Жер асты суларын ҚорҒау

КСРО-да қоршаған ортаға, оның ішінде жер асты суларына адам еңбегінің ықпалын білу үшін жоспарлы гидрогеологиялық және инженерлік геологиялық зерттеулер жүргізіледі. Су шаруа-Шылығы жүйесі ұзақ уақыт пайдаланудан қоршаған ортада өтетін өзгерістерді зерттейтін және гидрогеологияның жаңа бағыты болып саналатын техногендік гидрогеология қалыптасты. Жер асты суларын қорғау қазіргі кездің басты проблемасына айналды. ҚСРО-да табиғи ресурстарды қорғау, оныњ ішінде жер асты суларын ластану мен сарқылудан қорғау — мемлекеттің басты міндеттерінің бірі.

Тұщы жер асты суларын қорғау мақсаттарында оларды ауыз суы мен шаруашылық мұқтажынан басқа мақсаттарға пайдалануға (ерекше жағдайды қоспағанда) тыйым салынады. Сумен қамтамасыз ету үшін жер асты суларын іздеу және барлау, сонымен бірге суды алу үшін жеке пайдалану скважиналарын бұрғылау территориялық геологиялық басқармалардың (бірлестіктердің) р±қсатымен және санитарлық бақылау орындарымен келісу арқылы ғана жүргізіледі. Қазір жер асты суларын қорғаудың негізгі шараларына жер асты суларының сарқылуын жєне жер асты суларын ластанудан қорғау жатады.

Жер асты суларын сарқылудан қорғау. Алынған судың орнының толмауы жер асты сулары қорының сарқылуы болып табылады. Ірі суқабылдағыш жұмыс істеп түрған ауданда әдетте белгілі бір шамаға дейін жер асты суының деңгейі төмендейді. Әйтсе де су деңгейінің кез келген төмендеуі сулы горизонт сарқылуының белгісі бола бермейді. Алынған жер асты суы жұмыс істеп тұрған су қабылдағыш үшін пайдаланылатын қордың белгіленген шамасынан асып түскен жағдайларда сарқылу қаупі төнеді. Сондықтан сарқылуды болғызбас үшін дәл гидрогеологиялық зерттеулер мен жер асты суларының қорын бағалау негізінде жер асты суларын пайдалануды жобалау қажет. Алынатын су шамасы пайдаланылатын қордың шамасынан артпауы тиіс. Жер беті суларының жетіспеуі суармалы дақылдардың мүлде қурап қалуы мен түсімінің күрт төмендеуіне қауіп төндіретін қауырт құрғақшылық жылдары ғана төтенше шаралар қолданылуы мүмкін. Мұндай кездерде дәлелденген негіздерге сүйене және алынған судың кейін есесі толатынын ескере отырып, сулы горизонттың табиғи (сыйымдылық) қорларын уақытша пайдалануға болады. Жер асты суының шығыны болмас үшін фонтандаушы скважиналарға шүмек, жаппа, т. б. судың өздігінен құйылып, орынсыз ысырап болуын тежейтін қондырғылар орнатылуы қажет.

Соңғы жылдары жер асты суының сарқылуын болғызбас үшін оның қорын жасанды жолмен толықтыруды кеңінен қолданып келеді. Совет ғалымдарының пікірінше бүл тәсіл жер асты суларын пәрменді түрде алғанның өзінде де, геологиялық ресурстарды тиімдірек пайдалануға және төңіректегі ортаны қорғауды жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

Жер асты суларын ластанудан қорғау. Жеке құрамды бөліктер шамасының мүмкін деп табылған шектен асып түсуінен және жалпы минералдануының жоғарылауынан пайда болған сапалық өзгерістер нәтижесінен жер асты суларының пайдалануға жарамсыз болуы, оның ластануы болып табылады. Жер асты сулары ластануының төмендегідей түрлері болады:

Бактериялық ластануды патогендік бактериялар тудырады. Бактериялық ластану эпидемиялық аурулардың тарауына себепші болады. Жер бетінде пәрменді жарықшақтанған аудандарда бактериялық ластану аса қауіпті. Егер аэрация зонасында қалыңдығы 3—5 м-дей сазды және құмды шөгінділер болса, әдетте жер асты сулары бактериялардан таза болады.

Химиялық ластану жиі ұшырайды және одан тазарту да қиын. Химиялық ластануға тұрмыста және өндірісте қолданылып ағызылған сулар, минералдық тыңайтқыштар, улы химикаттар себепші болады. Бұлар жер асты суларына көбіне су ерітінділері түрінде аэрация зонасы арқылы түседі. Сондықтан, жер суаруға ағызылған сулар пайдаланылатын егістік далаларында, минералдық тыңайтқыштар мен улы химикаттар молынан қолданылатын суармалы жерлерде химиялық ластану қаупі туады. Әсіресе, грунт сулары мұндай ластануға көбірек шалынады. Аэрация зонасындағы құмды-сазды шөгінділердің қалыңдығы едәуір болғанның өзінде де, бұл сулар ластануға шалынады. Сулы пласт жұтпаған заттардан болған химиялық ластану жер асты суларында белгісіз ұзақ уақыт бойына сақталады. Химиялық ластанумен күресудің басты тәсілі — сақтық шараларын жүргізу.

Механикалық ластану аз тараған. Өйткені карст суларынан өзге сулар механикалық қоспалардан жылдам тазарады.

Радиоактивтік ластану атом қондырғыларының жұмысы нәтижесінде уран кендері және радиоактивтік элементтердің коспалары бар өзге кендер пайдаланылатын аудандарда пайда болады. Радиоактивті қоспалар тау жыныстарына молынан сіңеді, сондықтан жер асты суының тасқынымен баяу тарайды. Ластанудың кейбір түрлері сулы жыныста ±зақ сақталады.

Шаруашылық пен ауыз суы ретінде пайдаланылатын жер асты суының әрбір суқабылдағышының төңірегінде санитарлық корғау зонасы немесе танабы болуы қажет. Бірінші зонаға қатаң режим қойылады. Артезиан суларын пайдаланғанда бұл зонаның радиусы 30—50 метрден, грунт суларын пайдаланғанда 50 метрден кем болмауы шарт. Шектеуші аталатын екінші зонаның радиусы гидрогеологиялық жағдайларға және суды алудың сипатына байланысты. Санитарлық қорғау зонасының жобасы суқабылдағыш жобасының құрамды бөлігі ретінде жасалады.

Жылулық ластану жер асты суларының жер бетіне жеткен біразы жылы сумен араласуы нәтижесінде немесе сіңіруші скважиналар арқылы ағызылған технологиялық суларды айдауға байланысты температураның жоғарылауы нәтижесінде пайда болады. Жер асты суларын пайдалану оларды сарқылу мен ластанудан сақтау жөніндегі мемлекеттік бақылауды КСРО Геология министрлігінің ұйымдары және мемлекеттік санитарлық қадағалау орындары жүзеге асырады.

 

41.Гидрологиялық сипаттамаларда модульдік коэффициентті анықтау

=

- орташа өтім =

ағынның нормасы

42.Гидрология пәнінің негіізгі мақсаты

Планетамыздары су қабығын – гидросфераны, оның қасиеттерін, ондағы өтіп жатқан процестерді, онын атмосферамен, литосферамен және биосферамен байланысын зерттеумен айналысатын ғылым саласы гидрология деп аталады.

«Гидрология» сөзі екі грек сөзінің (гидро — су, логос — ғылым, ілім) қосылуынан пайда болған, яғни су туралы ғылым дегенді білдіреді.

Гидрология жердің және оның су қабығының физикалық, географиялық қасиеттерін зерттейтін ғылымдар кешеніне жатады. Гидрология пәнінің көмегімен келесі су объектілері: мұхиттар, теңіздер, өзендер мен көлдер, бөгендер, батпақтар, мұздықтар, топырақ және жер асты сулары зерттеледі.

Су — зат алмасу мен ағзалар дамуы өтетін негізі орта. Адамзаттың өмірі мен мәдениетінің дамуы көне замандардан бері сумен тығыз байланысты. Су— физика, химия, механика және басқа да ғылым салаларының зерттеу объектісі.

43.Өзен суларының ластану көздері, тазалау әдістері

Су айдындарының ластануын былайша топтайды:

· биологиялық ластану: өсімдік, жануар, микроорганизмдер және аш бейімді заттар

· химиялық ластану: уытты және су ортасының табиғи құрамын бүлдіретіндер

· физикалық ластану: жылу-қызу, электр-магнитті өріс, радиоактивті заттар

Өзендер тұщы судың ең басты көзі болып табьцды. Арналарының суға толы болуы оларға құятын лаларға, яғни кішігірім өзендерге тікелей байланые* Бұрынгы ТМД аумағында ұзындығы 10 км-ден ұдөзендер саны 150 мыңнан астам, ал одан кішіректерішамамен 2,6 млн. Олардың жалпы ұзындыры 10 & км-ге жуық.

Кішігірім 'өзендер табиғи орта үшін үлкен маңы ие. Олар микроклиматты, ауамен топырақтың ЫЛР дылығын реттеп, жайылымдар мен ауыл шаруашыл егістіктерінің өнімділігін анықтайды жәйе ірі өзевд дің төменгі денгейдегі кезінде қоректенуін қамтам* етеді.

Адамдардын, табиғатқа көзсіз араласуы, ондағы,< лыптасқан тепе-теңдікті жояды. "Орман ағаштарын су, батпақтарды құрғату, иірімдерді кұрту және ар ларды түзеу жұмыстары алапқа ^үскен ылғалдьщ т лей өзендерге түсіп, кедергісіз тёңіздерге кетуіне әк«соғады. Көктемгі еріген' қар суы мен жауын-шай «зен аңғарларынын,- беткейлері ^ен жағалаула| жуып-шайса, одан келіп түсетін тұнба тасындыларды шөгінділерге толтырып бастау, қайнарлардың көзін бітейді. Өзен аңғарларына орналасқаң бұталар-ды табу мен өзен арйасвн»ың жарқабағына дейһгжер жырту шаралары топырақ эрозиясының дамуына ық-пал етеді.

Адамдардын. осындай қызметінің арқасыңда әлем-дегі көптеген өзендер зардап шегуде, жекелеген өзенүлескілері толығымен немесе жартылай құрғап қалуы-ның арқасында олардың -халық шаруашылық жәнеәлеуметтік маңызы жойылды. Мысаяы, Белорусь рес-публикасында жүргізілген, негізінен ойланбай, астүсті
жасалған батпақтарды кұрғату жұмыстары рндағы ай-тарлықтай маңызы бар 19 өзен шаруашылық және эс-тетикалық бағасының жойылуына әкеліп соқты. Олар-дын, ішінде Морочь, Турая, Неманка және т.,б. өзендербар. -

Ресей,- Украина, Белорусь, Прибалтика елдерінің кі-шігірім өзендері негізінен батпақтардан бастау алады және ондағы ылғалмен қоректенеді. Европаньің ең ірі өзендерінің бірі Еділ де батпақтан басталады. Батпақ-, тардың рөлі- тек өзендерді қоректендірумен ғана шек-теліп қоймайды, сонымен қатар көптеген құстар мен жануарлардың өсіп-өнетін орны, онда жидектер көп^еп өседі. Сондықтан да, кей жағдайларда батпақтарды Нұрғату науқаны кезіндегі шығындардың мөлшері, алы-натын болжамдық тиімділіктен әлдеқайда асып кетті. Нәтижеде тағы да қосымша қаржы жұмсап батпақтар-ды өзінің бастапқы қалпына қелтіруге тура келді.

Су көздерінің сарқылуы негізінен келесі себептердін ықпалымен жүзеге асады: өзен алаптары мен аңғарла^.рындағы орман ағаштары мен бұталарды кесу; алапта-ғы батпақтарды құрғату; аңғар беткейлерін жырту; топырақтың • жел мен судың, ықпалымен * эрозияға' ұшырауы; кішігірім өзендердегі тоғандардың бұзылуы; табиғат суларын бақылаусыз және шашып-төгіп пай-далану.

 

44.Өзен жүйесінің сипаттамалары

Өзен деп едәуір мөлшерде айқын калыптаскан тұрақты арнасы бар, өзінің су жинау алабына түсетін атмосфералық, жауын-шашындармен әрі жер асты суларымен қоректенетін ағынды суды атаймыз. Өзен арнасы әдетте, тұрақты ағынды суы бар болып келеді, ал кейбір кұрғақшылылық аудандарда суы уақытша тартылып қалуы мүмкін, климаты катаң, суық аудандарда арнадағы су қатып қалады.

ау шатқалдарының түкпір түбінен ағып шыққан бұлақтан су үнемі тынбай шығып жатқадықтан, одан тұрақты ағыс, яғни жылға пайда болады. Ол өзеннің бастауы болады. Сонымен бірге өзен көлден, батпақтан да басталады. Биік таулы жерлерде өзен басып қар мен мұздықтардың шетінен, еріген судан алады. Өзеннің басын алып шығатын жері оның бастауы деп аталады.

Өзен жер бетінең еңтінің еңістігіне сәйкес ылдиға қарай ағады. Оған жолшыбай басқа шағын өзендер келіп қосылады. Негізгі ірі өзенге басқа кішігірім өзендер де келіп құяды. Ол өзендерді негізгі ірі өзендердің салалары деп атайды. Ағыс бағытымен қарап тұрғанда, оң қол бағыттағы өзенді – оң жақ сала, сол қол бағыттағы өзенді – сол жақ сала деп атайды. Мысалы, Есіл өзені – Ертістің сол жақ саласы. Ал Арыс Сырдариясы – оң жақ саласы. Өзен көлге немесе теңізгі барып құяды. Өзен көлге немесе теңізгі барып құяр жерін оның сағасы деп айтамыз. Яғни сол жерде атырау пайда болады. Өзен бастауынан бастап сағасына дейін әрі кең, әрі ұзынша алқапты бойлап ағады. Бұл - өзеннің аңғыры. Аңгардың табанындағы өзен суы ағып жатқан ойыс арна деп аталады. Су тасыған кезде өзен арнасынан асып, аңғардың жайдақ бөлігін басады. Аңғардың өзен тасығанда су басатын бөлігі жайылма деп аталады.

Өзеннің ағысы ұзына бойымен алып қарағанда үш бөлікке бөлінеді. Бастауына жақын жатқан бөлігі – жоғарғы ағысы, сағасына жақын жатқан бөлігі – төменгі ағысы, екеуінің аралығы орта ағысқа жатқызылады. Өзен өзеннің барлық салаларымен бірігіп өзен жүйесін құрайды. Өзенге және оның салаларына су ағып келетін жердің бәрі өзен алабына жатады. Өзен алаптарын бір-бірінен көбінесе қыратты болып келетін суайырықтар бөледі.

45.Құрлықтар гидрологиясының салалары

Зерттеу объектілері бойынша құрлықтар гидрологиясы мына салаларға тармақтанады:

1) өзендер гидрологиясы (потимология);

2) көлдер мен бөгендер гидрологиясы (лимнология);

3) батпақтар гидрологиясы (тельматология);

4) жер асты суларының гидрологиясы (гидрогеология);

5) мұздықтар гидрологиясы (гляциология);

46.Гидрография. Гидрография саласы туралы жалпы түсінік

жер беті суларының географиялық таралу заңдылықтарын, нақты су объектілерінің жазбаларын және олардың өзара байланыстарын, сонымен бірге географиялық жағдайын олардың режимі мен шаруашылықтағымаңызын қарастырумен айналысатын сала— гидрография саласы;

Гидрография ^[1]– (гидро... және...графия) – гидрологияның су объектілерінің (өзен, көл, бөген), т.б. орналасуын сипаттайтын, олардың геогрия таралу заңдылықтары мен морфолия ерекшеліктерін, режимін және шаруашылықтапайдалану жолдарын зерттейтін саласы.

Гидрография мұхиттар мен теңіздердің гидрометеорологиялық режимін, жағаларының түрлерін, теңіз түбі бедерінің өзгеруін зерттеумен де шұғылданады.

Гидрографиялық зерттеулер гидрографиялық атыраптың сандық және сапалық сипаттамаларын, судың физика-географияжағдайлары мен уақыт аралығында өзгеруін, ылғалдану дәрежесін, жылулық режимін, сондай-ақ өзен алабындағы эрозиялық процестер мен су объектілерінің ластануын анықтауға мүмкіндік береді. Гидрографиялық зерттеулер нәтижелері гидроэнергетикада, су көлігі саласында, өнеркәсіпті және елді мекендерді сумен қамтамасыз етуде, балық шаруашылығында, мелиорацияда қолданылады.

Гидрография^[2] —

1. өзен, көл, бөген және т.б. су объектілерінің физикалық-географиялық жағдайларының, жүргісі мен пайдаланылуының сапалық жөне сандық сипаты түрғысындагы жазбаларымен айналысатын құрлық гидрологиясының тарауы;

2. өзеңдердегі, көлдердегі, теңіздердегі және мұхиттардағы су көлігінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету шараларының жиынтығы;

3. су I объектілерін картаға түсіру мен сызу және олардың жазбаларын (мыс., лоциялар) құрастыру.

47.Гидрофизика ғылымы не қарастырады

Гидрофизика ілімі табиғаттағы сулардың физикалық қасиеттерін зерттесе, су кұрамының және оның химия_:лық қасиеттерінің мерзімдік және кеңістікте өзгерулерімен гидрохимия айналысады.

Гидрофизика — 1) геофизиканың жердің су қабатындағы физикалық процестерін зерттейтін саласы. Қазақстандағы гидрофизиканың қалыптасуы мұздықтарды, мұз басудың физикалық-химиялық жағдайын зерттеуден басталды. Мұздың еруі, мұздық суының ағыны мен мұз суымен толысатын өзендердегі су шығынының арасындағы байланыс анықтадды. Мұздықтардағы мұз массасының балансы, мұздың еритін бетіндегі ылғал алмасу процестері және жалпы аймақ бойынша су балансы, таулы аймақтар мен жазық өңірлердегі жер асты суларының динамикасы және г.б. зерттелді. Ол құрлық гидрологиясы, мұхиттану және гидрогеологиямен тығыз байланысты. Гидрофизика судың сұйық, қатты, газ күйіндегі молек. құрылысын, судың, қардың, мұздың әр түрлі физ. қасиеттерін, тұйық сулардағы динамик., термик. процестерді, судан, қардан, мұздан жарықтың өтуін және оның осы ортада таралуын, шашыруын зерттейді. Гидрофизика теңіз физикасы (мұхит пен теңіздің термикасын, акустикасын, оптикасын, ағыстарының динамикасын, толқынын зерттейді) және құрлықтағы су физикасы (өзенде, көлде, бөгенде, жер асты суында болатын физ. процестермен шұғылданады) болып екіге бөлінеді.^[1] Балқаш көлі өңіріндегі жер асты суының динамикасын, Қапшағай және Бұқтырма бөгендеріндегі, Ертіс-Қарағанды-Жезқазған каналындағы мұз режімін, қар мен мұз ерігендегі буланудың жиынтық шамасын анықтауда елеулі нәтижелерге қол жетті; 2) ағыстарды, толқындарды, су объектілерінің атмосферамен әрекеттестігін, судың термиялық, акустикалық, оптикалық және басқа да физикалық қасиеттерін, су объектілерінде, сондай-ақ қар мен мұзда болатын физикалық процестерді зерттеу жұмыстарының кешені.

Гидрофизика - гидросферада болатын физикалық процестерді зерттеумен айналысатын геофизиканың саласы. Судың жиналған нақты бір пішініне қатысты Гидрофизиканы мұхиттанудың (мұхит физикасы) немесе құрлық гидрологиясының (құрлық суының физикасы) құрамды бөлігі деп санайды. Ағыстарды, толқындарды, су нысандарының атмосферамен өзара әрекеттерін, судың термиялық, акустикалық, оптикалық және тағы да басқалары физикалық қасиеттерін, су нысандарында, сондай-ақ кар мен мұзда жүретін физикалық процестерді зерттейді

 

48.Көлдердің морфологиясы мен морфометриясы

Су толған қазаншұңқырлар бір-біріиен мөлшері және сұлбасы арқылы ерекшеленеді. Бұл көрсеткіштердів сандық шамалары морфометриялық сипаттамалар деи аталады.

Морфометриялық сипаттамалар казаншұцқырлардыц тереңдіктері көрсетілген карталар мен пландардың ке мегімен анықталады және белгілі бір су денгейіне кестендіріледі. Қазаншұңқырдын кұрылымы күрдел^ болған жағдайда морфометриялық сипаттамалар көлдія барлық бөлігі үшін және оның жекелеген бөліктері үшіі де анықталады.

Су бетінің (айдын) ауданы, Ғ, км² — аралдарсь және аралдармен қосқандағы аудандар көрсетіледі, пла ниметрдің немесе палетканың көмегімен анықталады.

Қазаншұңқырдың ұзындығы Ц км — жаға сызығы-] ның ең алыс нүктелерінің арасыныц тіке қашықтығы, бетімен өлшенеді.

Қазаншұңқырдың ені В, км: орташа ері В₀— ауда-І нының (Р) ұзындырына қатынасына (В₀ = Ғ/Ь) тең; мак4 симал ені В _тах — ұзындырына жүргізілген перпендику-] ляр арқылы өлшенетін екі жағалаудың су деңгейімс өлшенгендегі ең алыс қашықтығы.

Жағалау сызығының үзындығы 5, км су кемеріме (нөлдік изобата) анықталады.

49.Қазіргі гидрология ғылымы су объектілерін зерттеу

Планетамыздары су қабығын – гидросфераны, оның қасиеттерін, ондағы өтіп жатқан процестерді, онын атмосферамен, литосферамен және биосферамен байланысын зерттеумен айналысатын ғылым саласы гидрология деп аталады.

«Гидрология» сөзі екі грек сөзінің (гидро — су, логос — ғылым, ілім) қосылуынан пайда болған, яғни су туралы ғылым дегенді білдіреді.

Гидрология жердің және оның су қабығының физикалық, географиялық қасиеттерін зерттейтін ғылымдар кешеніне жатады. Гидрология пәнінің көмегімен келесі су объектілері: мұхиттар, теңіздер, өзендер мен көлдер, бөгендер, батпақтар, мұздықтар, топырақ және жер асты сулары зерттеледі.

Қазіргі гидрология ғылымы су объектілерін зерттеу барысында мынадай негізгі әдістерді пайдаланады, олар: 1) тұрақты бақылау (стационар); 2) экспедициялық, 3) тәжірибелік (эксперименттік), 4) теориялық.

Тұрақты бақылау әдісі су объектілерінің гидрологиялық режимі элементтерінің мерзімдік қозғалысын (динамикасын) зерттеу үшін қызмет етеді. Гидрологиялық режим дегеніміз — су объектілерінің жай-күйінің белгілі бір заңдылықпен құбылуын, яғни су денгейінің, су өтімінің, су температурасының, мұз қату кұбылыстарыньщ және т. б. Сипаттамаларының тәуліктік, маусымдық және көпжылдық құбылмалылығы. Гидрологиялық режимді жүйелі түрде бақылау гидрологиялық бекеттер мен станцияларда жүргізіледі. Бұл бақылаулар бірыңғай бағдарлама бойынша ғылым мен техниканың мақсатына сәйкестендірілген. Бақылау материалдары өңдеуден өткен соқ географиялық қорытыңдылар шығару үшін, анық-тамалар құрастыру үшін, атластар мен гидрологиялық сипаттамалардың картасын жасау, сонымен бірге теориялық және қолданбалық мақсаттар үшін кеңінен пайдааланылады.

Экспедициялық әдіс қысқа мерзім ішінде су объектісінің физика-географиялық сипаттамалары жөнінде маңызды деректер алуға, далалық ізденістер негізінде олардың режимдік ерекшеліктерін анықтауға мүмкіндік береді. Экспедициялық зерттеулердің нәтижесіаде алынған деректер мамандарға гидрологиялық ұқсастық әдісін сенімді түрде пайдалануға жағдай туғызады.

Тәжірибелік (эксперименттік) әдіс жалпы гидрологиялық құбылыстармен қатар процестердің жекелегеи жақтарын түпкілікті зерттеуге қызмет етеді. Зертханада немесе далалық жағдайда жасалатын тәжірибе көмегімен өзен арналарының қалыптасу заңдылықтары, мұ қаату және еру, судың топырақка сіңуі мен беткейлерден ағып түсуі, су бетінен және жер бетінен булану және басқа да көптеген құбылыстар зерттеледі.

Зерттеудің теориялық әдісі гидрологиялық мақсаттарды физиканың жалпы заңдары және математикалық тәсілдердің көмегімен шешуге негізделген. Теорияльгқ әдістің нәтижелері дәйекті материалдың көмегімен тексеріліп отырады.

Су объектілері және олардың режимі жөніндегі ең толық мәліметтер жоғарыда келтірілген төрт әдіс бірге пайдаланылған жағдайда алынатын болады.

50.Суды тазалау әдістері

Механикалық жолмен тазарту әдісі

Механикалық жолмен тазарту әдісі - ластанған сулардан әдейі арналған құралдардың көмегімен ерімейтін зиянды қосындыларды бөлуге бағытталған. Ол үшін сүзгі, мұнай, май ұстайтын құралдар т.б. пайдаланылады. Бұл әдіспен ластанған судың 60%, өндірістік қалдық сулардың - 95%-ке дейін ерімейтін қосындылардан айыруға болады.