Лестіріп берілетін материал СӨЖ №4

 

Пән «Информатика» Академиялық жыл 2008-2009

Барлық кредиттер саны – 3 Факультет МЖФ

Тапсырма №3 Курс – 1 Семестр – 1

Тақырып «Жасанды интеллект және эксперттік жүйе»

Оқытушы _____________________

Жұмыстың мақсаты: Жасанды интеллект жүйелерінің зерттеу тарихы, пайдалану саласын меңгеру.

Тапсырма: Берілген тақырып бойынша глосарий құру.

Бақылау формасы: Глосарийдегі түсініктемелерді түсіндіру.

Қолданылатын әдебиеттер:

1. Информатика. Базовый курс. Учебник для ВУЗов. Под ред. С.В. Симоновича. – С116: Питер, 2002-638с.

2. Информатика. Под редакцией профессора Н.В. Макаровой. Москва «Финансы и статистика». 2004.

 

 

 

 

Глоссарий

ActiveX технологиясы - Компоненттік объектілердің үлгілерін интернет тарапынан жобалауға арналған (Component Objec Model, Com)–бұл Microsoft технологиясының компоненттері, WEB басқару элементтерін және компоненттерін құруға арналған.

Мультимедиялық технологиялар -әртүрлі типті мәліметтерді дайындау, өңдеу, біріктіру, ұсыну әрекеттерін ақпараттық және бағдарламалық жабдықтарды пайдалану арқылы жүзеге асыратын құралдар, әдістер мен тәсілдер жиынтығы.

Java бағдарламасы - Sun Microsystems компаниясының технологиясы Internet базасына негізделген платформалық өңдеу бағдарламаларына қолданады.

JavaScript - Java бағдарламасына еш қандай қатысы жоқ. Бұл бағдардама клиенттік тарапынан берілген негізгі тілдердің бірі.

Қашықтан білім беру - жаңа ақпараттық технологияларды пайдалана отырып, істеп жүрген жұмысынан немесе оқудан қол үзбей білімді жетілдіру ісін жүзеге асыру деген мағананы білдіреді.

Гипермәтін – қосымша элементтерді басқару мақсатында ішіне арнаулы код, яғни екпінді элемент (anchor) орналасқан мәтін;

Internet – миллиондаған компьютерлерді бір алып желіге біріктіретін, ақпаратқа шексіз қол жеткізу және түрлі амалдармен қатынас жасау мүмкіндігін ұсынатын дүниежүзіндегі ең үлкен және ең танымал желі. Атрибуттар немесе сипаттамалар – тәг атауынан және бір-бірінен бос орын арқылы бөлініп жазылатын қосымша түйінді сөздерден тұрады.

Айнымалы конфигурациялар -Frontpage компоненттерінің тағы бір түрі қойылатын деп аталатын компоненттер (Substitution Component) бетке айнымалы конфигурацияның құрамын қосуға арналған.

Анықтауыш (definition) – туралаудың арнайы түрі, терминдер мен олардың түсіндірмелерінен тұратын тізімді беру үшін қолданылады.

Web-сервер – бұл Web–сайттар, мәліметтер қоры, сценарийлер және т.б. қажетті мәліметтер орналасатын компьютер

Серверлерді администрациялау -Сервер администраторы Frontpage (Frontpage Server Administrator) – Frontpage-пен бірге қолданылатын серверлік кеңейткіштерді орнату және алу операцияларын орындайтын бағдарлама болып табылады.

Мәлiметтер қоры – бiр- бiрiмен байланысқан мәлiметтердi, объектiлердi және МҚБЖ баптау (белгiлi бiр қалыпқа келтiру) параметрлерiн сақтайтын файлдар. Әдетте МҚБЖ кез-келген бiр мәселенi шешу жолында құрылады.

Мәлiметтер қорын басқару жүйелерi (МҚБЖ) – мәлiметтер қорымен жұмыс iстеуге арналған, оны басқару мен тҥрлендiрудi жҥзеге асыратын программалар тобы. Ағылшынша оларды DBMS (database manaqement system) деп атайды.

Кесте – мәлiметтер қорымен жұмыс iстеуге арналған негiзгi объект, мәлiметтер қоймасы.

Жазба – кестенiң бiр қатары, яғни жолы. Ол МҚБЖ мәлiметтерiн сақтайтын негiзгi блок болып болып табылады.

Өрiс – кестедегi бағана немесе тiк жол. ACCESS – те өрiс мәлiметтерiн сипаттайтын оның бiрсыпыра қасиеттерi болады.

Сұраныc – жұмыс iстеушi адамның керектi мәлiметтердi бiр немесе бiрнеше кестеден белгiлеген шарттарға байланысты таңдап алу тәсiлi. Таңдап алуға сұраныс беру арқылы есептелетiн өрiстерден немесе басқа кестеден алынған өрiстерден тұратын виртуалды сұранымдар құруға болады.

Форма – мәлiметтердi экранға бейнелеу жолы немесе оларды басқару мҥмкiндiктерi.

Басылым – мәлiметтердi баспаға шығарып, қағазда бейнелеу тәсiлi.

Түйiндi өрiс – кестедегi жазбаларды таңдап алу мақсатында мәндерi қолданылатын негiзгi iс.

Кiлт немесе түйiн – кесте жазбаларын анықтайтын немесе кестелер арасындағы байланысты ұйымдастыратын бiр немесе бiрнеше тҥйiндi өрiстер.

Санауыш – кестедегi жазбалардың реттiк нөмiрлерi орналасатын өрiс.

Индекс – индекстелетiн өрiс мәнi арқылы кесте жазбаларын автоматты тҥрде сұрыптау тәсілі.

Жазбаны белгілеу аймағы – кесте жолын белгілеуге мҥмкіндік беретін, оның сол жақ шетіндегі тіктөрбұрышты аймақ.

Өрісті белгілеу аймағы - өріс тақырыбы аймағы. Оны шерту сол өрісті белгілеу мҥмкіндігін береді.

Конструктор – мәліметтер қоры объектілерінің (кесте, форма, басылым, макрос, сұраныс) қасиеттерін анықтау режимі.

SQL – құрылымды сұранымдар тілі. Көптеген программалық жабдықтардың стандарты болып табылады.

Шебер – белгілі бір мақсатта шектеулі әрекеттер жиынын біртіндеп оррындайды. Шеберлер оны оррындайтын адаммен сұхбаттасу ісін атқара отырып, қойылған мәселені шешетін керекті мәліметтерді программаға енгізуді қамтамасыз етеді. Жұмыс жасауды жеғілдету ҥшін шебер жұмысы бірнеше қадамдардан тұрады. Жұмыс барысында өткен кезеңге қайта оралуға немесе онша қажетсіз кезеңдерді аттап өтуге болады. Программаға шебер мҥмкіндігін енгізу программаларды жетілдірудің бір жолы болып табылады.

Гиперсілтеме – белгілі бір файлға сілтеме көрсеткіш. Гиперсілтемелер ACCESS мәліметтер қорын INTERNET файлдарымен, не басқа файлдармен байланыстыру ҥшін қолданылады. Сондай файлдарды қарап шығу ҥшін арнайы программа жұмыс істеуі тиіс.

ДӘРІС ТОПТАМАСЫ

 

 

Лекция № 1. Информатика пәніне кіріспе.

Дәрістің мақсаты: Информатика ғылымымен, оның даму тарихымен, теориялық информатикамен, информатика пәні мақсаты мен міндеттерімен таныстыру.

Жоспар:

1. Информатика терминінің пайда болу тарихы.

2. Информатиканың құрылымы.

3. Информатика ғылым және практикалық әрекет ретінде.

4. Информатиканың әлеуметтік, құқықтық және этикалық аспектілері.

Кілттік сөздер: информатика, кибернетика, теориялық ақпараттану, есептеу техникасы, жасанды интеллект,бағдарламалау.

Иллюстрациялық материал: слайд, схема.

Информатиканың теориялық негіздері – әлі толық қалыптаспаған ғылымның бөлігі. Басқа ғылымдардың теориялық бөлімдері сияқты, теориялық информатика да информатиканы оқытудың қажеттілігінен қалыптасады.

Курстың міндеті мен мақсаты:

§ Информатиканың теориялық тараулары туралы түсінік қалыптастыру;

§ Ақпараттар теориясы, цифрлы афтоматтар, алгоритмдер және т.с.с. тараулардың фундаментальді ұғымдарымен танысу;

§ Алгоритмдердің күрделілігі және тиімділігін бағалау әдістерін үйрену;

§ Ақпараттық модельдеу методологиясын меңгеру;

Информатика – бұл адамның қызмет атқаратын әр түрлі салаларында ақпараттарды қолдану, түрлендіру, сақтау, жинау және алу жөніндегі мәселелерді үйрететін- жас ғылыми пән.

Генетикалық информатика есептеу техникасымен, компьютерлік жүйелермен және желілермен байланысты, өйткені тек компьютерлер ғана ақпараттық процесстерге бірмезгілде қажетті ақпараттарды автоматты түрде өңдеуге және сақтауға мүмкіндік туғызатын ығылыми тәсіл ретінде қолданылады.

Орыс тілінде бұрыннан қолданып келе жатқан «информатикаң -термині ғылыми әдебиеттер арқылы берілетін ғылыми ақпараттың жалпы қасиеттері мен құрылымдарын үйрететін кіші-гірім нақты аймақпен байланысты.

Бұл ақпараттық-аналитикалық қызмет, дәл бүгінгі күні кез-келген салаға әсіресе кітапханалық істерді, кітап басып шығару және тағыда басқа көптеген салалардағы жұмыстарды жүзеге асыруда өте қажет. Академик А.П. Ершов айтқандай қазіргі жағдайдағы информатика термині “орыс тіліне жаңа және кең мағынада фундаментальды жаратылыстану ғылымдарының атауы тәрізді ақпараттарды өңдеу және беру процесстерін үйрететін” термин ретінде енгізілді.

1978 жылғы информатика бойынша халықаралық конгрессте “Информатика түсінігі административтік және әлеуметтік ықпал ету, коммерциялық, өндірістік кешендерде және сол сияқты ұйымдастырушылық аспектілер, математикалық қамтамасыз ету, машиналар, құрал жабдықтар және ақпараттарды өңдеу жүйесін материалдық-техникалық қамтамасыз ету, қолдану және жасаумен байланысты аймақтарды қамтитындығы”- атап көрсетілен.