Сандар,жылдар, ғасырлар 4 страница

Арқа бұлшықеттері: Трапеция пішінді бұлшықет

Арқа омыртқаларының саны 12.

Арқардың буаз болу мерзімі – 150 күн.

Арнайы безі бөліп шығаратын «жіптің» көмегімен қозғалатын жануар- Өрмекші

Арнайы қорғалатын тұтас табиғи аймақ. Қорық

Ароморфоздың мысалы бола алады: жыныстық процесс.

Арпа қай тұқымдасқа жатады? Астық тұқымдасы

Артқа қарай еркін жүзе алатын жәндік. Шаян

Артқы ми мен аралық ми арасында орналасқан. Ортаңғы ми.

Артқы миға жатады. Мишық пен ми көпірі.

Артроз (буын шеміршегінің өзгеруі)- буын шеміршегі жылтыр, тегіс күйінен айрылады, бұдырланады, сары су жиналады,

Артық мөлшердегі көмірсулар... айналады, Майға.

Артық мөлшері бауырда гликогенге айналатын – крахмал.

Архей 3500 млн жыл бұрын басталған, 900 (жер қыртысы тарихындағы ежелгі ең ұзын заман)- Көк-жасыл балдырлар мен бактериялардың болуы,Прокариоттың пайда болу,Тіршіліктің дүниеге келуі.

Архей заманының ұзақтығы. 900 млн жылдан көбірек.

Археоптерикстің қазіргі құстардан айырмашылығы неде? Тістері жақ сүйектерінде орналасқан.

Археоптерикстің қандай белгілері оның өтпелі форма екендігін білдіреді? Қауырсындарының және тістің болуы.

Арцелланың қозғалу мүшесі- Жалғанаяқтары

Аршаның бүрінен- дәрі жасалады.

Арыстандар популяциясындағы дарақтардың тұрақты тобы. Тұрақты үйір.

Арышқұлақ көбінесе өседі. Қарағайлы орманда.

Ас бұршақтың жемісі: Бұршаққап.

Ас қорыту безіне жататын: Бауыр.

Ас қорыту жүйесінде аминқышқылдарға дейін ыдырайтын органикалық қосылыс. Ақуыз(нәруыз).

Ас қорыту жүйесінде суды көбірек сіңіретін мүше. Тоқ ішек.

Ас қорыту жүйесіне. Ауыз қуысы, жұтқыншақ, өңеш, қарын, ішек.

Ас қорыту кезінде ақуыздың (нәруыздың) ыдырауы. Аминқышқылдарына дейін.

Ас қорыту кезінде май ыдырайды: Глицерин мен май қышқылына.

Ас қорыту мүшелерінің реті. Ауыз қуысы, жұтқыншақ, өңеш, қарын, ұлтабар, ішек, тік ішек.

Ас қорыту мүшесі» деп аталатын органоид. Лизосомалар.

Асбұршақ тұқымын егетін температура –0-5⁰С.

Асбұршақ, соя өсімдіктерімен селбесіп тіршілік етеді. Түйнек бактериясы.

Асбұршақтың жемісі- Бұршаққап

Асбұршақтың күрделі жапырағының атауы- Жұп қауырсынды.

Асбұршақтың мұртшалары түрі өзгерген – күрделі жапырақтың жапырақшасы.

Асбұршақтың сабағы. Өрмелегіш.

Аскарида дамуының басқа паразиттік құрттардан ерекшелігі неде? Өте тығыз қабықшамен қапталған жұмыртқалары топыраққа түсіп, ылғалдылықпен ауа жеткілікті болса, екі-үш аптадан кейін жұмыртқадан дернәсіл дамып жетіледі.

Асқабақ пен қауын тұқымы өнетін температура +15⁰С.

Асқабақ тұқымдас өсімдік: Қауын

Асқабақ тұқымдастарға жатады: Қарбыз.

Асқабақ тұқымдастардың жемісі. Қабақ.

Асқабақ тұқымдасының негізгі жемісі: Қабақ

Асқабақ- Д/ж 900,ҚР 9, Бақшалық: асқабақ, қарбыз, қауын, қияр,Жабайы: итжүзім-халықтық медицинада тамырын іш босатуға пайдаланады, *Т₅ К₍₅₎ А_{(2)+(2)1 н/е 5} Ж₍₃₎,

Асқабақ- даражынысты, бірүйлі:

Асқабақты жемістілерге жататынын белгілеңіз- Қияр, қарбыз, қауын

Асқабақтың жемісі. Қабақ.

Асқазан қабырғасында қандай бұлшықет түрі бар? Бірыңғай салалы.

Асқазан мен тоқ ішекті жалғастыратын түтік пішінді бұлшықетті мүше: Аш ішек.

Асқазан мен ішектің қауіпті ауруы. Тырысқақ.

Асқазан сөлінің негізгі ферменті. Пепсин.

Асқазанда негізінен ыдырайтындар: Ақуыздар

Асқазанның бұлшықеті: Бірыңғай салалы

Асқазанның сілемейлі қабықшасының қабынуы: Гастрит (Жара).

Асқазанның ұлтабарға өтетін орында болады. Сақина тәрізді бұлшықеттер.

Асқорту жүйесі жолына кірмейді: Кеңірдек.

Асқорту жүйесінде аминқышқылдарға дейін ыдырайтын органикалық қосылыс: Ақуыз

Асқорту жүйесінің ішкі қабырғасы...тұрады: Эпителий ұлпасынан.

Асқорту орталығын реттейді: Сопақша ми

Асқорту: Күрделі ағзалық қосылыстардың ыдырауы, қан мен лимфаға өтуі

Асқорыту бездерінің бірі өт бөледі: Бауыр.

Асқорыту бездерінің қызметін зерттеген ғалым. И.П.Павлов

Асқорыту дегеніміз: Химиялық өзгеріске ұшырауы.

Асқорыту жолының кеңейген мүшесі- Асқазан

Асқорыту жолының үш түрлі ұлпасының белгіле: Дәнекер ұлпасы; Бұлшықетті; Сілемелі.

Асқорыту жүйесі жолына кірмейтіні. Кеңірдек.

Асқорыту жүйесінде аминқышқылдарға дейін ыдырайтын органикалық қосылыс. Ақуыз.

Асқорыту жүйесінде бауыр үлкен қызмет атқарады. Себебі ол: майды түйіршіктендіретін өт бөледі.

Асқорыту жүйесінде өт бөлетін мүше: Бауыр.

Асқорыту жүйесіне жатпайды: Кеңірдек.

Асқорыту жүйесінің безі. Бауыр.

Асқорыту жүйесінің гуморальдық реттелуі дегеніміз – қан арқылы химиялық заттардың олардың жұмысына әсер етуі.

Асқорыту жүйесінің қай бөлігінде фермент пепсин белсенді қызмет атқарады? Қарында.

Асқорыту жүйесінің қоректік заттарды сіңіруге қатысатын бөлімі- Аш ішек

Асқорыту жүйесінің қызметі. Кенеулі қоректік заттарды күрделі түрінен жай, қанның құрамына өте алатын күйіне айналдыру.

Асқорыту кезінде ақуыздың (нәруыздың) ыдырауы: Амин қышқылдарына дейін.

Асқорыту мүшелері қалыптасатын ұрық жапырақшасы. Энтодерма.

Асқорыту мүшелері қандай ұрық жапырақшасынан қалыптасады? Энтодермадан.

Асқорыту мүшелерінің қабырғасының 3 түрлі ұлпасын белгілеңіз: Дәнекер ұлпалы, бұлшық етті, эпителиальды (Дәнекер, бұлшықет, эпителий)

Асқорыту орталығы: Сопақша мида орналасқан.

Асқорыту процесін зерттегені үшін орыс физиологтарының қайсысы Нобель атындағы сыйлыққа ие болды? И.П.Павлов.

Асқорыту сөлі ферменттерінің әсерінен ұлтабарда ыдырайды: Ақуыздар, майлар және көмірсулар

Асқорыту сөлін бөлетін жасуша: безді.

Асқорыту. Күрделі ағзалық қосылыстардың ыдырауы, қан мен лимфаға өтуі.

Асқорытудың қай түрі ішек қуыстарға тән? Ас жасушасының және қуыстың ішінде қорытылады.

Асқынғанда жөтеліп қан түкіретін жұқпалы ауру. Туберкулез

Астан уланған адамның ауру белгілері: Жүрегі айниды, құсады, іші ауырып, өтеді, әлсізденді.

Астма (тыныс демікпесі)- тыныс алуы қиындап, булықтыратын ұстамалы ауру.

Астық дақылдарының биогеноценозы: Агроценоз.

Астық деген сөзді қалай түсінесіз? Дәнектің жиынтығы.

Астық тұқымдас өсімдіктердің эндосперм жасушасында 30 хромасома болады. Жұмыртқа жасушасында қанша хромасома болады? 10.

Астық тұқымдасқа жататын өсімдік: Жүгері.

Астық тұқымдастағы қынап дегеніміз – жапырақтың түтікше тәрізді кеңейген түп жағы.

Астық тұқымдастар даражарнақтылар класына жатады, әйтседе осы класқа жататын басқа тұқымдастардан біршама айырмашылығы қандай? Сабағы буын және буынаралықтан тұрады; жапырақтары қынапты.

Астық тұқымдастарға қандай белгілер тән? Жапырақтары – ұзын, жіңішке, қатар жүйкелі, ұзын қынапты. Сабағы буыннан тұратын сабансабақ, гүлшоғыры – күрделі масақ, гүлінде 2 гүлқабыршақ, 3 аталық, 1 аналығы бар. Жемісі - дәнек.

Астық тұқымдастарда күрделі масақ, собық, сыпыртқыгүл гүлшоғырынан басқа «Сұлтан» деп аталатын гүлшоғыр түзетіндері бар- Шалғындық атқонақ.

Астық тұқымдастарда өте ертеден мәдени түрде өсірілгені – бидай.

Астық тұқымдастардың гүлшоғырлары. Күрделі масақ.

Астық тұқымдастардың гүлі: 1 аналық, 3 аталықтан тұрады.

Астық тұқымдастардың қай түрінде 2 типті гүлшоғыры аналық гүл, аталық гүл дамиды? Жүгері.

Астық тұқымдастардың негізгі белгілері. Гүлшоғыры – күрделі масақ, сыпыртқыгүл, собық, жемісі құрғақ – дәнек.

Астық тұқымдастардың сабағы. Сабан.

Астық тұқымдастардың сабағы. Сабансабақ.

Астық тұқымдастардың тамыр жүйесі. Шашақ.

Астық тұқымдастардың ұрық жарнағының екінші аты – қалқанша.

Астық тұқымдастардың ішінде сабығанан буына мен буын аралығы ұлпамен толып тұратын түрлері бар: Жүгері, қант қамысы.

Астық тұқымдастардың ішінде түптенумен бірге бұтақтанатын түрі де кездеседі, ол қандай өсімдік? Тары.

Астық тұқымдастардың ішінде шым түзетін өсімдік: Боз.

Астық тұқымдастардыңқай түрінің дәнегінде сыртын қаптап тұрған гүл қабыршағының ұзын, қауырсын тәрізді мамықтай жеңіл қылтанағы болады? Боз.

Астық тұқымдастары қаракүйе саңырауқұлағының басқа да паразит саңырауқұлақтары зақымдайды, ол – қастауыш.

Астық тұқымдастарын зақымдайтын паразит саңырауқұлақ: Қастауыш.

Астық тұқымдастарының жемісі: Дәнек.

Астық тұқымдастарының паразитті: Қастауыш саңырауқұлағы.

Астық тұқымдасы өсімдіктерінің ортақ белгісі: Жемісі – дәнек.

Астық тұқымдасы- 10 000 түр, Қазақстанда-418 түр, Қазақстанда бидайдың 6 түр.

Астық тұқымдасына жататын өсімдіктердің тамыр жүйесі – шашақ тамыр.

Астық тұқымдасының гүлшоғыры – күрделі масақ.

Астық тұқымдасының гүлінде. 2 гүл қабыршақ, 2 гүл жарғақша, 3 аталық, 1 аналық.

Астық тұқымдасының мал азықтық түрі. Атқонақ.

Астық тұқымдасының сабағының бұтақтануы қай типті – түптену.

Астық- Д/ж 10 000,ҚР 418,Сабағы-сабансабақ, Жапырағы-қынапты, Буын түбінде түзуші ұлпадан тұратын қыстырма бойы бар,бидай, тары,күріш, жүгері, қант қамысы,сұлы, қарабас, бидайық, атқонақ, бетеге, арпабас,бамбук, алып сүрек-қамыс, гүлі ↑ Гж₂А₃Ж₍₃₎, жемісі-Дәнек

Астықтұқымдастардың гүлшоғырлары. Күрделі масақ.

Астың қорытылуына никатин, алкагольдіңәсері? Бөлінетін қарын сөлінің мөлшерін азайтады.

Астың сілекеймен шылануы: Ауыз қуысында.

Асын ішектен тыс қорытатын буынаяқты жәндік: Айшықты өрмекші.

Асыранды тауықтың арғы жабайы тегі: Банкив тауығы.

Ата тектер мен өзге де қандас туыстар туралы деректерді жинақтау: Генеалогиялық.

Ата тектерге тән белгілерді сақтаудағы тірі ағзалардың ортақ қасиеті: Тұқымқуалаушылық

Ата тектерінің ұрпақтан ұрпаққа белгілерін сақтау қабілеті. Тұқым қуалаушылық.

Ата-ана (гетерозиготалы) белгілерінің толық мәнінде жарық шықпай, аралық сипатта көрінуі толымсыз доминанттылық.

Ата-ана нәсілдік қасиет ұрпағына бергенде жоғалта ма? Жоқ.

Ата-аналардан алынатын гендердің толық жиынтығы. Генотип.

Ата-аналары бір-бірінен бір жұп белгі бойынша ажыратылатын дараларды шағылыстырады. Моногибридті шағылыстыру.

Ата-ананың тұқым қуалайтын қасиеттерін ұрпаққа жеткізеді. Хромосомалар.

Атавизм - Түкті адам, құйрықты бала, көпемшектілік

Атавизмді мүшелер: Түкті адам.

Ата-енелері жас түлкілерді өз беттерімен қорегін табуға қалай үйреті? Алдымен өлген, сонан соң жараланған, ең соңында тірідей әкелу арқылы.

Атақты селекционер, ғалым. И.В.Мичурин.

Аталған өсімдіктердің күрделі жапырақтарын белгілеңіз? Итмұрында.

Аталған төмендегі ағза түрлерінің қайсысы биологиялық регресс жағдайда: Қар барысы

Аталы, аналық мүшелерін қоршайтын гүл бөлігі- Күлтежапырақша

Аталық бездер мен қосалқы бездердің өзектері қай жерде қосылады? Үрпі жолында.

Аталық белгі :-♂

Аталық гаметалардың даму циклі- Сперматогенез

Аталық гетерогаметалық қандай ағзаларға тән? Дрозофилаға, адамға.

Аталық гүлдер бір өсімдікте, аналық гүлдер екінші өсімдікте дамыса. Екі үйлі.

Аталық гүлдер мен аналық гүлдер бір өсімдікте болса. Бір үйлі.

Аталық жасуша. Сперматозоид.

Аталық және аналық жасушалардың қосылып ұрықтануынан түзіледі: Зигота

Аталық және аналық жыныс жасушаларының қосылуы. Жынысты көбею.

Аталық және аналық жыныс жасушаларының қосылуы. Ұрықтану

Аталық және аналық жыныс жасушаларының қосылуы: Көбею

Аталық жыныс жасушалары қай жерде дамиды? Аталық тұқым бездерінде.

Аталық жыныс жүйесіне жататындар: Аталық тұқым бездері, оның өзектері, қосалқы жыныс бездері, жыныс мүшесі.

Аталық жыныс хромосомасы геторогаметалы болады- Дрозофила, адам

Аталық жынысжасушалары қалай аталады? Сперматозоидтар.

Аталық тозаңының аналықтың аузына түсуі – Тозаңдану.

Аталық тұқым бездері қайда пайда болады? Тері қалтада.

Аталық тұқым мен жұмыртқа жасушаларынан аралас бездерге жатқызады, себебі: оларды басқа жыныс мүшесіне отырғызуға болады.

Аталық, аналық мүшелерін қоршайтын гүл бөлігі. Күлте (Күлтежапырақша).

Атмосфераға су буы, оттегі және көмір қышқыл газы шығарылып тұратын жапырақ жасушалары: Жанаспалы жасушалар.

Атмосферадағы оттегін тірі ағзалар не үшін пайдаланады? Тыныс алуға

Атмосфераның күкіртті газдармен ластануынан Ормандар жойылады.

Атмосфераның қабаты. Стратосфера.

Атолл: Шеңберлі жартас.

Атпа жасушалар өз қызметін атқарған соң, өледі, аралық жасушалар орнын толықтырады

Атрофикалық тұмау- құрғақ климат, шемен, селикат, темекі тозаңдарынан болатын ауру.

Атрофикалық тұмау себептеріне жатпайды- Хош иіс

Аттас зарядталған иондар- электрондарға қарағанда протондар көп.

АТФ құрамында болатын қосылыс. Н₃ РО₄

АТФ құрамында қандай байланыстар болады? Н₃ РО₄

АТФ молекуласының атқаратын қызметі. Энергетикалық.

АТФ молекуласының құрамындағы фосфор қышқылының қалдық саны. 3.

АТФ синтезделетін өсімдік жасушаларының органоидтары. Пластидтер.

АТФ синтезі жүреді. Митохондрияда.

Ауа кеңірдектен өтеді – ауа тамырға.

Ауа қабатына алғаш көтерілген жәндіктер тобы. Бунақденелілер.

Ауа қапшықтары бар жануарлар: Құстар

Ауадағы азотты сіңіріп топырақты азотпен байытады. Түйнек бактериялар.

Ауадағы дыбыс тербелістерін құлақтың ішіне бағыттайды. Сыртқы құлақ.

Ауадан бос азотты сіңіріп, азотты тыңайтқышқа айналдыратын – түйнек (нитрлеуші) бактериялар.

Ауаны көмірқышқыл газынан тазартып, оттегімен байытатын, күн энергиясының қатысуымен болатын құбылыс: Фотосинтез.

Ауаның көмейден соң баратын мүшесі. Кеңірдек.

Ауаның қызуын, ылғалдылығын, жауын-шашынды, желді, радио сезімталдықты... сезеді – тері.

Ауаның ластануы оттегін азайтады.

Ауаның температурасын, судың тұнықтығын, күн сәулесінің түсуі: Абиоздық факторлар.

Ауатамыр деген? Кеңірдектің жалғасы, Ауаға толы ауатамыр ұштары

Ауатамыр дегеніміз: Кеңірдектің жалғасы

Аузы аяғының түбінде жақын орналасқан ұлу – айқұлақ.

Аузы мен қармалауыштары төмен қарай бағытталған дененің үстіңгі жағы қолшатырға ұқсас ішекқуысты – Медуза.

Ауру адамға физиологиялық ерітінді жіберіп жетіспейтін заттарды толықтыру үшін- Плазма

Ауру тарататын микроорганизмдердің асқортыту жолдарына түсуі – тағаммен.

Ауру туғызатын бактериялар – паразитті бактериялар.

Ауру тудыратын саңырауқұлақтар: қаракүйе, қастауыш

Аурудың атын атаңыз: тері дымқыл, тыныс алу, жүрек соғуы жиі, дене температурасы мен қозғыштық жоғары, өсу мен даму қалпынша, арықтап кету, көздің бадырауы: Бақшаңкөз ауруы.

Ауыз аппараты кеміргіш бунақденелілер: Қоңыздар

Ауыз аппараты(мүшесі) шаншып-сорғыш- масалар

Ауыз қуысында үш сілекей безі болады- Шықшыт, жақ асты, тіл асты

Ауыз мүшесі кеміргіш буын аяқтылар – қоңыздар, шегірке, инелік.

Ауыз мүшесі кеміргіш буынаяқтылар. Қоңыздар, шегірткілер.

Ауыз мүшесі сорғыш буынаяқтылар – көбелектер.

Ауыз мүшесі шаншып сорғыш буынаяқтылар – масалар,орман қандалалары

Ауызда астың құрамында ферменттің әсерінен ыдырайтын зат: Көмірсулар.

Ауызда астың құрамындағы заттар қайсысы ферменттің әсерінен ыдырайды. Көмірсулар.

Ауызда қорытылатын зат. Көмірсу.

Ауызда ферменттер әсерінен ыдырайтындар: көмірсулар

Ауыл шаруашылығында өсімдіктердің зиянкестеріне қарсы пайдалынатын- Сарымсақ

Ауыл шаруашылық малдарына сүрлем дайындау үшін жүгеріні қандай аудандарда өсіреді? Қатаң климатты аудандарда.

Ауыл шаруашылық малдарының терісіне жұмыртқа салатын бунақденелер – бөгелектер.

Ауыл шаруышылығында өсімдіктердің зиянкестеріне қарсы пайдаланатын – сарымсақ.

Ауылшаруашылық өсімдіктеріне зиян келтіретін бунақденелілер. Астық қиғысы.

Ауыр жүк тасымалдайтындардың ішіндегі ең чемпионы – Владимир тұқымы.

Ауыр көтеріліп ұшатын құс – дуадақ.

Ауырсынды сезетін сезім... рецепторы- Ноцицептор

Африка түйеқұсының саусағы: Екеу.

Африкандықтар үшін бунақденелілер «Қарғамайын десе, жалмауызы» (биомассын құртады) және «Қарғайын десе, жалғызы» (қорек ретінде пайдаланады.) – Шегіртке.

Аш ішек жатады: Асқорыту жүйесіне

Аш ішек жататын мүшелер жүйесі – асқорыту.

Аш ішекте және өт жолында тіршілік ететін қарапайым жәндік – Лямблия.

Аш ішектің жоғарғы бөлімі. Ұлтабар.

Аш ішектің кіші кілегейлі қабығындағы көптеген ұсақ бездерден бөлінеді: Ішек сөлі.

Аш ішектің қарыннан басталған 25-30 сантиметрдей бөлімі: Ұлтабар

Ашу процессі деп аталады. Анаэробты тыныс алу.

Ашу процесі кезінде органикалық заттар неге дейін тотығады? Су мен көмірқышқыл газына дейін.

Ашық алқаптарды мекендейтін құсты анықтаңыз. Ұлар.

Ашық дала алқаптарында мекендейтін құстардың өкілі: Қырғауыл.

Ашық дала жерде мекендейтін құстар – тырна, түйеқұс, дуадақ,қырғауыл.