Корсаков С.С. атындағы Мәскеулік психиатриялық клиника

С.С.Корсаков психикалық ауруларға деген гуманисттік көзқарастың белсенді күрескері еді. Ол басқарған психиатриялық клиника емдеу практикасының үлгісі болды. Өзінің сөздерінде және мақалаларында ол мемлекеттік психиатриялық көмек системасын құрудың науқастарға қажеттілігін дәлелдеді.

С.С.Корсаков басқарған клиника қабырғасында көптеген шәкірттері жұмыс жасады. Психиатрияның әртүрлі бағыттары солардың есімдеріне байланысты. С.С.Корсаковтың қазасынан кейін кафедраны және клиниканы ең жақын шәкірттерінің бірі- В.П.Сербский басқарды.

Ол сот психиатриясының міндеттерін, психикалық науқастарды сот -психиатриялық бағалау критерияларын, қоғамға қауіпті әрекет жасаған психикалық ауруларға жүргізілетін медициналық шараларды анықтады.

С.С.Корсаков психиатрияға психологиялық зерттеулерді енгізудің негізін салды. С.С.Корсаковтың жақын қызметкері А.А.Токарскийдің еңбегімен кафедрада экспериментальды-психологиялық лаборатория ашылды. Кейін бұл лабораторияны А.Н. Бернштейн басқарды. Оның 1907/1908 және 1908/1909 жылдары оқыған дәрістерінде шизофрениямен ауырған науқастарға психологиялық мінездеме беруге аса мән берілді, және олардың эмоциональдық және интеллектуалдық қасиеттері туралы баса айтылды. А.Н.Бернштейн анықтаған аурудың ерекшеліктерін, Э.Блейлер аурудың негізгі белгілері деп және сол белгілердің арқасында ауру «шизофрения» деген атау алды.

С.С.Корсаковтың психиатриялық клиникасында жасалған ғылыми еңбектерде әртүрлі психикалық ауруларға жүргізілген клинико-психопатологиялық, патоморфологиялық зерттеулер және тағы басқа зерттеулердің нәтижелері көрініс тапты. Осындай зерттеулердің бірін С.С. Корсаковтың басшылығымен С.А. Суханов орындады.

С.С. Корсаков тамаша лектор және шебер педагог болатын. Ол тыңдаушыларына психикалық ауруларды клиникалық зерттеулердің ерекшеліктерін, аурудың психопатологиялық суреттемесінің күрделілігін ашып көрсете білді. Ол сонымен қатар психиатрияны оқытудың программасын кеңейтуге, оны жалпы медицина мақсаттарына жақындатуға көп еңбек сіңірді. С.С. Корсаков пен оның шәкірттері земство психиатрлары еңбектерінің арқасында тиімді психиатриялық көмектің ғылыми-методикалық ережелері жасалды. Бірақ, осы барлық алдыңғы қатарлы идеялардың патшалық Ресейде іске асырылуы мүмкін болмады. Ұлы Қазан төңкерісіне дейін Ресейде 1000 адамға 0,3 психиатриялық койка және 320 адамға 1 психиатрдан келді. Қазан төңкерісінен кейін психиатриялық көмек көрсету қызметінде түбірлі өзгерістер болды.

Психиатриялық көмек территориялық қызмет көрсету принципі бойынша құрыла бастады. Белгілі бір ауданға психиатр бөлінді. Ол психикалық ауруларға емдеу, ауруханаға жолдау, әлеуметтік жәрдем көрсету секілді көмек түрлерін қамтамасыз етті.

1918 жылы бала психологиясы бөлімі ашылды. Ол балаларға психиатриялық көмек көрсетуді дамытудың бастамасы болды. 1923 жылы арнайы шешім бойынша психоневрологиялық диспансерлер құрылды. Бұл тұрғын халыққа тікелей психиатриялық көмек беруге мүмкіндік берді. Одақтас республикаларда психиатриялық көмек көрсету жаңадан құрылды. Медициналық жоғарғы оқу орындарының желісі жасалды. Жергілікті мамандардың жоқтығынан кафедра меңгерушілігіне Мәскеу мен Ленинградтан профессор-психиатрлар жіберілді. Орыс психиатриясының алдыңғы қатарлы дәстүрлерін дамыта отырып, олар ұлт кадрларын даярлауға үлкен үлес қосты. Жедел психиатриялық көмек көрсету қызметі құрылды, сонымен қатар, ауруханадан тыс психиатриялық көмек системасына түнгі кезекшілік енгізілді. Мәскеуде Н.В. Склифосовский атындағы институтта жедел психиатриялық көмек бөлімшесі құрылды. Кейін жедел психиатриялық көмек арнайы аурухана арқылы қамтамасыз етілді.

Гиляровский В.А. ұсынысы бойынша 1930-1933 ж. психикалық ауруларға көмектің жаңа түрі – күндізгі стационарлар құрылды. Күндізгі стационарлар күндізгі психоневрологиялық диспансерлер мен психикалық ауруханаларда болды. Онда аурулар күндіз болып, түнде үйлеріне қайтады. Күндізгі стационарлар көптеген психикалық ауруларды ауруханаларға жолдамастан емдеуге мүкіндік туғызды.

Ұлы Отан соғысы кезінде психикалық қызметке көптеген зиян келді. Фашистер басып алған жерлерінде көптеген ауруханалардағы психикалық ауруларды жойып жіберді. Психикалық көмекті ұйымдастыру үшін және күрделі жөндеу тәжірибелерін қалпына келтірді.

Медициналық институттар санының өсуі психиатрларды дайындауға мүмкіндік берді. Арнаулы психиатриялық көмек, аурухана ішілік және ауруханадан тыс көмек көрсетуден тұрады.