактор - повышение гидростатического давления в венозном отделе капилляров ( фильтрация, ¯ резорбция)
Гемодинамикалық жайт - қылтамырлардың вена бөлігінде гидростатикалық қысымның артуы (сүзілу, резорбция¯)
Hemodynamic factor - is a rise in hydrostatic pressure at the venular end of the capillary (high filtration, low resorption)
2) Онкотический фактор - понижение онкотического давления крови в результате гипопротеинемии (гипоальбуминемии)
Онкотикалық фактор - гипопротеинемия нәтижесінде қанның онкотикалық қысымының төмендеуі (гипоальбуминемиялар)
Oncotic factor - is decreased plasma oncotic pressure (as a result of hypoproteinemia)
3) Tканевой фактор - повышение онкотического и осмотического давления в ткани в результате накопления электролитов, белков, продуктов метаболизма
Тіндік фактор – электролиттер, нәруыздар, зат алмасу өнімдері жиналуынан тіндерде онкотикалық және осмостық қысымның артуы
Tissue factor - is high oncotic and osmotic pressure of the interstitial space as a result of accumulation of electrolytes, proteins, products of metabolism
4) Сосудистый фактор (мембраногенный) - повышение проницаемости капилляров
Қантамырлық фактор - қылтамырлар өткізгіштігінің артуы
Vascular (membranogenous) factor - is increased capillary permeability
5) Затруднение оттока лимфы - в результате воспаления или тромбоза лимфатических сосудов, закупорки филяриями, повышения давления в системе верхней полой вены
Лимфа ағып кетуінің қиындауы - лимфалық тамырлардың тромбозы немесе қабынуы нәтижесінде, құрттармен бітелгенде, жоғары қуыс венасында қысым артқанда
Difficulty of lymph outflow(lymphoedema) - is the result of inflammation or thrombosis of the lymphatics, filariasis, high central venous pressure, pressure from outside on the main abdominal or thoracic duct, removal of axillary lymph nodes
6) Нейроэндокринный фактор - нарушение нервной и гуморальной регуляции водно-электролитного обмена, повышение секреции альдостерона и антидиуретического гормона
Жүйкелік-эндокриндік фактор: су – электролит алмасуының жүйкелік және гуморалды реттелулерінің бұзылуы, әлдостерон және диурезге қарсы гормонның түзілуінің артуы
Neuro-endocrine factor(sodium and water retention) - is disorder of water-electrolyte metabolism regulation. It is the increased secretion of aldosterone and vasopressin (antydiuretic hormone)
ӘДЕБИЕТТЕР:
Негізгі
1. Ә.Нұрмұхамбетұлы. Патофизиология. – Алматы; РПО «Кітап», 2007. – С. 166 - 198.
2. Ә.Н.Нұрмұхамбетұлы. Клиникалық патофизиология.-Алматы; «Эверо», 2010.-С. 99-146.
3. Патофизиология // Под ред. Новицкого В.В., Гольдберга Е.Д. Уразовой О.И.– Москва: Изд-во ГЭОТАР, 2010., том 1, с. 682-746
4. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник для вузов. – М.: ГЭОТАР – Медиа, 2009. - С. 147-175
5. Патофизиология. Основные понятия. // под ред А.В. Ефремова. – Москва: ГЭОТАР-Медиа. – 2008. – С. 59-63
6. Патологическая физиология: Учебник п/р Н.Н.Зайко и Ю.В.Быця. – 2-е изд. – М.: МЕДпресс-информ, 2004. – С. 296-311.
7. Патологиялық физиология боинша сынамалық тапсырмалар // Қазак тіліне аударған М.Б.Байбөрі, редакциялаған Т.П.Ударцева, Н.Н.Рыспекова – Алматы.: изд-во «Эффект», ҚазҰМУ, 2007.- Б. 188 – 205
Қосымша
8. Патофизиология в схемах и таблицах: Курс лекций: Учебное пособие. Под ред. А.Н.Нурмухамбетова. – Алматы: Кітап, 2004. – С. 42-52.
9. Патофизиология: Учебник для мед.вузов под/ред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга.-Томск: Том.ун-та, 2006, С. 315-334.
10. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник: в 2 т. – М.: ГЭОТАР-МЕД, 2003. – Т. 1. – С. 340-380.
11. Б.Дж. Ролс, Э.Т.Ролс «Жажда». – М.: Медицина, 1984 г.
БАҚЫЛАУ
Тест тапсырмаларын орындау. – қараңыз: Патологиялық физиология бойынша сынамалық тапсырмалар // Қазак тіліне аударған М.Б.Байбөрі, редакциялаған Т.П.Ударцева, Н.Н.Рыспекова – Алматы.: изд-во «Эффект», ҚазҰМУ, 2007.- Б.. 188-204
СОӨЖ
