1. Қызметтегі әрекетсіздік, яғни мемлекеттік функцияларды орындауга уәкілеттік берілген адамның не оган теңестірілген адамның өзі немесе басқа адамдар немесе ұйымдар үшін пайда мен артықшылықтар алу не басқа адамдарга немесе ұйымдарға зиян келтіру мақсатында өзінің қызметтік міндеттерін орындамауы, егер бул азаматтардың немесе уйымдардың қуқықтары мен заңды мүдделерін не қогамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін елеулі түрде бұзуга әкеп соқса -
2. Лауазымды адам жасаган двл сол іс-әрекет -
3.Жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адам жасаган двл сол іс-әрекет-
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген, ауыр зардаптарга әкеп соққан іс-әрекеттер -
Қызметтегі эрекетсіздік, яғни мемлекеттік қызметтер атқаруға уэкілетті адамның не оған теңестірілген адамның өзі немесе басқа адамдар немесе ұйымдар үшін пайда мен артықшылық алу не басқа адамдарға немесе ұйымдарға зиян келтіру мақсатында өзінің қызметтік міндеттерін орындамауы, егер бұл азаматтардың немесе ұйымдардың кү-Қыктары мен занды мүдделерш не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін елеулі түрде бұзуға экеліп соғуымен түсіндіріледі. Қызметтегі эрекетсіздік белгілері мынадай болып табылады:
а) мемлекеттік қызметтер атқаруға уэкілетті адамның не оған теңестірілген адамның белгілі бір мүдделікке байланысты қызметін атқармауы.
б) егер Бұл азаматтардың немесе ұйымдардың қүқықтары мен занды мүдделерін не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін елеулі түрде бүзуға соқтырса;
в) олардың арасында себептік байланыстың болуы.
Нақты бір түлғаны Қылмыстық кодекстің 370-бабы бойынша қылмыстық жауапкер-шілікке тарту үшін кінэлі түлғаның, атап айтқанда қандай нақты эрекетті жасамағанын анықтау қажет, одан эрі қарай осы эрекеттерді жасау оның қызметтік құзыретіне кіретіндігін анықтау және ең соңында, кінәлі түлғаның осы эрекетті жасауға іс жүзінде мүмкіндігі болғандығын анықтау қажет.
Әрекетсіздіктің тек осындай нақты мазмүлы ғана кінэлі түлғаны Қылмыстық кодекстің 370-бабы бойынша жауапкершілікке тартуға негіз болады. Белгілі бір түрде эрекет ету міндеттілігі заңның немесе өзге де нормативтік актінің: шарт бойынша қабылдаған міндеттемелерден, қызметтік ережеден, адамгершілік нормалары жэне т.б. тікелей көрсетуінен туындауы мүмкін.
Егер түлға оның қызметтік міндетіне жатпайтын эрекетті жасамаған болса, қызметі бойынша эрекетсіздік қүрамы болмайды.
Егер кінэлі түлға өзінің кызметтік міндеттерін пайдакүнемдіктен немесе өзге де жеке бас мүдделілігінен атқармаса, соның нэтижесінде азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен занды мүдделеріне не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне елеулі түрде нұксан келтірілсе (елеулі түрде нұқсан келтіру жэне пайдакүнемдік немесе өзге де жеке бас мүдделілігі түсінігін Қылмыстық кодекстің 361-бабына түсіндірмеден қараңыз), қызметі бойынша эрекетсіздігі үшін қылмыстық жауапкершілік болады.
Қызметтік міндеттерді атқармаудан болған зардаптар — азаматтардың немесе ұйымдардың кү_қықтары мен занды мүдделерінің не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне елеулі түрде нүқсан келтірілуі арасындағы себептік бай-ланыс айқындалған болуы тиіс. Оның болмауы қылмыстық кұқық бұзушылық үшін жау-апкершілікті жоққа шығарады.
Егер қызметі бойынша әрекетсіздік пайдакүнемдіктен немесе өзге де жеке бас мүдделілігінен жасалмаған болса немесе азаматтардың немесе үйымдардың қүқықтары мен заңды мүдделеріне не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне елеулі түрде нұқсан келтірілмесе, онда Бұл жағдай Қылмыстық кодекстің 370-бабы бойынша қылмыстық жауапкершілікке жатпайды, бірақ олардың іс-эрекеті істің жағдайына қарай кызмет бойынша тэртіптік теріс қылық ретінде бағалануы мүмкін.
Субъективтік жағынан бул қылмыстық құқық бұзушылық тек қана қасақаналықпен жасалуы мүмкін. Бұл туралы заңның өзінде - кінэлі түлғаның өзінің қызметтік міндет-терін орындамауы деп тура көрсетуі осыны дэлелдейді. Қасаканалық тікелей де, сол сияқты жанама да болуы мүмкін.
Қызмет бойынша эрекетсіздік субъектісі - мемлекеттік қызметтер атқаруға уэкілетті адам не оған теңестірілген адамның өзі (ІОС-тің 3-бабы 26,27, 28-тармағын қараңыз).
Лауазымды адам немесе жауапты мемлкеттік лауазым атқаратын адамның қызметте-гі эрекетсіздігі осы қылмыстық қү_қық бұзушылық кү-рамының ауырлататын (ҚК-тің 370-бабы 2-тармағы жэне аса ауырлататын (ҚК-тің 370-бабы 3-тармағы түрлері болып табылады.
Ауыр зардаптарға экеліп соққан іс-эрекеттер үшін жауаптылық ҚК-тің 370-бабының 4-тармағында көрсетілген.
Лауазымды адам, жауапты мемлекеттік лауазым атқаратын адамның түсінігі ҚК-тің 361-бабының зерттегенде көрсетілген
§3. Мемлекеттік қызмет пен мемлекеттік басқару мүдделеріне қарсы өзге де қылмыстық кұкык бұзушылықтар
Мемлекетгік қызмет пен мемлекеттік басқару мүдделеріне қарсы өзге де қылмыстар-ғаҚК-тің 362-бабының 1,2,3-бөлігінде жэне осы баптың4-бөлігінің«1», «2» тармақтарын-да көрсетілген қылмыстық кұқық бұзушылықтардың (олардың құрамы туралы 362-бап-ты қараңыз), сондай-ақ 363, 371-баптарда көзделген кылмыс қңзамдары жатады.
Бүл қылмыстар субъектісінің жэне субъективтік жағының ерекшелігіне сэйкес сы-байлас жемқорлық қылмысына жатпайды, бірақ Бұл құрамдардағы субъектілердің эрекеті мемлекеттік қызмет пен мемлекеттік басқару мүдделеріне бағытталған. Енді осы құрамдарды қарастырайық.
