Жасуша бөлiну және оны реттеуге қатысатын iсiк тежеушi гендер, протоонкогендер және тағы басқа топты гендер әр жасушада кездеседi. Қатерлi iсiкке әкелетiн мутация жиi жағдайда тұқым қуалайды немесе канцерогендермен әсерленедi. Онкогендi вирустар табиғатта кең тараған, сондықтан жасушалардың қатерлi iсiкке айналуы - өте жиi кездесетiн жағдай.
ДДҰ арқылы онкологиядан тыс аурулардан (инфаркт, инсульт, инфекция, соққы, т.б.) қайтыс болған адамдардың әр тіндерінің гистологиялық және цитологиялық үлкен зерттеулері (бірнеше мың ондық кездейсоқ жағдайда) жүргізілген. Әр жастағы, әр жынысты, әр ұлтты, әр расалы топтарда зерттелген. Олардың көбінде микроскопиялық обыр ошақтары дәлелденген. Ошақтардың мөлшері өте аз болған, өйткені стандарты әдістермен анықталуға мүмкіндік болмаған. Материалдың статистикалық қорытындысын жасағанда, әр адамда өмір ағымында ісік өсуінің ошақтары пайда болатындығы дәлелденді. Iсiктiң клиникалық түрінің анықталу жиiлiгi мен оның науқастағы иммунды жүейсімен байланысын зерттегенде, қалыпты иммунды жүйе негізі обыр ошақтарын танып және жойып тұратыны көрсетілді. Ал клиникалық түрде обырдың дамуы, негізі, иммунды жетiспеушiлiк жағдайға тәуелдi болды, әсiресе – жасушалық жүйенiң жетiспеушiлiгiне(NK-жасушалар мен Т-жасушалық адаптивті иммунитет).
Қалыпты жұмыс iстейтiн иммунды жүйе обырдың кабін жасушалары белгiлi бiр мөлшерден аспаса (108-109), жоя алатындығы дәлелденген. Егер обырдың алғашқы даму сатысында иммунды жүйе қандайда бiр себептермен басылып тежелсе, немесе iсiк жасушаларының өсу жылдамдығы жоғары болып, iсiк белгілі мөлшерден тыс асып кетсе, онда ол иммунды жүйенiң қабiлетiн басып озып, обырдың дамуына келтіреді. Иммунды тежегiштiк әсердi көптеген канцерогендер мен онкогендi вирустар көрсетедi. Iсiк дамуының мөлшерiне қарай иммунды жетiспеушiлiк одан әрi тереңдей бередi.
Iсiкке қарсы иммунды жауаптың әлсiздiгiнiң келесi бiр себебi бар - iсiк жасушаларының өсiндiсiнде: әлсiз iсiкерекшелi антигендерi бар жасушалар қалады да, сонымен қаттар, күштi антигендi жасушалар өзiне қарсы қарқынды иммунды жауап шақырады. Иммунды тежегiштiк жағдайда әлсiз iсiкерекшелi антигендер супрессорлы төзiмдiлiк шақырады, сол себептен iсiк жасушаларына қарсы иммунды жүйенiң әсерлiгi төмендейдi.
Ал әлсіз ісікерекшелі антигендер иммунды депрессия кезінде өздеріне қарсы CD4+25+FoxP3+Трет.-лимфоциттер белсенуі арқылы супрессорлы төзімділік шақыра алады. Сол себептен ісікке қарсы арнайы Т-жасушалық иммунды жауаптың эффективтілігі төмендейді. Төмен аймақтық (кiшiзоналық) супрессиялық төзiмдiлiк иммунды супрессия кезінде аз мөлшерлi әлсiз антигендермен шақырылатыны белгiлi. Бұл жағдай iсiк өсуiнiң алғашқы сатыларында пайда болады (iсiк антигендерiнiң аз мөлшерi, ОСТА – әлсiз антигендер, ісік дамуындағы иммунды жетiспеушiлiк).
Iсiктiң асқынуы төзiмдiлiктi шақырушы айналымдағы iсiк антигенiнiң көбеюiне, сонымен қатар, iсiк дамуымен бiрге өсетiн иммунды жетiспеушiлiгiне әкелiп соғады. Иммунды жетiспеушiлiктiң тереңдеуiнде аурудың өршуi мен ағзаның улануы да әсер етедi. Иммунды тежеудің күштi әсершiсi - ол аурудың соңғы сатысында жүргiзiлетiн сәуле, химиялық ем. Сонымен қатар, көпшiлiк зерттеушiлердiң пiкiрi бойынша, iсiктiң өзi де иммунды тежеу әсер көрсететiн факторлар бөледi.
Өсу уақытында ісік жасушаларында жоғары жиілікті мутациялар мен хромосомды абберациялар (өзгерiстер) байқалады. Ісік гетерогенді, оның ішінде құрамындағы жасушалардың антигендігі жағынан да бола бастайды. Осының нәтижесінде “антигенді дрейф” деп аталатын ісік жасушасының антигенді құрамының өзгеру құбылысы байқалады. Ісіктің алғаш өсуі кезінде, оның бетінде пайда болған антигендерге қарсы иммунды жауап, “антигенді дрейф” нәтижесіндегi жаңа антигендерге, әлсіз болып келедi.
Қатерлі ісік жасушасының бетінде I класс гистосәйкестiк анттигендер экспрессиясы азайған кезде, ісікке қарсы адаптивті иммунитет эффективтілігі төмендейді, яғни CD8+ЦТЛ обырмен байланысуы қиындайды.
