8. Бактерицидтік шам.
9. Кушетка, орындық.
10. Көктамыр жүйесінің штативі.
11. Жинау үшін қолданылатын дезинфекциялық ерітінділер мен жуу құралдарын сақтайтын тумба.
v Процедуралық мейірбике жұмысқа кіріспей тұрып бөлмені дымқыл шүберекпен тазалап сүртеді.
v Мейірбике халатын, бас киімін киіп, қолын жуады.
v Залалсыздандырылған столдың үстіне аспаптарды, яғни шприц инелермен т.б. қойып, дайындайды.
v Науқастардың тізімін тексеріп, оларды егуге шақыру ретін құрады.
v Мейірбике дәрігердің нұсқауы бойынша көк тамырға құйылатын дәрілерді құюды нашар халдегі науқастардан бастайды.
Егу бөлмесінің мейірбикесі плеврадан, іштен сары су алуға аспаптарды дайындап, дәрігерге көмектеседі, сонымен қатар осы процедура кезінде науқастың жағдайын бақылап отырады. Мейірбике егу бөлмесінің дәрі-дәрмектерін толықтырып отырады. Егу бөлмесінде тәжірибесі мол, өз мамандығының шебері, егу жұмысын жақсы білетін мейірбике жұмыс істеуі керек. Мейірбике егу кабинетінің тазалығына көңіл бөліп, өз жеке басының да таза болуын ұмытпауы тиіс.
Егу бөлмесін жинау
1. Күнделікті жинау 2 рет 1 % хлорамин ерітіндісімен немесе басқа зарарсыздандыру ерітінділерімен 0, 5 % жуу ерітіндісімен қоса.
2. Кварцпен өңдеу- күніне 4 рет 20 минут.
3. Соңғы (генеральды) жинау аптасына бір рет аға мейірбике даярлаған және бөлім меңгерушісі бекіткен кестесі бойынша.
Ине егетін бөлмеге жалпы жинастыру жүргізу
Қажетті заттар:
Шелек, швабра, шаралар, еден жуу үшін шүберек, залалсыздандырылған шүберек, гидропульт, сабын, кальциленген сода, зарарсыздандыру ерітіндісі, өлшемі бар ыдыстар, халат, орамал, алжапқыш, резеңке биялайлар.
Іс- әрекеттер:
1. Орамалды байлап, халатты, алжапқышты, биялайды киіңіз.
2. Зарарсыздандыру ерітінділерінің бірін әзірлеу қажет: 1 % кальций гипохлориді ерітіндісі немесе басқа да зарарсыздандыру ерітіндісін.
3. 2 % сабынды-содалы ерітіндіні (200 грамм сабын, 200 грамм кальциленген сода, 9 л 600 мл су) әзірлеңіз.
4. Бөлмені дайындаңыз: жиһаздар мен заттарды қабырғадан ортаға қарай ығыстырыңыз.
5. Шүберекті зарарсыздандыру ерітінділерінің біріне малып, заттар мен жабдықтарды сүртеді. Қабырға мен төбеге, еденге гидропультпен зарарсыздандыру ерітіндісін шашып, 1 сағатқа бөлмені жауып қояды.
6. Осындай тәртіппен 2 % сабынды содалы ерітіндімен сүртеді.
7. Барлығын таза сумен шаю қажет.
8. Залалсыздандырылған шүберекпен құрғата сүртіңіз.
9. Таза халатты киіп, жиһаздар мен құралдарды орнына қойыңыз.
10. Бактериоцидті шамды 2 сағатқа қосыңыз.
11. Бөлмені желдетіңіз (20-30 минут)
12. Жинастыру құралдарын зарарсыздандырып, сумен шайып, құрғатып, арнайы бөлмеде сақтаңыз.
Ескерту! Терапия бағыттағы бөлмелерге (палаталар, дәліз, дәрігерлік бөлме, медицина қызметкерлері үшін бөлмелер, төсек орын сақтайтын бөлме) айына бір рет, ал хирургиялық бағыттағы бөлмелерге (ине егу, таңғыш таңу, операциялық, операциядан шыққан пациенттерге арналған палаталар, босану залдары, жаңа туған балалар мен шала туған балаларға арналған палаталар, жұқпалы ауруларға арналған бокстар, бактериологиялық және вирусологиялық зертханалар) аптасына бір рет жалпы жинастыру жүргізіледі.
Бөлмені ағынды жинастырудан өткізу мақсаты:
v Санитарлық гигиеналық талапты сақтау;
v Аурухана ішілік жұқпаның алдын алу.
Емдеу сауықтыру мекемелерінде ағынды жинастыру күніне екі рет ылғалды әдіспен, кей жағдайда жиірек жүргізіледі. Жинастыру құралдарында (шелек, шара, шүберек, швабра) жинастырудың түрі мен бөлменің аты көрсетілуі тиіс және олар өз мақсатында қолданылуы қажет, қолданылуы бойынша бөлек сақталуы керек.
Қажетті заттар:
Шелек, швабра, шара, еден шүберек, таза шүберек, зарарсыздандыру ерітіндісі, халат, орамал, алжапқыш, резеңке биялай, өлшемі бар ыдыстар.
Іс- әрекеттер:
- Орамалды тағып, халатты, алжапқышты, резеңке биялайды киіңіз.
- Зарарсыздандыру ерітінділерінің бірін әзірлеңіз.
- Бөлмеге ылғалды жинастыру жүргізіңіз: таза шүберекті ерітінділердің біріне малып жиһаздарды, терезе алдын сүртіңіз. Еденді мынадай тәртіппен жуу қажет: қабырғалардан ортаға, сонан соң төрден сыртқа қарай.
- Ылғалды жинастырудан соң бактериоцидтік шамды 30 минутқа қосыңыз.
- Жинастыру құралдарын зарарсыздандыру қажет: еден жуатын шүберек пен қабырға сүртетін шүберекті зарарсыздандыру ерітіндісіне 1 сағатқа бөлек –бөлек салып, сонан соң оларды суда шайып, кептіру қажет.
Қауіпсіздік техникасының ережелері
1. Ампуланы ашқанда шыны сынықтарымен жаралану мүмкін, сондықтан міндетті түрді мақта шаригін қолдану керек.
Жаралану жағдайындағы көмек:
- жарада шыны сынығы болса, алып тастау;
- жараны сутегінің асқын тотығымен жуу;
- жараның шет-шеттеріне бриллиант көгі ерітітіндісін жағу;
- жараға құрғақ асептикалық таңғыш байлау;
2. Қолданылған инені шприцтен алғанда, залалсыздандыру үшін инелерді
орағанда, қол саусақтарын шаншып алу мүмкін. Қауіпсіздік шаралары:
қолданылған шприцке қақпақ кигізбеу.
3. Иненің өткізгіштігін тексергенде саусақпен канюляны ұстап тұру керек,
өйткені ине шприц конусынан атып кетіп, маңайдағыларды жарақаттауы
мүмкін.
4. Спиртке малынған мақтамен инені жабуға мүлдем болмайды, себебі
мақтаның талшықтары тері астындағы инфильтрат пен іріңдеуді
туғызады.
Жеке қауіпсіздік барьерлері
Медициналық резеңке қолғапты киіп, алды жабық халат, бетіне бетперде, басына орамал киеді. Медициналық қызметкерлер құралдармен жарақаттанғанда дәрігерге дейінгі көмек көрсете білуі қажет.
Медбикенің терісі мен киіміне науқастың қаны немесе басқа биологиялық сұйықтықтар түсуі
Ластанған арнайы киімдерді сыртқы жағынан ішкі жағына қарай шешу. 1% лизоформин ерітіндісіне бір сағатқа салып қойыңыз. Шешкен киімнің орнын қайнатылған суда жуу. 70 ' этил спиртіне малынған мақталы тампонды қолға алып терідегі биологиялық сұйықтық қалдықтарды тампонмен сүрту. Тампонды арнайы ыдысқа тастау керек. Теріні сабынмен жуу.
Медбикенің көзінің кілегей қабығына биологиялық сұйықтық тиіп кеткен кездегі іс әрекет
Көзді жууға арналған ундинка стаканы, залалсыздандырылған салфетка, астауша, әлсіз калий перманганаты керек. Ундинканың ішіне әлсіз 0,05 % калий перманганат ерітіндісін құйып, салфеткамен көздің сыртқы бұрышынан ішкі бұрышына қарай көзді сүрту керек.
Медбикенің бетіне немесе ерінінің терісіне науқастың биологиялық сұйықтықтары түскен кездегі іс әрекет
Дайындау керек: 70 ' спирт, 0,05 % калий перманганаты, екі астауша, залалсыздандырылған салфетка. 0,05 % калий перманганатымен салфетканы малып алып науқастың бетін және ернінің терісіндегі сұйықтықтарды салфеткамен сүрту керек. Қолданылып болған салфеткаларды астаушаға тастау керек.
Медбикенің мұрнының кілегей қабығына биологиялық сұйықтық тиіп кеткен кездегі іс әрекет
Дайындау керек: залалсыздандырылған екі астауша, 1% протаргол ерітіндісі, залалсыздандырылған тамызғыш, залалсыздандырылған мақта шаригі.
Тамызғышты алып 1% протаргол ерітіндісін сорып алып мұрынның шырышты қабатына тамызамыз да астаушаға еңкейтеміз. Ерітінді астаушаға ағады. Процедураны бірнеше рет қайталаймыз. Болғаннан соң залалсыздандырылған мақта шариктерін мұрынға енгізу керек.
Медбике қолының саусақтары потенциалды инфекция жұқтырған құрал жабдықтармен жарақаттануы болған кездегі іс әрекет
Дайындау керек: залалсыздандырылған 2 астауша, 70% спирт, 5% йод, залалсыздандырылған мақта шариктері, бактероцидті лейкопластыр, бір саусаққа арналған резиналық биялай.
Қолғапты шешпей тұрып жарақаттағы қанды сығып алу керек. Қолғапты шешіп 1% лизоформин ерітіндісіне салып қою. Қобдишаның ішінен 70% спирт немесе 5% йод ерітіндісін алу. Жарақаттанған жерді 70% спирт ерітіндісіне алынған мақталы шарикпен сүрту. Қан ағуды тоқтатпай сабынмен жуу, залалсыздандырылған мақталы шарикпен жарақаттанған жерді құрғату керек. Жарақаттанған жерді 70% спирт, 5% йод ерітіндісімен қайталап сүрту, жарақаттанған жерді бактериоцидті лейкопластырді жабыстыру. Саусаққа киюге арналған қапша, резиналық қолғапты кию. Күн сайын қолданылған құралдарды және таңу материалдарды санитарлық ережелер бойынша зарарсыздандыру керек. Қолданылған резиналық қолғаптарды 1% лизоформин ерітіндісіне 60 минутқа салып қою керек.
Есте сақтау керек!
Медициналық қолғап, шприцтің, системаның крафт пакеттерін (қауіпсіз қалдықтарды) «А» классын жинауға арналған ақ түсті контейнерге немесе қорапшаға тастайды.
Таңу материалдарды, инъекцияға қолданған шприц инесімен, медициналық қолғап медицина қалдықтарын «Б» классын жинауға арналған сары түсті контейнерге немесе қорапшаға тастайды.
Егу жасауға дайындалу
Парентеральдық енгізу әдісі асептика және антисептика ережелерін қатаң сақтауды талап етеді, өйткені залалсыздандыру бұзылған жағдайда ағзаға ауыр асқынулар тудыратын патогенді микроағзалар түсуі мүмкін. Соны ескеріп құралдар әр уақытта залалсыздандырылған, ал мейірбикенің қолдары мұқият түрде өңделген болуы керек. Егу жасаудың алдында медбике қолдарын кран астында сабындап жуады, содан соң спирттелген мақта шаригімен қолдарын өңдейді.
Шприцті залалсыздандырылғаннан кейін толық суыған жағдайда жинайды. Шприцті залалсыздандырылған пинцетпен залалсыздандырылған астаушада, стерилизатордың қақпағының ішкі жағында, крафт-пакетті жыртып - оның ішкі жағында жинайды. Шприцтің және инелердің дәрімен шектескен жерлеріне қолдарын тигізуге болмайды.
Егуді ауруханада немесе емханада егу жасайтын бөлмеде жасайды, ал халі нашар емделушілерге төсекте жасайды.
Егу жасайтын бөлменің жұмыс үстелінде йод, спирт, ампуланы ашатын егеуіш, ішінде мақта шариктері бар бикс, дезерітіндіде залалсыздандырылған пинсеттер болуы керек. Одан басқа егу жасайтын бөлмеде залалсызданырылған үстел болуы керек, яғни залалсыздандырылған ақжайма төселген үстел. Ақжайманың арасында залалсыздандырылған шприцтер, инелер, астаушалар жайылып қойылады. Үстелді тек қана қысқыштармен ұстап ашуға болады.
Егу жасауға арналған дәрілерді залалсыздандырылған ампулаларда және флакондарда шығарады. Шприцке дәріні сорып алудың алдында дәрінің атын, мөлшерін, қолдану мерзімін оқып, ерітіндінің мөлдірлігін тексеру керек. Әр инъекцияға 2 ине керек. Біреуі шприцке ампуладан дәріні сорып алу үшін, екіншісі егуді жасау үшін қажет. Бірінші иненің қуысы кең болғаны дұрыс. Инелердің ауыстырылуы залалсыздандыруды сақтауды қамтамасыз етеді. Бұл талапқа ампуланың мойынын немесе флакон тығынын алдынғы өңделуі де жауап береді.
Егер майлы ерітінді енгізілсе, ампуланы жылы суға малып, 38 С дейін жылыту керек. Егу жасауға дайын шприцті палатаға ішінде залалсыздандырылған спиртке малынған мақта шариктері бар залалсыздандырылған астаушада науқасқа әкеледі.
Шприцті крафт- пакетте құрастыру
Іс-әрекет алгоритмі:
1. Крафт-пакетті ашып, оның залалсыздандырылған ішкі жағын шприцті құрастыруға пайдаланыңыз.
2. Цилиндрді залалсыздандырылған пинцетпен сол қолыңызға салыңыз.
3. Пинцетпен поршеньді алып цилиндрдің ішіне кіргізіп, қақпағын жалғаңыз.
4. Пинцетпен дәріні сорып алатын инені (бұл иненің диаметрі инъекция инесіне қарағанда үлкенірек) канюлядан алып, ине салатын конусқа иненің ұшына қолды тигізбей кигізіңіз.
5. Иненің канюлясын ине астындағы конусқа бағыттап саусақтарыңызбен жалғаңыз.
6. Шприцтен ауаны шығарып, иненің өтуін тексеріңіз.
7. Құрастырған шприцті пакеттің ішкі жағына салыңыз. Шприц дәріні сорып алуға дайын болды.
Залалсыздандырылған үстелден шприцті жинау
Іс-әрекет алгоритмі:
1. Залалсыздандырылған ақжайманың бос шеттеріне бекітілген қысқыштардан ұстап залалсыздандырылған үстелді ашыңыз.
2. Залалсыздандырылған пинцетпен сол қолыңызбен залалсыздандырылған үстелден астаушаны алып, сол қолыңызға қойыңыз.
3. Сол пинцетпен астаушаның ішіне поршень, цилиндр, екі ине салыңыз.
4. Шприці бар астаушаны жұмыс үстелінің үстіне қойыңыз, пинцетті астаушаның ішіне салыңыз.
5. Залалсыздандырылған үстелді қысқыштардан ұстап жабыңыз.
6. Оң қолыңызбен пинцетпен цилиндрді алып, сол қолыңызға салыңыз.
7. Пинцетпен поршеньді алып, цилиндрге кіргізіңіз, шешілетін қақпағын бекітіңіз.
8. Дәріні сорып алатын инені канюлясынан ұстап, ине салатын конусқа
кигізіңіз.
9. Пинцетті және инелі шприцті астаушаға салыңыз. Шприц дәріні
сорып алуға дайын болды.
Дәріні ампуладан, флаконнан алу алгоритмі. Антибиотиктерді еріту. Инсулин дозасын есептеу
Дәріні ампуладан, флаконнан алу алгоритмі
Антибиотиктерді еріту
Мақсаты: дәрілік затты парентеральды енгізу.
Жабдықталуы: медициналық резеңке биялайды киіп, ішінде дәрі бар флаконды, еріткішті, бір рет қолданылатын шприц, астауша, мақта шаригін, 70' С спиртті, стерильді пинцет.
Міндетті шарттар: Флаконды алып оның атын, мөлшерін, қолдану мерзімін ұқыпты оқып, саңылаусыздығын тексер.
Пинцетпен алюминий қақпақтың орта бөлігін аш. Резеңке тығынды спиртке батырылған мақта шарикпен сүртіп тазала, шприцті құрастырып, антибиотикті еріту үшін конусқа инені кигіз. Шприцке қажетті мөлшердегі еріткіш алып, оны резеңке тығын арқылы флаконға құй. Антибиотиктерді еріту үшін келесі ерітінділер қолданылады:
- инъекция үшін су ампулада;
- 0,9% натрий хлорид ерітіндісі (изотониялық, физиологиялық) флаконда және ампулада:
- новокаин ерітіндісі 0,25 %- 0,5 % флаконда және ампулада;
1:1 тәсіл мен антибиотикті еріту:
100.000 ЕД - 1 мл еріткіш ал.
250.000 ЕД - 2,5 мл еріткіш ал.
500.000 ЕД - 5 мл еріткіш ал.
1.000.000 ЕД - 10 мл еріткіш ал.
Шприцтен флаконды инемен бірге шығарып алып, оның ішіндегі ұнтақ дәрі толық ерігенше флаконды шайқа, 5,0-10,0 шприцті құрастырып, оны флакондағы инеге кигіз, флаконның түбін жоғары көтеріп, қажет мөлшердегі ерітінді дәріні сорып ал. ЕД мөлшеріндегі антибиотикті граммға немесе милиграммға айналдыр: 100.000 ЕД - 0,1 г; 250.000 ЕД – 0,25 г; 500.000 ЕД - 0,5 г; 1.000.000 ЕД - 1,0 г.
Ерітінді дәріні сорып алғаннан кейін шприцті флакондағы инеден шығарып алып, оны инъекцияға арналған инемен ауыстыр, ине кигізетін конусқа жақсылап бекіт. Иненің өткізгіштігін инеден ерітінді мен ауаны шығарып тексер. Залалсыздандырылған астаушаға әзірлеген шприцті спиртке батырылған екі мақта шарикті сал. Еріткен антибиотиктің қалғанын
тоңазытқышта бір тәуліктің ішінде сақта.
Дәріні ампуладан (флаконнан) алу
Мақсаты: дәрілік затты парентеральды егу.
Жабдықталу: ампулада дәрілік зат, стерильді шприц инесімен, спирт 70 %, мақта шариктері, астауша, стерильді пинцет, бикс, стерильді салфеткалар.
Міндетті шарттар:
1. Дәрігердің тағайындаған дәрілерді тексеру.
2. Дәрінің алып оның атын, мөлшерін, қолдану мерзімін оқу.
3. Егер майлы ерітінді болса су моншасында 37 ˚С жылыту қажет.
Процедура жүргізу:
- Қолды жуу, кептіру, антисептикалық ерітіндімен өңдеу.
Ескерту! Стерильді қолғапты инъекция алдында кию қажет
- Стерильды шприцті жинау.
- Ампуланы шамалы сілкіп, мойнын спиртпен өңдеу қажет.
- Ампуланың ұшын кесу, кескен жерді өңдеп содан соң ампуланың ұшын сындыру.
- Ампуланы соң қолдың 2-3 –ші саусақтары арасында ұстап, жаймен инені ампулаға енгізіп, қажет мөлшерде дәріні алу.
- Шприцты вертикалды ұстап ауасын шығару.
- Инені алып, тастап, инъекция салатын инені кигізу қажет.
- Ине қалпағын кигізіп, шприцты қағаз пакетке салу қажет.
- Астаушаға шприц, мақта шариктерін салу, бетін салфеткамен жабу (егер инъекция палатада жасалынатын болса)
Мейірбикенің емшара бөлмесіндегі жұмыс реті.
Емшара бөлмесіндегі санитарлы- эпидемияға қарсы тәртіпті сақтау.
Емшара бөлмесіндегі медициналық құжаттар. Мейірбикелердің кәсіптік ауруларының алдын алу
Әрбір терапевтік бөлімшенің кұрамында емшара бөлмесі болады. Емшара бөлмесі әртүрлі шараларды дайындауға және жүргізуге арналған. Бұл дәрілік заттарды көк тамырға ағынмен және тамшылатып енгізу, бұлшық еттік және тері астылық инъекциялар, қан тобы мен резус-факторды анықтау, клиникалық және биохимиялық анализдерге көк тамырдан қан алу, сондай-ақ бөлімше ерекшелігіне қарай диагностикалық және емдік шаралар (төс, өкпе қабы пункциясы және т.б.) жүргізіледі. Емшара мейірбикесінің міндетін орындау үшін (штаттық кестеге байланысты) бөлімшенің аға мейірбикесі жалпы профильдік мейірбикелердің ішінен жеткілікті жұмыс тәжірибесі бар жоғары маманданған немесе 3 деңгейлі колледжді оқып бітірген арнайы мейірбикені (3 жыл оқыған) таңдап алады. Бөлімше ерекшелігіне байланысты іс-шара бөлмесі кушеткамен, зарарсызданған үстелмен, (1 немесе 2), тамызғыштарға арналған штативпен, дәрілік заттар қоятын шыны шкафпен, қолдарды және кұрал-саймандарды жуатын колжуғышпен және т.б. жабдықталған. Қабырғалар мен еден жиі және мұқият санитарлық өңдеуге ыңғайлы материалдардан (кафель, майлы бояу) жасалуы керек. Емшара бөлмесінде ауаны зарарсыздандыруға арналған бактерицидті шамдар міндетті түрде болуы керек.
Емшара мейірбикесінің орындайтын ерекше міндеттері: санитарлық эпидемияға қарсы тәртіпті жүзеге асыру және сақтау, бұл қажеттігіне қарай, бірақ тәулігіне 2 реттен кем емес, арнайы зарарсыздандырғыш (0,5% хлорамин немесе баскадай) заттарды қолданумен бөлмені күнделікті және тиянақты (аптасына 1 рет) дымқыл тазалау. Емшара бөлмесінде жүргізілетін шаралардың инвазивті сипатын ескере отырып, кесте бойынша, 15-30 минутган күніне 3 реттен сиретпей, бактерицидті шаммен зарарсыздандырудың арнайы тәртібі болады. Емшара бөлмесінде дәрілік заттарды көк тамырға енгізу үшін шприцтер мен жүйелерді құрайды, пайдаланғаннан кейін зарарсыздауга немесе бір реттік шприцтер мен инелерді, құрал-саймандарды пайдаға асыруға дайындайды. Көп реттік құрал-саймандар залалсыздау алдында бір ыдыстағы зарарсыздандырғыш ерітіндіге жуылады. Содан кейін басқа ыдыстағы зарарсыздандырғыш ерітіндіге (хлораминнің 0,5% ерітіндісіне, хлорлы әктің 0,5% сұйық ерітіндісіне 30 - 60 минутқа немесе Дезэффектің 2,5% ерітіндісіне 1 сағатқа немесе Лшоформиннің 2,5% ерітіндісіне 1 сағатқа немесе нұсқауға сәйкес кез келген басқа зарарсыздандырғыш ерітіндіге) салып қойылады. Жууға арналған зарарсыздандырғыш ерітінділер кірлеуіне байланысты және осы ерітіндінің инструкцйясына сәйкес ауыстырылады. Салып қоюға арналған «Лизоформин», «Дезэффект» сияқты жаңа зарасыздандырғыш ерітінділерді 14 күнге дейін пайдалануға болады, бірақ кірлегенде ертерек ауыстырған жөн. Сондай-ақ жаңа ерітінділерді қолданған кезде жуатын ерітіндіні жеке дайындамауға болады.
Қолды өңдеу
Көрсеткіші: колғапты киюдің алдында немесе қолғапты шешкен соң, биологиялық сұйықтықтармен жанасқанда (микробтық жұғуға қауіп төнгенде), иммунитеті төмен науқасқа күтім жасағанда.
Кажетті заттар: шаруа сабыны, секунды бар сағат, жылы су, заласызданған пинцет, мақта тампондары мен сулгілер, дез ерітіндісі бар ыдыс.
Кажетті жагдай: қолда жарақат болмауы тиіс. Қолдан сақинаны шешу, сағатты шешіп, халаттың білегін 2/3 түру, құбырды ашу, қолдың саусақтарын және саусақ аралығын, білектің 2/3 сабынмен ағынды суға 10 секунд бойы жуу, сүлгімен қолды кұрғату.
Казіргі кезде тәжірибемізде бір рет қолданатын кұрал жабдықтар (шприцтер, инелер, көк тамырға тамшылатып кұятын жүйе, ұштықтар) кеңінен қолданылады. Бір рет қолданатын кұрал жабдықтармен жұмыс істегенде оларды жоймастан бұрын арнайы дез ерітінділермен (жуу, сонан соң 30 - 60 минутка дез ерітіндіге салып кою) өңдеу қажет. Бір рет қолданатын құрал жабдықтар өңделгеннен соң іріктелінеді, жинақтап салып жойылуға жіберіледі. Көп қолданылатын құрал жабдықтармен жұмыс істегенде бірнеше ережелерді білу қажет. Барлық қанмен байланысты медициналық шараларды (көк тамырдан кан алу, көк тамырлық инъекция және құю), сондай-ақ қанмен байланыста болған құрал-саймандармен, шприцтермен, инелермен және т.б. жұмысты инвазивті зерттеу әдістерін мейірбике міндетті түрде қолғаппен жүргізуі керек. Бұл ережені орындау - қан аркылы берілетін аурулардың (ВИЧ-инфекция, В, С вирус гепатиттері және т.б.) негізгі алдын алу шараларының бірі болып табылады.
Іс шараны орындап болган соң мейірбике міндетті:
І.Келесі көрсетілген ерітіндінің бірімен құрал жабдықтарды зарарсыздандыру:
3% хлорамин ерітіндісіне- 60 мин экспозиция;
1,5 % кальций гипохлорид ерітіндісіне - 60 мин экспозиция;
4% сутек асқын тотығында -60 мин экспозиция.
2. Жұмыс үстелін іс шара аяқталған соң ыскышпен 3% хлорамин ерітіндісімен немесе көрсетілген ерітіндінің бірімен өңдеу қажет.
3. Дез ерітіндімен өңдеп болған соң резеңке қолғапты шешу керек.
4. Резеңке қолғапты дез ерітіндісі бар ыдысқа салу.
5. Халатты, масканы шешіп, кір салатын қапқа салу қажет.
6. Ағынды суға қолды 2 рет сабынмен жуып, бір рет қолданылатын сүлгімен кұрғату қажет.
Науқастың қаны немесе биологиялық сұйықтығы мейірбикенің киіміне және терісіне тиген кезде жасалынатын шаралар:
Былғанған киімді сыртқы жағын ішке қаратып шешу.
3% хлорамин ерітіндісіне - 1 сағатқа салып қою.
3% хлорамин ерітіндісіне батырылған сүлгіні киімнің былғанған жеріне 60 мин қойып, сонан соң ыстық сумен жуу керек.
70 % этил спиртіне батырылған тампонмен қан немесе биологиялық сұйықтык тиген жерді сүрту қажет.
Тампонды қолданғаннан кейін тастайтьш ыдысқа салу қажет.
Қолды сабынмен жуу керек.
Қан немесе биологиялық сұйықтық тиген жерді антисептикалық ерітіндіге батырылған тампонмен қайталап сүрту қажет.
Тампонды қолданғаннан кейін тастайтын ыдысқа салу қажет.
Инфицирленген құрал сайманмен қолды жарақаттап алғанда жасалынатын шаралар:
Әзірле: аптечка, залалсыздаған бинт, 2 лоток, залалсызданған корнцанг.
Қолғапты шешпей жарақатган қанды шығару, сонан соң резеңке қолғапты шешіп, 3% хлорамин ерітіндісі бар ыдысқа салу қажет.
Аптечкадан 70 % этил спиртін немесе 3% йод ерітіндісін шығару.
Жарақаттанган жерді 70 % этил спиртіне батырылған тампонмен өңдеп, тампонды қолданғаннан кейін тастайтын ыдысқа салу кажет.
Қанды тоқтатпай қолды сабынмен жуу керек.
Жарақаттанган жерді бактерицидті пластырмен еңдеу қажет.
Саусақты бактерицидті пластырмен таңып, резеңке саусақ қап киіп, сонан сон резенке қолғап кию керек.
Ем шара бөлмесінде кәсіптік жұғулардың алдын алу:
1. Жұмыс кезінде мүмкіндігінше бір рет қолданатын саймандарды қолдану.
2. Науқастың қаны немесе биологиялық сұйықтығы арқылы жұғатын жағдайлардағы ем шараларда қолғап, маска, клеенкалы алжапқыш кию және де жарақаттанған жер болатын болса лейкопластырмен таңылып, саусақ қап кию керек.
3. Щеткамен қолды жууға болмайды.
4. Медициналық құрал жабдықтарды және кан тиген заттарды жуу, реттеу үшін алдымен резеңке қолғаппен оларды дез ерітінділерге жуып алу қажет.
5. Жеке бас тазалық ережесін қатаң сақтау кажет. Әр бір іс шарадан кейін, сонымсн қатар парентеральді егулерде, қан алудан кейін ағынды суға қолды сабынмен 2 рет мұқият жуу қажет. Қолды жеке сүлгімен немесе бір рет қолданылатын сүлгімен сурту қажет.
6.Жұмыс орны жаңа дайындалған зарарсыздандырғыш ерітінділерімен қамтамасыз етілуі қажет. Жұмыс үстелінің бетін жұмыс соңында 3% хлорамин ерітіндісімен өңдеу қажет.
7. Емшара бөлмесінде аптечка болуы керек.
8. Зертханаға жазылған жолдама пробиркадағы қанға тигізбей, пробирканың сыртқы жағына жабыстыру қажет.
9. Созылмалы В гепатитпен сырқаттанатын науқастардан және НвsАg тасмалдаушылардан анализ үшін алынған қаны бар пробирканы міндетгі түрде белгілеу.
10. Кәсіптік қызметінде қанмен байланыста болған медицина қызметкерлері жұмысқа түсер алдында және жұмыс істеп жүріп жылына бір рет НвsАg -ны анықтау үшін тексеруден өтеді. НвsАg анықталған жағдайда дәрігер-инфекционист терең клиникалық зерттеуден өткізеді. Нвs-антигені бар медицина қызметкерлері қанды құю, қайта өңдеу жұмыстарынан аластатылады.
11.ВИЧ инфекциясының қаупі бар биологиялық сұйықтықпен жұмыс істегенде абай болу керек:
- қан және оның құраушылары: ми-жұлын сұйықтығы, амниотикалык сүйықтык, ү.рыктык сұйықтык:
- сүт, қынаптық сұйықтық, зәр, сілекей, без сұйықтық, нәжіс, асқазан сөлі.
Дәрілік заттарды парентералды енгізу жолдары
Дәрілік заттарды инъекциялық (лат. Injectio - дәрі жіберу) жолмен парентеральды (асқазан-ішек жолдарына соқпай) енгізуге болады. Инъекциялар - дәрілік заттарды ағзаның әртүрлі ортасына қысыммен арнайы басып енгізу. Инъекцияны тіндерге (теріге, тері асты шел қабатына, бұлшық етке, сүйекке); тамырға (көк тамырға, артерияға, лимфатикалық тамырларға); қуыстарға (іш, плевра, жүрек, суйек). Егер орталық нерв жүйесінде препараттың жоғары мөлшері қажет болса, жұлындық (субдуральды, субарахноидальды) енгізу қолданылады.
Шұғыл көмек көрсеткенде инъекциясыз болмайды, өйткені құсу, жұтынудың қиындауы, науқастың құлықсыздығы немесе оның ес-түссіз жағдайы дәрілік заттарды енгізуге бөгет жасамайды. Дәрілік заттарды енгізудің парентеральды тәсілінің артықшылықтары:
1. Әсерінің жылдамдығы.
2. Мөлшерлеудің дәлдігі, өйткені асқазан сөлінің және ас қорыту ферменттерінің дәрілік заттарға әсері болмайды.
3.Бауырдың кедергілік ролі болмайды.
Инъекциялық тәсіл дәрілік заттарды пероральды енгізуге мүмкіндік болмағанда немесе мақсатқа сәйкес болмағанда немесе ішуге арналған түрлері болмағанда да қолданылады.
Қазіргі кезде инесіз инъекторларды қолданады. Олар дәрілік заттарды тері ішіне, тері астына және бұлшық етке инені қолданбай енгізуге мүмкіндік береді. Оларды қолдану белгілі бір қысыммен сұйықтық ағынының тері жабындылары арқылы өту мүмкіндігіне негізделген. Бұл әдіс бұқаралық вакцинацияны жүргізуге, стоматологиялық тәжірибеде ауырсыздандыруда қолданылады. Бұл сывороткалық гепатиттің берілу қауіп болдырмайды және жоғары өнімділігімен ерекшеленіледі.
Кез келген инъекцияны жасау үшін шприц қажет. Инъекцияға арналған шприц екі - поршеньге арналған үлкен және инеге арналған шыны астылық конусы бар кішкене - тесігі бар қуыс цилиндрден, стержень мен сабы бар поршеннен тұрады; Көп рет қолданылатын шприцтің поршенінде цилиндрге арналған қозғалмалы алынатын қақпағы болады, ол поршеньді цилиндрдің ортасында ұстап тұрады. Бекітілмеген поршень шприцтің тұтастығын бұзады, сондай-ақ цилиндрдің сынуына әкеледі. Инъекция жасауға және қуыстарды жууға арналған көп рет қолданылатын шприцтердің әртүрлі түрі болады. Қазіргі кезде пластмассадан жасалған, зауыт жағдайында залалсыздандырылған бір рет пайдаланылатын шприцтер кеңінен және іс жүзінде жаппай қолданылатын. Бұл шприцтердің орауының сыртына қолдануға болатын мерзімі көрсетілген. Шприц герметикалық болуы керек, яғни цилиндр мем поршеннің арасынан ауа да, сұйықтық та өтпеуі керек.
Инъекцияға арналған шприцтер, ең алдымен, инъекцияның түріне және енгізілетін дәрілік заттардың мөлшеріне байланысты таңдап алынады. Мысалы, тері ішіне енгізілетін ерітінді әдетте 0,5 мл -ден аспайды, тері астына - 0,5 - 2 мл, бұлшық етке 1-10 мл.
Инъекцияға арналған шприцтердің сыйымдылығы - 1, 2, 5, 10 жэне 20 мл. Шприцке дәрілік заттың қажетті мөлшерін алу үшін шприцтің бөлігінің «бағасын», яғни цилиндрдің жақын орналасқан екі бәлігінің арасында ерітіндінің қандай мөлшері болуы мүмкін екендігін білу, Шприцтердің цилиндрлерінде шприцтің сыйымдылығын көрсететіи беліктер және цифрлар болады. Бөліктердін «бағасын» анықтау үшін миллилитр мөлшерін көрсететін цилиндрдегі ине астылық конусқа жақынырақ орналасқан цифрді табу керек, содан кейін осы цифр мен ине астылық конустың арасындағы бөліктер санын анықтап, ине астылық конусқа жақын цифрді бөліктер санына бөлу керек. Осы шприцтің бөліктерінің «бағасы» болады. Мысалы, сыйымдылыгы 20 мл шприцтің ине астылық конусқа жақын цифр 10. Осы цифр мен ине астылық конустың арасындағы бөліктер саны 5. 10 мл-ді 5-ке бөлгенде 2 болады, яғни сыйымдылығы 20 мл шприцтің бөліктерінің «бағасы» 2 - ге тең. Сыйымдылығы 10 мл шприцтің бөліктерінің» «бағасы» 5 мл-ді 5 бөлікке бөлу арқылы анықталады - ол 1 мл - ге тең.
Күшті әсерлі дәрілік заттардың аздаған мөлшерін, сондай-ақ неғұрлым дәлірек мөлшерлеуді қажет ететін сывороткалзр мек вакцикаларды екгізу үшін 0,1 - 0,01 мл бөлік «багасы» бар сыйымдылыгы 1 - 2 мл арнайы шприцтерді қолданады. Парентеральды енгізуге арналған дәрілік заттардың мөлшері көбінесе миллилитрмен жэне миллилитр үлесімен көрсетіледі. Мөлшерді белгілеудің басқа да түрлері болады. Мысалы, қант диабетімен сырқаттанатын науқасқа инсулинді әсер ету бірлігінде енгізеді. Инсулинді енгізу үшін сыйымдылыгы 1 - 2 мл арнайы шприцтер шығарылады. Олардың цилиндрлеріндегі бөліктер миллилитр үлестерін емес, «әсер ету бірліктерін» көрсетеді.
Инъекциялық ине - таттанбайтын хромникельді қорғасыннан жасалынған жіңішке қуыс металл түтік, Бұл түтіктің бір ұшы қиғаш кесіліп, үшкірленген. Екінші ұшына жезден жасалынған канюля бекітілген, ол шприцтің ине астылық конусына тығыз кіргізіледі. Тері ішілік, тері астылық, бұлшық еттік, көк тамырлық инъекцияларға арналған инелер ұзындығына, кесілген жеріне, ұштау түріне байланысты ажыратылады. Инелер қатаң тағайындалуына қарай қолданылады. Мысалы, бұлшық еттік инъекцияға ұзындығы 60 мм, кесілген жері 0.8 - 1,0 мм ине, тері ішілікке -ұзындығы 15 мм, кесілген жері 0,4 мм ине, тері астылыққа - ұзындығы 20 мм, кесілген жері 0,4 - 0,6 мм ине қолданылады.
Кез келген іс-шараны орындар алдында қолдарды дайындаған жөн: тырнақтар қысқа қырқылған, қолдар сабынмен мұқият жуылған болуы керек. Іс-шаралар резеңке қолғап киіп орындалуы керек. Инъекция жасар алдында қолдар спиртке матырылған домалақ мақтамен өңделеді.
Көп рет қолданылатын шприцтерді жина:
1) Крафт-пакетті ашыңыз және оның ішкі (залалсыздандырылған) жағын шприцті жинау үшін қолданыңыз;
2) Поршеньді сабынан ұстап, оны цилиндрге кіргізіңіз;
3) Дәрілік затты алуға арналған инені (бұл иненің диаметрі инъекцияға арналған инеден әдетте үлкенірек) канюлясынан ұстап, үшына қолды тигізіп алмай оны ине астылық конуска кигізу;
4) Иненің какюлясын ине астылық конуска саусақпен басыңқырау арқылы бекіту;
5) Шприцтен ауаны шығару арқылы өткізгіштігін тексеру;
6) Жиналған шприцті пакеттін ішкі жағына қою. Ерітіндіні ампуладан алу:
Ампуланы ашпас бұрын дәрілік заттың тағайындалуын, мөлшерін, жарамдылық мерзімін (сыртында көрсетілген), ерітіндінің мөлдірлігін тағы да бір рет көңіл қойып оқыңыз (ампуланы халаттың ақ фонына қойып оқыған ыңғайлы).
1) Барлық ерітінді кең бөлігінде болатындай ампуланы сәл сілку;
2) Ампуланы кесуге арналган кұралмен кесіңкіреңіз, спиртке матырылған домалақ мактамен ампуланы өңдеңіз және ампуланың жіңішке жағын сындырыңыз;
3) Ампуланы кең жағынан, сол қолдың суд және ортаңғы саусақтармен түбіне тамандау жерден еңкейтіп ұстаңыз да оған инені жайлап кіргізіңіз, ерітіндіиің қажетті мөлшерін алыңыз, егер ампула үлкен болса ерітіндіні ала отырып ампуланың түбін біртіндеп көтеруге болады;
4) Ерітіндіні алған инеңізді шығарып, инъекция жасауға арналған инені кигізіңіз;
5) Инені бекітіңіз, ине арқылы біраз ерітіндіні шприцтен шығарып, оның өткізгіштігін тексеріңіз, бұл кезде шприцті көз деңгейінде болатындай қылып тік ұстаңыз
6) Шприцті, спиртке матырылған залалсыздандырылған домалақ мақтаны пакетке салыңыз.
Ерітіндіні флаконнан алу.
Парентеральды енгізуге арналған көптеген дәрілік заттар флаконда, ұнтақ, сондай-ақ ерітінді түрінде шығарылады. Флаконда ұнтақ түрінде, мысалы антибиотиктер шығарылады.. Зауытта дайындалған дәрілік заттар флаконы резеңке тығынмен жабылган және металл қақпақпен бекітілген. Парентеральды енгізу үшін дәріні қолданар алдында флаконға 1-3 мл инъекция жасауға арналған суды, натрий хлоридінің изотониялық немесе новокаиннің 0,5% ерітіндісін адсу арқылы ерітеді.
1) Флакондағы жазуды оқыңыз (аты, жарамдық мерзімі, мөлшері)
2) пинцетпен ортасындағы валюмин какпакты ашыңыз.
3) Резеңке түтікті спиртпен өңдеңіз.
4) ІПприцке еріткіштің кажетті мөлшерін алыңыз (егер флакондағы барлық зат бір адамға енгізілетін болса, онда 1-3 мл).
5) Флаконды алып, оған еріткішті енгізіңіз.
6) Флаконды инемен бірге ине астылық конустан шыгарьщыз жэне сілкілей отырып флакондағы ұнтактың толық ерітіңіз.
I) Флаконмен инені ине астылық конусқа кіргізіңіз
8) Флаконы түбін жоғары қаратып көтеріңіз де флакондағы дәріні немесе оның жартысын алыңыз.
9) Флаконды инемен бірге ине астылық конустан шығарыңыз.
10) Инъекцияға арналған шприцті ине астылық конусқа кіргізіп, бекітіңіз.
II) Ине арқылы ауаны шығарып иненің өткізгіштігін тексеріңіз.
12) Шағын легенге шприцті, спиртке матырылған екі домалақ мақтаны салыңыз.
Науқаспен тілектестік білдіріп, жайлап сөйлесу, ыңғайлы қалып -көптеген науқастарда инъекцияның алдында пайда болатын ауырсынуды, қорқыныш сезімін азайтуға және болдырмауга мүмкіндік береді.
Антибиотиктердің мелшерін есептеу және антибиотиктерді еріту (1 млн бірліктегі пиницилин).
100 000 бірлікке 1 мл еріткіш (инъекцияга арналған су, новокаин 0,25%-0,5%). 1 млн пенициллинге 10 мл еріткіш керек - бұл ерітудің 1:1 қатынасы, ал 2:1 қатынасында еріткенде 1 илн пенициллинге 5 мл еріткіш қажет.
• Инсулинді мелшерлеу және енгізу:
Мақсаты: Қандағы глюкоза деңгейін төмендету үшін инсулиннің нақты мөлшерін енгізу.
Жабдығы: инсулин ерітіндісі бар флакон, 1 мл-де 40 ЕД (80 ЕД немесе 100 ЕД); залалсыздандырылған лоток, пинцет. домалақталған мақталар, бір рет қолданылатын инсулин шприцтері; спирт 70°.
Іс-шараға дайындау.
1. Инсулинді қабылдауға қарсы көрсеткіші жоқ екеніне көз жеткізу.
2. Тері астына енгізетін инсулиннің жарамдылығына көз жеткізу.
3. Флакондағы инсулинді 36-37°С жылы суға жылытып, қақпағын ашу қажет.
4. Флаконның резеңке кақпағын спиртпен 2 рет сүрту қажет.
5. Науқасқа ыңғайлы жағдай жасау.
8. Шприцке инсулиннің қажетті мөлшерін және қосымша 1-2 мл алып, қалпағын жауыл, лотокқа қоямыз.
Іс-шараны орындау
1.Инъекция жасайтын жерді спиртке батырылған екі домалақтанған мақтамен алдымен үлкен аймақты сонан соң инекция жасайтын аймақты сүрту қажет.
2. Шприцті ашып, ауасын шығарамыз.
3. Сол қолдын 1,2 - саусағымен теріні жиырып ұстау.
4. Тері асты шел қабатының ортасына иненің к\қиығын жоғары қаратып, ЗО-45СС бұрышпен тез енгізу.
5. Сол қолды босатып, қыртысты жіберу.
6. Инсулинді ақырын сол қолмен енгізу.
7. Инъекция жасалған жерге кұрғақ залалсыз мақтаны қойып, инені тез суырып аламы
5.Тері асты,бұлшықетке,көктамырға егулер жүргізу.
Тері ішіне егу әдісі.
Мақсаты:
- Дәрілік заттарға жоғары сезімталдықты (аллергологиялық сынама) анықтау;
- Ауруға қарсы иммунитеттің болуы немесе болмауын (профилактикалық егулер) анықтау;
- Жергілікті жансыздандыру.
Қарсы көрсетпелері:
Ине егетін орындағы тері асты май клетчаткасының ісінуі, ине егетін орындағы тері аурулар.
Ине егуге болатын орындар:
Білектің ішкі ортаңғы бөлігі, иықтың сыртқы бөлігі (БЦЖ ны егу үшін)
Қажетті заттар:
1-2 мл 1-1,5 см қысқа инелер, залалсыздандырылған мақта шариктер, 70' спирт, дәрілік заттар, астауша қолданылған заттар үшін.
Іс-әрекеттер:
- Дәрінің атын, мөлшерін қай уақытқа дейін қолдануға болатын мерзімін ұқыпты оқып, сосын ашыңыз.
- Ампула мойнын немесе флаконды спиртке малынған тампонмен сүртіңіз.
- Дәріні керекті мөлшерде сорып алып, инені ауыстырып, ауасын шығарыңыз.
- Шприцты қағаз пакетке немесе стерильды астаушаға салыңыз.
- Науқасты ыңғайлы етіп отырғызу.
- Инъекция жасайтын жердің терісін спиртке батырылған мақта шаригімен 2-3 рет сүртіңіз.
- Шариктерді дез ерітіндіге тастаңыз. Инъекция жасайтын жердің терісін сол қолмен төмен қарай тартыңыз. Әзірленген шприцтің инесінің қиылысын жоғары қаратып ұстаңыз (екінші саусақпен бойлай инені канюлядан, ал басқа саусақпен цилиндрді ұстаңыз)
- Инені теріге қатарластыра ұстап ұшын терінің ішіне енгізіңіз (иненің ұшы тері арасынан көрініп тұруы керек) Шприцті оң қолмен ұстап тұрып сол қолдың 2-3 -ші саусақтарымен цилиндрдің жиегін ұстап, бірінші саусақпен поршеньді итеріп дәріні жіберіңіз. Инъекция жасаған жерде кішкене (лимон тәрізді) түйін пайда болса, сіз байқауды дұрыс жасағансыз.
- Спиртке батырылған мақта шаригімен ақырын басып инені теріден шығарып алыңыз.
Ескерту: мақтаны инъекция орнына қатты басуға болмайды. Егер инъекция диагностикалық мақсатта жүргізілген болса, науқасқа инъекция орнына су тигізбеуді ескерту қажет.
Тері астына егу әдісі, мақсаты, асқынулары
Мақсаты:
Дәрілік затты теріасты май қабатына егу. Бір рет егілетін ерітіндінің мөлшері 1-2 мл ден аспау керек.
Қарсы көрсетпелері:
Дәрілік заттарға аллергиялық реакция болғанда, ине егу орнындағы тері мен теріасты клетчатка жарақатының кез келген түрінде.
Ине егуге болатын орындар:
Иық пен санының сыртқы бөлігі, жауырын асты аймағы, іштің алдыңғы қабырғасы.
Қажетті заттар:
1-2 мл шприцтер, ұзындығы 4-5 см ойығы жіңішке ине, дәрі дәрмек заттар, 70' спирт, залалсыздандырылған мақта шариктері.
Іс- әрекеттер:
- Дәрінің атын, мөлшерін қай уақытқа дейін қолдануға болатын мерзімін ұқыпты оқып, сосын ашыңыз.
- Ампула мойнын спиртке малынған тампонмен өңдеп, сосын ашыңыз.
- Дәріні керекті мөлшерде сорып алып, инені ауыстырып, ауасын шығарыңыз.
- Инеге қалпақты кигізіп пакет немесе астаушаға салыңыз.
- Инъекция жасайтын жердің терісін спиртке батырылған мақта шаригімен сүртіңіз.
- Мақтаны дез ерітіндіге салыңыз. Сол қолмен инъекция жасайтын жерді үшбұрышты етіп жиыстырыңыз.
- Шприцті оң қолыңа, екінші саусақпен инені канюлядан, бесінші саусақпен поршеньді, қалғанымен цилиндрді ұстаңыз. 45 градус үшбұрыштың түбіне иненің қиылысын жоғары қаратып 2-3 см тереңдікке салыңыз. Екінші саусақпен инені канюлядан ұстап тұрыңыз.
- Шприцті оң қолмен ұстап тұрып сол қолдың 2-3 саусақтарымен цилиндрдің жиегін ұстап, ал бірінші саусақпен поршеньді итеріп, дәріні жіберіңіз.
- Инъекция жасаған жерді спиртке батырылған шарикпен басып, тез қимылмен инені суырып ал да шарикті басып аздап уқалаңыз.
Ескерту: Майлы ерітіндіні қолданудың алдында 38'C жылы су моншасына қыздырып, сонан кейін ғана қолдану керек.
Асқынулары: Асептика ережесінің бұзылуы мен доғал инені қолданудың салдарынан жергілікті қабыну процесі және дене қызуының көтерілуі болуы мүмкін. Гипертониялық ерітіндіні қателесіп егу, тіндерінің өліеттенуіне (некроз) әкеледі. Майлы ерітіндінің тамыр ішіне енуі дәрі эмболиясын тудыруы мүмкін. Шприц пен иненің залалсыздандыру және зарарсыздандыру жеткілікті болмаған жағдайда вирусты гепатит пен ЖҚТБ тің жұғуы мүмкін.
Бұлшық етке егу жасау техникасы
Мақсаты: дәрілік затты бұлшық етке егу. Дәрілік заттың емдік әсері 20-30 минут аралығында пайда болады. Бір рет егілетін ерітіндінің мөлшері 10 мл - ден аспауы керек.
Қарсы көрсетпелері: бұлшық еттің атрофиясы, ине егу орнындағы тері мен теріасты майлы клечатка жарақатының кез келген түрінде, дәрілік затқа аллергиялық реакциясы болғанда.
Қажетті заттар: 5мл немесе 10мл шприцтер, дәрі дәрмек заттар, залалсыздандырылған мақта шариктері.
Іс- әрекеттер:
- Дәріні әзірлеп, оның атын, мөлшерін, қай уақытқа дейін қолдануға болатын мерзімін ұқыпты оқы, тазалаңыз.
- Асептика ережесімен шприцті жиыстыру әрекетін қолдана отырып, жиыстырыңыз.
- Пациентті етбетінен немесе қырынан жатқызыңыз.
- Дәріні қажет мөлшерде сорып алып, инені ауыстырып, ауасын шығарыңыз.
- Мақта тампонын 70% спиртке сулаңыз.
- Инъекция жасайтын жоғарғы сыртқы квадрантты бір бағытта, жоғарыдан төмен қарай спиртке батырылғын мақта тампонымен 2-3 рет сүртіңіз.
- Әзірленген шприцті оң қолға алып поршенін екінші саусақпен, иненің канюлясын шынашақпен, қалған саусақтарымен цилиндрді ұстаңыз.
- Сол қолмен инъекция жасайтын жердің терісін созып тартып тұрыңыз.
- Шприцті денеге тіке 90' та ұстап, иненің 2/3 бөлігін ырғақпен енгізіңіз. Шприцті сол қолмен ұстап, оң қолдың 2-ші, 3- ші саусақтарымен цилиндрді ұстаңыз, ал бірінші саусақпен поршеньді итеріп ерітіндіні жіберіңіз.
- Теріні спиртке батырылғын мақта шаригімен басып, тез инені шығарып алып, мақтамен инъекция жасалған жерді уқалаңыз.
Асқынулары: иненің сынуы, жүйке сабауының жарақаттануы, абсцесс, аллергиялық реакция, вирусты гепатит, дәрілік эмболия.
Көк тамырға дәріні жіберу, мақсаты, техникасы, асқынулары
Мақсаты:
Дәрілік ерітіндіні күре тамырға жіберу, дәрілік зат 1-2 минут ішінде әсер етеді. Нақты мөлшерде жіберу. Дәрінің мөлшері бір рет егілгенде 10-20 мл.
Қарсы көрсетпелері:
Дәрілік затқа аллергия, тері мен тері асты шел қабатының зақымдануы, күре тамырдың қабынуы.
Егілетін орны:
Шынтақ иіні, қол ұшының беткі күре тамырлары, аяқтың беткі күре тамырлары, бассүйек күмбезінің беткі күре тамырлары.
Жабдықталуы: шприц 10 немесе 20 мл, ине ұзындығы 40 мм, стерильді астауша, пинцет, стерильді салфетка, дәрілік зат, 70% спирт, мақта шариктері, бұрау, валик.
Іс- әрекеттер:
- Қажет заттарды дайындап, науқасқа манипуляция мақсатын түсіндіру.
- Бет перде, қолғап кию.
- Пакетті ашып, шприцты жинау, ампуланың мойнын спиртке малынған мақтамен 2 рет өңдеу.
- Қажет мөлшерде дәріні ампуладан алу, инені ауыстыру ауасын шығарып, иненің қалпағын кигіздіру. Шприцты астаушаға салу.
- Науқасты отырғызу немесе жатқызу.
- Иық пен шынтақ иінін ашамыз. Шынтақ иінің астына жастықша қоямыз.
- Иықтың үштен екі бөлігіне резиналық бұрау қойып, шынтақ иінін спиртке батырылған мақта шаригімен сүртеміз. Науқас қолын ашып жұмып жұмыс істеу керек.
- Сол қолдың екінші саусағымен тамырды бекітіп ұстаңыз. Иненің қиылысын жоғары қаратып, әуелі теріні, сосын көк тамырды тесеміз.
- Науқастың қолын былғамас үшін, иненің астына мақта шаригін қоямыз. Шприцтің поршенін жәй өзімізге қарай тартып көргенде, қан болса, онда көк тамырға түскеніміз.
- Ерітіндіні жәйлап жібер алдын резеңке бұрауды шешіп, жұдырығын ашып ерітіндіні жайлап жібереді.
- Дәріні жібергеннен соң спиртке малынған мақта шаригімен басып инені алу қажет. Науқастың қолын 1-2 минутқа бүгу керек.
Асқынулары: гематома күре тамырға дұрыс түспегенде, тері астына қанның ұюы, оған жартылай спиртпен компресс
қою керек. Некроз (тітіркендіргіш дәрі тері астына кеткенде) 10% кальций хлорид. Тромбофлебит (күре тамырды қайта қайта тескеннен). Ауа эмболиясы, асептика ережесі бұзылғанда сепсис
Көк тамырдан биохимиялық зерттеуге қан алған кездегі медбикенің атқаратын іс- әрекеттері:
1. Қолды сабындап жуу. Электроқұрғатқыш немесе орамалмен құрғату.
2. Қолды спиртке батырылған мақта шариктерімен өңдеу (біреуі алақанды, екіншісі алақанның сыртқы бетін). Қолды саусақтар ұшынан бастап білезікке қарай бағытта өңдеу.
3. Қолғапты киіп, емделушінің шынтақ сүйегінің астына жастықшаны
салыңыз.
4. Иық сүйегінің 3/1 бөлігіне салфетка үстіне бұрау салыңыз; қолғапты спиртпен өңдеңіз.
5. Емделушінің жұдырығын “ашып-жауып” жұмыс істеуін сұраңыз.
6. Теріні спиртке батырылған 2 мақта шаригімен өңдеңіз.
7. Шынтақ иінінің терісін сол қолмен тартып, көк тамырды бекіту керек. (бұл жағдайда емделушінің қолы жұдырыққа түюлі).
8. Көк тамырға иньекция жасап керекті мөлшерде қанды алыңыз (5-10мл).
9. Бұрауды алып, емделуші жұдырығын ашуын сұрау керек.
10. Спиртке батырылған мақта тампонымен тесілген жерді басып инені
шығарып алу керек.
11. Емделушіден 5 минутқа шынтақ буынын бүгуін сұраңыз.
12. Қанды пробиркаға салып жолдама жазып, зертханаға жіберіңізТері ішіне инъекция мақсаты, техникасы
Тері ішілік инъекция
Бұл ең «беткей» инъекция, ине аздаған тереңдікке кіргізіледі. Мысалы: Манту реакциясы, жергілікті ауырсыздандыру, аллергиялық сынақтар. Иненің ұзындығы 15 мм, кесілген жері - 0,4 мм. Инъекция жасайтын жер білектің алдыңғы жағы.
1) Инъекция жасайтын жерді спиртпен өндеңіз, бір- бағытта жағу керек;
2) Инъекция жасайтын жерді тартыңыз;
3) Тері кепкен кезде оған иненің кесілген жерін жоғары қаратып теріге параллельді дерлік ұстаған бетте ұшын 0,5 см тереңдікке кіргізіңіз;
4)Сол қолынызды поршеньге ауыстырып, поршеньге басыңқыраңыз да 1-2 тамшы енгзіңіз, сонда теріде лимон қабығы сияқты ақшыл дөңбешік пайда болады, біртіндеп инені жылжытып отырып, ерітіндіні бірнеше тамшыдан басып, тері астына барлық қажетті мөлшерді енгізеді;
5) Спиртке матырылған залалсызданған мақтамен инъекцияның орнын басып, инені шығарыңыз.
Тері астылық инъекция
Біраз тереңірек, оны 15 мм тереңдікке жасайды. Тері астылық инъекция жасағанда ірі тамырлар мен жүйке жолдары жақын жерлерге жоламау керек. Инъекция жасауға неғұрлым ыңғайлы жерлер: сан мен иықтың сыртқы жағы, жауырын асты аймағы, іштің алдыңғы қабырғасы. Иненің ұзындығы - 20 мм, кесілген жері - 0,4 мм.
1) Инъекция жасайтын жердің терісін спиртке матырылған екі домалақ мақтамен екі рет өңдеңіз, алдымен үлкен аймақты, содан кейін инъекция жасайтын жерді;
2) Сол колмен теріні түбі төмен қараған үшбұрышты қыртысқа жинайды;
3) Оң қолдың екінші саусағымен инені, бесінші саусақпен -поршеньді, ал қалғандарымен цилиндрді ұстайды,
4) Инені тез жылдамдықпен сол қолдын 1 және 2 саусақтарының арасынан үшбx
