Здік жұмыс
| Жағдай | Күйзеліс түрі |
| 1.Лауазымын, жалақысын негізсіз түсіру, премиядан айыру, мадақтау, марапаттаудан айыру. | Дистресс |
| 2. Күткен нәтижеге алып келген, ерекше маңызды оқиғалармен байланысты, ұзақ уақытқа созылған күту. Мысалы: Емтиханды тосу және жоғары ұпайды алу. | Эустресс |
| 3. Созылмалы дискуссиялар, сіздің пайдаңызға шешілген дау. | Эустресс |
| 4. Негізінде, негізсіз, дөрекі түрде айтылған сын. | Дистресс |
Күйзеліспен күресү әдістері
Педагогтардың психологиялық денсаулығын сақтаудың тиімді құралы өзін-өзі реттеу, рефлексия, қалыпқа келтіру тәсілдерін қолдану болып табылады. Кәсіби жұмысы барысында адамдармен жиі және қарқынды қарым-қатынас жасайтын қызметкерлерге арналған қауіпсіздік техникасы сияқты болып келеді.
Күйзеліс жағдайларының көп болуына байланысты, біз олармен күресү және жаттығу жұмыстарын ұсынамыз. Ең бастысы, сүйікті музыканы тыңдауға болады; сырын ашуына; бірнеше физикалық жаттығуларды жасауға болады.
Және же жаттығуларды қолдану:
1) 1) «Екі қолыңызбен орындықтын отыратын жерінен ұстап, өзіңіз отырған, тыртысып, жоғары тартылыңыз. Алтыға дейін санап, қолыңызды төмен түсіріп, денеңізді бос ұстаңыз.»;
2) «Қолыңызды желкеңізге апарып мойыныңызға қатты басыңыз, бір уақытта бұл қысымқа қарсылық жасау»;
3) «Қол саусақтарын ұйқалаңыз-негізінен саусақ ұшына дейін; ұлдар алдымен сол қолды ұйқалайды, ал қыздар оң қолдан байстайды»;
4) «Баяу демалыңыз (іштен алтыға дейін санап), екі секундқа демді ұстап, баяу демді шығарыңыз(он екіге дейін санап)».[7]
Жаттығу "Психоэнергетикалық қолшатыр"
Жаттығулар сабақтың бірінші минутында немесе периодты түрде бүкіл сабақ ішінде өтеді. Мұғалім балалардың алдында тұрып, сынып бөлмесінің ортасында тұрады, сабақты түсендіру процесінде, сыныптағы балалар үстінде барлық оқушыларды жауып тұрғандай қолшатырды елестетуге тырысады.
Жаттығу жағдайды бақылауға ықпал етеді.
Жаттығу "Көңіл-күй"
Түсті қарандаштар, борлар, және таза кағаз бетін алу керек. Әлсізденіп, сол қолмен абстрактілі сюжет- сызық, түсті дақтар, фигуралар салу. Өз көңіл-күйіңе ерекше назар аударып, соған сәйкес түс таңдау, және сызықтар жүргізу. Содан кейін өз көңіл күйінді қағаз бтіне түсіруге талпыну, сурет аяқталғанда, қағаздың екінші жағына көнілді білдіретін 5-7 сөз жазу керек.
Жаттығу "Пресс"
Кеуде тұсында жоғарыдан төмен жылжыған күшті прессті көз алдымызда елестетеміз, онымен байланысты жағымсыз күйді және ішкі шиеленісті басуға тырысамыз. Енді сол прессті жағымсыз энергиямен бірге шығарамыз. Жаттығуды аяқтағанда денені босаңсытамыз, психикалық бұлшық еттік күш салуды басуға арналған жаттығу.
Жаттығу "Йықтан жүк түсу"
Тұрған жайдайда немесе отырған жағдайда орындалады. Йықты жылдам максимальды көтеру, артқа қарай кең ашу және түсіру.
Жаттығу "Құлып"
Бастапқы қалып- отырған, арқа түзу, қол тізе устінде, айқастырылған. Алақанды алдыға қаратып, қолды айқастырып бастан жоғары көтеріп -дем алу. Демді 2-3 с-қа ұстап, ауыз арқылы тез демді шығару, қол тізеге құлайды.
олдың босаңсыған бұлшықеттеріне жаттығулар
1. Қол саусақтарын кеңейтіп ашамыз. Үлкен саусақтың басқасынан барлығын еңіл басумен алақанға түсіреміз. Осының барысында тырнақ фалангісін бүкпеу.
2. Жаттығу әр саусақтың өздігімен қозғалуының жақсаруына бағытталған. Бас бармақтың жұмсағына алдымен сілтеуіш, орташа, есімсіз және кішкентай саусақтарды соқтырамыз.
3. Желдеткіш түрінде өзімізден ары ауада айналмалы кимылмен алақанды жазуменен, саусақтарды ашамыз.
4. Әрбір саусағымызбен бірнеше рет шеңбер жасаймыз. Алдымен астыға, кейін үстіге. Осы жаттығу алақанды және сүйек аралық бұлшықетті жақсы бекітеді.
5.Дәл өзіміздің алдымыздан қолымыздың біреуін төмен алақанмен тура созамыз, саусақтарымыз жұдырықта минимальді күш салуда. Қолдың тыныш күйінде айналмалы кимылмен білек оңға, кейін солға қимылдайды. Кейін соны басқа қолмен қайталайды.
Жаттығу- бағытталған
Оқу күні ішіндегі бағытталу
" Мен салмақты және тұрақты болғым келеді. Мен өз-өзіме сенімді болғым келеді".
" Мен озімнің оқуымды(жұмысымды) қатты жақсы коремін, ол мені қажетті түрде ләзаттандырады және өмірімдегі ұдайы жеңіспен және үлкен мағынасымен қуанышпен толтырады".
" Мен өзімнің оқушыларымды(мұғалімімді)жақсы көремін.Олармен кездесуге әрқашанда қуанамын. Диалогқа әрқашанда ашықпын ".
Күрделі әңгіме алдындағы бағыттама
" Мен салмақтымын және өз-өзіме сенімдімін.Менде дұрыс ұстаным. Мен диалогқа және өзара дайынмын ".
Өз-өзіне сенімді болу
" Мен бәрін істей аламын.Менің қолымнан барлық іс келеді. Мен бұл жағдайдан шыға аламын. ".
Таңғы және кешкі икемделу
" Мен батыл және өз-өзіме сенімді адаммын. Мен барлығын істей аламын, барлығына шамам жетеді және ешнәрседен қорықпаймын.".
Дыбыстық гимнастика
Дыбыстық гимнастика тыныс алу жолының бұлшықеті және диафрагмасына вибрациондық уқалау қағидаты бойынша жасалады. Әртүрлі дыбыстар біздің көңіл-күйімізге әсерін тигізетін әртүрлі вибрация тұғызады.
"О" Дыбысы – жүрекке,өкпеге әсерін тигізеді;
"Я", "М" дыбыстары – бүкіл организмнің жұмыс істеуіне әсер етеді;
"ХА" дыбысы – көніл-күй көтеруге көмектеседі.
Жаттығу "Дауыстық жаттығу"
Дем шығару, одан кейін терең дем алу және демді ұстау. Демді шығару кезінде "Ух!" дыбысын тез шығару.
"Мироток" оқу-сауықтыру бағдарламасы
1993 ж. И.Э. Бендицкий, хирург, ортопед-травматолог, реабилитолог, адамның денсаулығының қалпына келуіне бағытталған, "Мироток" оқу-сауықтыру бағдарламасын жасады.
"Мироток" Адамды өз-өзі қалпына келуін және денсаулықты қалыпты күйде сақтап тұру әдістемелерін үйретуге мүмкіндік береді. Сюжетті визуальді қабылдау көмегі бойынша, Бендицкидің көркем сүретінің түсі мен формасы бойынша образды шығармашылық үдеріс денсаулықтың қалпына келуі бойынша басталады.
