Исра (Төнгө йөрөү, Яҡуп улдары) сүрәһе 2 страница

78. Ҡояш төш турыһынан ауышып, төн ҡараңғылығына саҡлы (өйлә, икенде, аҡшам, йәстү) намаҙ уҡығыҙ. Таң атҡанда ла иртәңге намаҙҙы уҡығыҙ. Иртәнге намаҙҙың шаһиттары бар (фәрештәләр). (79) Төндөң бер ваҡытында уянып, үҙ иркегеҙ менән, нәфилә намаҙы уҡығыҙ. Ихтимал, Раббығыҙ һеҙгә шәрәфле урын бирер. 80. Әйт:

— Раббым, керәсәк урынға тура юлдан керт, сығасаҡ юлымды ла тура ит. Дөрөҫлөк менән эш ҡылырға миңә ярҙам итеүсе ҡеүәт бир, - тип. (81) Тағын әйт:

- Хәҡиҡәт (дөрөҫлөк) килде, ялған китте. Сөнки ялған бөтөргә мәхкүм, — тип.

82. Беҙ Ҡөръәндән шундай хикмәт индерәбеҙ, ул мөьминдәр өсөн шифа һәм рәхмәттер, ғәҙелһеҙҙәр өсөн иһә бары тик зыян ғына килтерә. (83) Берәйһенә ниғмәт бирһәк, ул йөҙ сөйөрә лә китеп бара. Әгәр ҙә уға яманлыҡ килһә, ул өмөтһөҙлөккә төшә.

84. Әйт:

— Һәр кем үҙ нәфсенә күрә ғәмәл ҡыла, был мәсьәләлә кемдең тура юлда икәнен Раббыбыҙ бик яҡшы белеп тора,— тип.

85. Улар Һинән рух тураһында һораштырыр. Әйт һин:

— Рух Раббымдың бойороғонда. Һеҙ бик әҙ беләһегеҙ бит,- тип.

86. Ихтыяр итһәк, һиңә уахи иткәнебеҙҙе кире алыр инек, унан һуң һин дә Беҙҙең язаларыбыҙҙан яҡлаусы таба алмаҫ инең. (87) Аллаһтың рәхмәтенән башҡа. Сөнки Уның һиңә булған мәрхәмәте сикһеҙҙер. (88) Әйт:

— Шуныһы хаҡтыр, кешеләр менән барлыҡ ендәр бергә йыйылышып, берһенә берһе ярҙам итешһәләр ҙә, Ҡөръәнгә оҡшаш башҡа китап майҙанға килтерә аласаҡ түгел, — тип.

89. Хаҡтыр, был Ҡөръәндә Беҙ кешеләргә һәр төрлө (мәғәнәле) ҡиссалар һөйләп аңлаттыҡ. Шулай ҙа кешеләрҙең күбеһе инҡарсылар булып ҡалыуҙан башҡаны белмәне.

90. Улар әйтте:

— Һин ер аҫтынан шишмә сығармайынса, беҙ һиңә ышанасаҡ түгелбеҙ, - тинеләр. (91) - Йәки һин беҙгә хөрмә һәм йөҙөм баҡсаһы барлыҡҡа килтер, шунда сылтыр-сылтыр шишмәләр ағып торһон. (92) Йәки, үҙең әйткәнсә, өҫтөбөҙгә Күкте ярғылап төшөр. Йәки фәрештәләре менән бергә алдыбыҙға Аллаһ килеп төшһөн. (93) Йәки һин үҙеңә зиннәттәр менән биҙәлгән алтын йорт һалып күрһәт йәки Күккә ашып ҡара. Күккә ашһаң да, беҙ һиңә инанмайбыҙ, Күктән беҙ уҡырлыҡ китап алып төшмәһәң,— тинеләр. Әйт һин уларға:

— Аллаһ әкбәр! Әлхәмдүлилләһ, мин бер әҙәм заты түгелме ни? Мин Аллаһ тарафынан һеҙгә ебәрелгән илсе генә, - тип. (94) Үҙҙәрен тура юлға күндереүсе ебәрелгәс:

— Аллаһ беҙгә бер кешене пәйғәмбәр итеп ебәргәнме? — тип әйтеүҙәре кешеләрҙе иман килтереүҙән тотҡарлай.

95. Әйт:

— Әгәр Ер йөҙөндә кешеләр урынына фәрештәләр йәшәһә ине, әлбиттә, пәйғәмбәр итеп беҙ фәрештә индергән булыр инек.

96. Әйт:

— Минең менән һеҙҙең арала (ғы мәсьәләләр буйынса) хәҡиҡий Аллаһтың шаһитлығы етә. Аллаһ кешеләренең нимә ҡылмышын күреп, белеп тора, — тип.

97. Аллаһ тура юлға күндергән кеше тура юлдан барыр, кемде тура юлдан яҙҙырһа, ул кешегә Аллаһтан башҡа ярҙамсы таба алмаҫһың. Ҡиәмәт көнөндә уларҙы һуҡыр, телһеҙ һәм һаңғырау хәлдә йөҙ түбән килтерербеҙ. Улар бараһы һәм шунда ҡалаһы ер — йәһәннәмдер, уның уты һүрелә башлаһа, йәнә көслөрәк арттырырбыҙ.

98. Аяттарыбыҙҙы инҡар итеп:

— Һөйәктәребеҙ сереп, тупраҡҡа әйләнгәс тағын бар булып терелеүебеҙ мөмкин эш түгел, — тигәндәре өсөн уларға ана шундай яза биреләсәк.

99. Күктәрҙе һәм Ерҙе яралтҡан Аллаһтың уларға оҡшаш булғандарҙы ла яралтырға ҡөҙрәтле икәнен улар күрмәйме? Улар өсөн Аллаһ бер әжәл уаҡыты тәғәйенләне, бында шиктең булыуы мөмкин түгел. Ләкин залимдар инҡарсылыҡтан башҡаһын ҡабул итмәнеләр.

100. Әйт:

— Раббымдың хазинаһына һеҙ хужа булып алһағыҙ, (ул хазина) бөтәр, тип ҡурҡып, (башҡаларға бирмәйенсә) ҡыҫып ҡына тотар инегеҙ. Әҙәм балаһы бик тә һаран тоҡом, — тип.

101. Беҙ Мусаға туғыҙ мөғжизә (аят) бирҙек. (Нимәләр булғанын) ана, Исраил тоҡомонан һора. Муса улар янына килгәс. Фирғәүен уға:

- Әй, Муса, һиңә сихыр зәхмәте ҡағылған тип уйлайым, — тине. (102) (Муса) әйтте:

— Үҙең белеп тораһың, быларҙы (Муса күрһәткән мөғжизәләрҙе һәм аяттарҙы) ғибрәт булһын тип, күктәрҙең һәм Ерҙең Раббыһы индерҙе. Әй, Фирғәүен, мин дә һине харап буласаҡ кеше тип уйлайым, — тине. (103) Шунан һуң Фирғәүен уларҙы (Муса менән Һарунды) ҡыуып ебәрергә теләне. Ләкин Беҙ уны (Фирғәүенде) ярандары менән бергә һыуға батырып һәләк иттек. (104) Шунан һуң Исраил улдарына:

— Шул ерҙә йәшәп ҡалығыҙ. Әхирәттә вәғәҙәгә килгәс, барығыҙҙы ла бер урынға йыясаҡбыҙ, — тинек.

105. Беҙ уны (Ҡөръәнде) хаҡ булараҡ индерҙек, ул Хәҡиҡәт алып килде. Һине лә бары тик (сауапсыларҙы алда йәннәт көтә тип) һөйөнсө алыусы һәм (гөнаһлыларҙы йәһәннәм көтә тип) киҫәтеүсе булараҡ ҡына күндерҙек. (106) Кешеләр Ҡөръәнде әкрен-әкрен, тора-тора уҡыһындар тип, (сүрәләргә, аяттарға) бүлгеләнек һәм уны берәм-берәм индерҙек.

107. Әйт:

— Инанһағыҙ ҙа, инанмаһағыҙ ҙа, ул (Ҡөръән) бер Хәҡиҡәт. Унан алда ғилем алғандар ҙа уны (Ҡөръәнде) уҡығас, шунда уҡ йөҙ түбән (сәждәгә) ҡапландылар, —тип. (108) Һәм әйттеләр:

— Аллаһ Тәғәләлә кәмселек юҡ! Әлхәмдүлилләһ, сөбхәналлаһ, Раббыбыҙҙың вәғәҙәһе еренә еткерелде, — тип (109) йылай-йылай йөҙ түбән ҡапландылар. Ул (Ҡөръән) уларҙың иманын нығыта.

110. Әйт:

— Аллаһ тип әйтәһегеҙме, Рахмәән тип әйтәһегеҙме. Ҡайһыһын әйтһәгеҙ ҙә була. Аллаһтың үҙенә генә хас матур исемдәре күп. Намаҙығыҙҙы ҡаты тауыш менән уҡымағыҙ. Артыҡ бышылдауға ла күсмәгеҙ. Урталыҡты тотоғоҙ, — тип.

111. — Аллаһ әкбәр, сөбхәналлаһ — Аллаһҡа хәҡиҡий маҡтауҙар булһын. Ул бала тыуҙырмаған, ҡөҙрәттә тиңе булмаған, яҡлаусыға ихтыяжы булмаған Аллаһҡа дан, — тип тәҡбир әйт, Уны олола.

Кәһәф (Мәмерйә) сүрәһе

(Кәһәф сүрәһе 110 аяттан тора. Кәһәф, йәғни, Мәмерйә сүрәһе Мәккәлә ингән. Сүрәлә «Әсхәб-әл Кәһәф — Мәмерйәләге кешеләр» тураһында һөйләнә, сүрәнең, исеме лә шунан килә.)

Бисмилләһир-рахмәәнир-рахиим.

1. Әлхәмдүлилләһ! Аллаһҡа маҡтауҙар булһын. Ул һис бер кәмселекһеҙ итеп (мөкәммәл рәүештә), Ҡөръәнде (Мөхәммәдкә) илсеһенә индерҙе. (2) Ул асыҡ (һәм хәйләһеҙ Ҡөръән гөнаһлыларҙы йәһәннәм менән) киҫәтеү өсөн, иманлы һәм изгелекле кешеләрҙән (йәннәткә керәсәкһегеҙ, шунда мөьминдәргә олуғ әжерҙәр бар, тип) һөйөнсө алыу өсөн индерелде. (3) Улар шунда мәңгегә йәшәп ҡаласаҡ. (4)

— Аллаһ бала атаһы булды, — тип әйтеүселәрҙе хәтәр ҡурҡытыу өсөн. (5) Улар үҙҙәре лә, аталары ла был турала бер нәмә лә белмәй. Улар ауыҙынан сыҡҡан был һүҙ — ғәйәт кәфер һүҙ. Улар ялғандан башҡа һүҙ һөйләмәй.

6. Был Китапка (Ҡөръәнгә) ышанмағандарына ҡайғырып, һин үзеңде лә харап итмәксе булаһыңмы әллә? (7) Күбеһе изгелек ҡылырмы (әллә — яманлыҡмы), тип кешеләрҙе һынар өсөн, Беҙ Ер йөҙөн гүзәл итеп яралттыҡ. (8) Тора-бара Беҙ Ер йөҙөн (һис нимә үҫмәҫлек итеп) ҡоп-ҡоро тупраҡ ҡалҡыулыҡтары итәсәкбеҙ.

9. (Эй, Мөхәммәт) мәмерйә кешеләре менән Раҡим ваҡиғаһын һин аят мөғжизәләребеҙҙең берһе түгел, тип уйламайһыңдыр (шиккә алмайһыңдыр) бит?

10. Ул үҫмер-егеттәр мәмерйәгә кереп ҡасты һәм ялбара башланылар:

— Йә, Раббыбыҙ, зинһар, беҙҙе рәхмәтеңдән ташлама. Беҙгә ҡотолорлоҡ тура юл күрһәт, — тинеләр. (11) Шулай итеп, Беҙ күпме йылдарға уларҙың ҡолаҡтарын томаланыҡ (мәмерйәлә йоҡоға талдырҙыҡ). (12) Әсхәб кәһәф (үҫмер егеттәрҙең мәмерйәлә күпме уҙҙырғандарын) мөддәтен ҡайһы яҡ (ҡайһы ҡәүем) яҡшыраҡ иҫәплап сығарыр икән тип, ахырҙа Беҙ уларҙы уяттыҡ. (13) Беҙ һиңә уларҙың ваҡиғаһын хаҡлыҡ менән аңлатабыҙ. Ысынлап та, улар Раббыға иман килтергән үҫмерҙәр ине. Беҙ уларға тура юлды күрһәттек.

14. Беҙ уларҙың күңелдәрен нығыттыҡ. Ул егеттәр (йоҡоғ талғанға ҡәҙәр) аяҡ үрә ғорур баҫып:

— Беҙҙең Раббыбыҙ — күктәрҙең һәм Ерҙең хужаһы, беҙҙең өсөн Аллаһтан башҡа тәңре юҡ, тип әйтәбеҙ. Юҡһа (киреһенсә әйтһәк), без сиктәрҙе уҙған булып (кәфер) ҡалыр инек. (15) Беҙҙең ҡәүемебеҙ Аллаһтан башҡа тәңреләргә табына. Ул тәңреләрҙең, ысындан да, Илаһ булғанлығына берәй дәлил килтерә алһалар ине (килтерә алмайҙар). Шулай булғас, Аллаһ хаҡында теләһә ниндәй уйҙырмалар сығарғандарҙан да залимыраҡ кеше бармы? — тинеләр.

16. (Берһе әйтте):

— Һеҙ уларҙан (мөшриктәрҙән) һәм улар табынғандарҙан баш тартҡанһығыҙ икән инде, бер Аллаһҡа иман килтергәнһегеҙ икән, (иң яҡшыһы) һеҙ мәмерйәгә кереп ҡасығыҙ, Раббығыҙ һеҙҙе рәхмәтенән ташламаҫ һәм һеҙҙең эшегеҙҙе уңышлы итһен, — тине.

17. Күрер инең, Ҡояш мәмерйәнең һул яғынан сыға, уң тарафҡа ауыша, байығанда иһә, мәмерйәне һулда ҡалдыра ине. Улар мәмерйәнең киң майҙанында ине. Бына был аят мөғжизәләребеҙҙең берһе ине. Аллаһ берәйһен тура юлға баҫтыра икән инде, ул уны Хәҡиҡәткә саҡлы алып барыр, кемде тура юлдан мәхрүм итә икән инде, уны тура юлға баҫтырырлыҡ бер генә яҡлаусы ла булмаҫ. (18) Һин уларҙы күрһәң, уяу яталар икән, тип уйлаған булыр инең. Гәрсә, улар тәрән йоҡола. Беҙ уларҙы ара-тирә ян-яҡтарына (уңға-һулға) әйләндергеләп тора инек. Эттәре лә тупһа янында башын ике тәпәйе өҫтөнә һалып йоҡлай ине. Уларҙы шул килеш күрһәң, ҡурҡып ҡасыр инең, ҡурҡыуыңдан ҡотоң алыныр дәрәжәгә еткән булыр инең. (19) Шулай итеп, (мәмерйәлә күпме ятҡандары тураһында) бер-берһенән һораштырһындар тип, Беҙ уларҙы уяттыҡ. Берһе әйтте:

— Һеҙ ҡасандан бирле бында ятаһығыҙ? — тине. Икенсеһе әйтте:

— Бер көн йәки ярты көндөр, — тине. Башҡалары:

— Күпме торғанығыҙҙы Аллаһ яҡшыраҡ белә. Хәҙер һеҙ берәйегеҙҙе ошо көмөш тәңкәне тоттороп, шәһәргә ебәрегеҙ, барып ҡараһын: (шәһәрҙә) саф (хәләл) ризыҡтар ашай торған булһалар, һеҙгә лә һатып алып ҡайтһын. Бик һаҡ ҡыланһын, һеҙҙең ҡайҙалығығыҙҙы һиҙҙерә күрмәһен, — тинеләр.

20. Әгәр ҙә улар һеҙҙе тапһа, таш менән бәреп үлтерәсәк йәки үҙ диндәренә кертәсәк. Ул сағында инде һеҙ мәңге лә Сәғәдәткә ирешә алмаҫһығыҙ.

(«Бәйзәүи аңлатыуынса, шәһәргә ебәрелгән егет ҡулындағы иҫке аҡсалағы Дияконос батшаның һүрәтен күреп, был егет боронғо аҡсалар хазинаһы тапҡан тип уйлап, үҙен хөкөмдар янына алып киләләр. Хөкөмдар христиан кешеһе икән. Әлеге егет батшаға башынан кискәндәрҙе һөйләп бирә. Шулай итеп, егет уларҙы мәмерйәгә алып китә. Яңынан терелеү мөмкин икәнлеген иҫбатлағандан һуң, Аллаһ Тәғәлә егеттәрҙе мәңгелек йоҡоға талдыра» Мостафа Чағрыжы тәфсиренән)

21. Улар хаҡында һөйләп, Аллаһтың вәғәҙәһе хаҡ икәнлеген Беҙ ана шулай иҫбат иттек. Ҡиәмәттең, һис шикһеҙ, киләсәгенә ышанһындар тип. Ҡара, улар инде шул турала бәхәсләштеләр. Берһе әйтә:

— Уларҙың (мәмерйәлә йоҡлап ятыусы үҫмерҙәрҙең) өҫтөнә бина ҡороп ҡуяйыҡ. Улар тураһында Аллаһ яҡшыраҡ беләҙер, - тине.

(Бәхәстә) өҫтөн сыҡҡандар иһә әйтә:

— Беҙ, һис шикһеҙ, улар янына бер мәсет ҡороп ҡуябыҙ,— ти.

22. — Улар өс кенә кеше ине, дүртенсеһе эт ине, — ти берһе.

— Биш кеше ине улар, алтынсыһы эт ине, — тип икенсеһе, белмәгән баштарына фараз ҡылыуҙар:

— Ете кеше ине улар, һигеҙенсеһе эт, — ти башҡалары. Әйт һин:

— Уларҙың һанын Аллаһ яҡшы белә, улар тураһында белеүселәр бик әҙ, — тип.

Һин улар хаҡында бәхәскә кермә. Ул турала берәүҙән дә һораштырма.

23. Берәй эш башлар алдынан һис бер уаҡытта ла:

— Мин быны иртәгә, һис шикһеҙ, эшләйәсәкмен, — тип әйтмә.

24. Инша'аллаһ, Аллаһ теләһә, тип әйтмәйенсә: Онотоп ебәрәһең икән, Раббыңды иҫеңә төшөр ҙә әйт:

— Өмөт итәм, Раббым (был мәсьәләне асыҡлар өсөн) мине быныһынан да тура юлға йүнәлтер, — тип.

25. — Улар мәмерйәлә өс йөҙ йыл йоҡланы. Шуға тағын туғыҙҙы өҫтәргә кәрәк, — тинеләр.

(Өс йөҙ туғыҙ һаны тураһында бәхәстәр бар Ҡояш йылы буйынса үҫмер егеттәр нәҡ өс ғаср йоҡлаған булып сыға. Ай йылы буйынса — өс йөҙ туғыҙ йыл. X. Чантай тәфсирендә былай яҙылған: Жәнәбел Хаҡ был йылды Ай йылы булараҡ бәйән бойорҙо.)

26. Әйт:

— Уларҙың күпме ваҡыт мәмерйәлә булғандарын Аллаһ яҡшы белә. Күктәрҙең, Ерҙең йәшерен серҙәрен белеү бары тик Аллаһҡа ғына хас. Уның күреп-ишетеп тороуы шаҡ ҡатырлыҡ нәмә. Уларҙың (Күктәр һәм Ерҙең) Аллаһтан башҡа һис бер тәртипләүсеһе юҡ. Ул үҙ хөкөмдәренә һис бер кемде лә уртаҡ итмәҫ, — тип.

27. Раббың һиңә уахи иткән Китапты уҡы (һәм аңлатып бир). Уның һүҙҙәрен алмаштырырға бер кемдең дә хаҡы юҡ. Аллаһтан башҡа һыйыныр зат таба алмаҫһың.

28. Раббыңдың ризалығын теләп, иртә-кис доға уҡығандар менән ысын күңелдән дуҫ булып йәшә. Донъяның еңел-матур тормошона алданып, уларҙан йөҙ сөйөрмә. Беҙҙе зикер итеүҙән мәхрүм ҡалдырылғандарға, яман нәфселәре артынан йөрөй торғандарға һәм эше-көсө менән сиктәрҙе уҙғандарға буйһонма (эйәрмә).

29. Тағын әйт:

— Хәҡиҡәт Раббынандыр. Шулай булғас, теләгән кеше иман килтерһен, теләмәгән инҡарсы булһын, — тип.

Беҙ залимдар өсөн шундай бер йәһәннәм әҙерләнек, уларҙы ялҡынлы уттар солғап алыр. (Һыуһап) ярҙам һорағандарға эсер өсөн сырайҙарҙы көйҙөрөрлөк эретелгән шыйыҡ тимер бирерҙәр. Һай, насар бер эсемлектер ул һәм улар ята торған урын да бик яман.

30. Иман килтереп, изгелекле булғандарға килһәк, хаҡтыр, Беҙ изге ғәмәллеләрҙең әжерен кәметмәйбеҙ. (31) Улар өсөн аҫтарынан (арыҡтарҙан) йылғалар ағып тороусы Ғәден йәннәттәре булыр. Шунда алтын беләҙектәр тағып, нәфис атластар, матур йәшел ебәктәр кейеп, гүзәл урындыҡтарҙа ултырырҙар. Ниндәй гүзәл бүләк, ниндәй Сәғәдәт, ниндәй күркәм урындыр был.

32. Ошо ике әҙәм менән булған хәлде миҫал итеп күрһәт. Быларҙың берһенә ике ерҙә йөҙөм баҡсаһы бирҙек, һәр ике баҡсаны ла Ул хөрмә ағастары менән уратып алды. Шул ағастар араһына иген етештерҙек. (33) Ике баҡса ла бик мул уңыш бирҙе. Бер генә үҫемлек тә һәләк булманы. Араларынан йылға ағыҙҙыҡ. (34) Был баҡсаның хужаһы ҙур уңыш алды (уның башҡа килере лә бар ине).

Үҙ-ара һөйләшкәндә ул дуҫына әйтте:

— Малым менән мин һинән байыраҡ, ҡәрҙәштәрем, улдарым да һинекенән күберәк, — тине.

35. (Маһайып, күкрәк киреп) үҙенә үҙе бәлә йыйнап, баҡсаһына керҙе һәм әйтте:

— Быларҙың ҡасан да булһа юҡҡа сығыуына мин ышанмайым, — тине. - (36) Ҡиәмәт көнө килер тип тә уйламайым мин. Әгәр ҙә (Ҡиәмәт булып) Раббымдың хозурына килеп баҫһам, һис шикһеҙ, быларҙан да (был баҡсаларҙан да) яҡшыраҡ байлыҡҡа (йәннәт баҡсаларына) ирешәсәкмен.