1. Абайсызда жасап, ірі залал келтіріп, бөтеннің мүлкін жою немесе Бұлдіру -
2. Отпен немесе қауіптілігі жогары өзге де көздермен абайсыз жұмыс істеу арқылы жасалган не ауыр зардаптарга әкеп соққан немесе аса ірі залал келтірген дәл сол іс-әре-кет-
Заңға сэйкес бөтеннің мүлкін заңда көрсетілген жағдайлада ірі залал келтіріп, абай-сызда жою немесе бүддіру ғана қылмыстық қүқық бүзушылық болып табылады. Қылмыстық күқық бү-зушылық объективтік жағынан қүдыққа қайшы іс-эрекеттерден - мүлікті жою немесе Бұлдіру, сондай-ақ іс-эрекет пен одан туындаған зардаптың арасындағы себепті байланыстан түрады. Қылмыстық құқық бү_зушылық заңда көрсетілген зардап орын алған уақыттан бастап аяқталған деп танылады.
Субъективтік жағынан қылмыстық қүқық бүзушылық тек қана абайсыздықпен жүзеге асырылады. Қылмыстық құқық бұзушылықтың менмендікте адам өз іс-эрекетімен қоғамға қауіпті зардап - бөтеннің мүлкін жою немесе Бұлдіру болуы мүмкін екенін ал-дын ала біледі, бірақ бү_л зардаптарды жеткілікті негізсіз жеңіл ойлылықпен болғызбау мүмкіндігіне сеніп, қылмысқа жол береді.
Қылмыстық қүқык бү-зушылықтың немқүрайдылықта адам қажетті ү_қьйтылық пен сақтық болғанда заңда көзделген зардапты болжап білуге тиіс жэне болжай алатын бола түра өз іс-әрекетінің қоғамға қауіпті зардаптарының болуы мүмкін екенін болжап білмей қылмыстық қүқық бұзушылыққа жол береді.
Қылмыстың субъектісі болып 16-ға толған кез келген азамат танылады.
Осы қылмыстық құқық бұзушылық қүрамының екі түрлі жағдайда жүзеге асатыны түрі көрсетілген: а) отпен немесе өзге де аса қауіпті көздермен абайсыз жұмыс істеу арқылы жасалған; б) не ауыр зардаптарға экеп соққан эрекеттер арқылы бөтеннің мүлкін абайсызда жою немесе Бұлдіру.
Аса қауіпті көздерге - көлік кұралдары, жанар-жағармайлар, атылатын, жарылатын заттар, электр жабдықтары т.б. жатады.
Ауыр зардаптарға - адамның денсаулығына орта, ауыр зиян келтіру, оларды уландыру, ауруға шалдықтыру, сондай-ақ кәсіпорын қызметін тоқтауға немесе доғаруға, міндетте-мелік шарттарын орындамауға экеліп соғатын экономикалық зардаптар жатады. Абай-сызда адам елтіру осы қылмыстық құқық бүзушылық құрамы бойынша қамтылмайды, сондықтан мүлдай іс-эрекеттер орын алғанда қылмыстық құқық бұзушылық жиынтығы бойынша (204-бап, 104-бап) сараланады.
Бап. Ерекше құндылығы бар заттарды қасақана жою немесе Бұлдіру
1. Тарих, мәдениет ескерткіштерін, табиғи кешендерді немесе мемлекет ңоргауга алган объектілерді, сондай-ақ ерекше тарижи, гылыми, көркемдік немесе мәдени қундылығы бар заттарды немесе қужаттарды қасақана жою немесе Бұлдіру -
2. Мынадай:
1) өрт қою, жарылыс жасау арқылы немесе өзге де жалпы қауіпті тәсілмен жасалған;
2) абайсызда денсаулыққа ауыр немесе ауырлыгы орташа зиян келтіруге әкеп соққан;
3) әлеуметтік, улттық, нәсілдік немесе діни араздық уәжі бойынша жасалган дәл сол іс-әрекет -
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, абайсызда адам өліміне әкеп соққан іс-әрекеттер -
Тарих, мэдениет ескерткіштерін, табиғи кешендерді немесе мемлекет қорғауға алған объектілерді, сондай-ақ ерекше тарихи, ғылыми, көркемдік немесе мэдени құндылығы бар заттарды немесе құжаттарды қасақана жою немесе Бұлдіру - ерекше құндылығы бар заттарды қасақана жою немесе Бұлдіру болып табылады.
Бұл құрам үшін жауаптылық жаңа 2014 жылғы Қылмыстық кодексте тұңғыш рет көрсетіліп отыр.
Мынадай:
1) өрт қою, жарылыс жасау арқылы немесе өзге де жалпы қауіпті тэсілмен жасалған;
2) абайсызда денсаулыққа ауыр немесе ауырлығы орташа зиян келтіруге әкеп соққан;
3) әлеуметтік, үлттық, нэсілдік немесе діни араздық уэжі бойынша жасалған дэл сол іс-әрекет - (203-баптың, 2-бөлігі) осы қылмыстың ауырлататын;
Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, абайсызда адам өліміне экеп соққан іс-эрекеттер - (203-баптың, 3-бөлігі) қылмыстың аса ауырлататын түрі бо-лып табылады.
Қылмыстық объектісі — бөтеннің мүлкін ерекше құндылығы бар заттарға қатысты қылмыстық қол сұғу.
Объективтік жағынан қылмыс іс-эрекет арқылы - ерекше қүндылығы бар заттарды жою немесе Бұлдіру арқылы іске асырылады.
Субъективтік жағынан кылмыс тікелей қасақаналықпен іске асырылады. Қылмыс субъектісі 16-ға толған, есі дұрыс адам.
