Жастағы адамдарда пародонт ауруларының таралу деңгейі

Таралу маңызы	Таралу деңгейі
40% төмен 40-75% 75-тен жоғары	Шектелген Жоғары өте жоғары

Пародонт тіндерінің белсенділігін бағалау үшін ДДҰ коммуналды пародонталды индексті CPI (Сommunity Periodontal index) ұсынды. Ол 1978 жылы ұсынылып, 1981 жылы халықаралық тіс дәрігерлік ассосциясы және ДДҰ эпидемиологиялық тексеру үшін бекітілдіПародонт тіндерін тексеру – пародонталды түймелі зондты қолдана отырып, зондтау әдісімен жүргізіледі. Онда 3,5-5,5 мм арасында зонд ұшынан 8,5 мм деңгейде қара сақина бар. Секстанттар. Ауыз қуысы секстанттарға бөлінеді. Оған келесі тіс топтары кіреді: 18-14, 13-23, 24-28, 38-34, 33-43, 44-48. Секстантты тек қана жұлынбайтын екі немесе одан да көп тіс болғанда қарастырады.Индексті тістер 20 жастағы немесе одан да жоғары ересектерде келесі 10 тіс индекстерін қарастырады:

17! 16 11 26!27

47!46 31 36!37

Екі үлкен азу тісті әрбір бүйір секстантта қарастырады. Егер оның біреуі болмаса, онда орны алмастырылмайды. Егер секстантта бір немесе екі индексті тістер болмаса, берілген секстантағы барлық қалған тістерді қарастырып, ең ауыр кодты тіркейді. 20 жастан төмен науқастарда тен 6 тістердің индексі қарастырылады – 16, 11,26,36,31 және 46. Бұл тістің жарып шыққандағы пародонталды қалталарды жалған диагностикалау кезінде қателіктерді болдырмау үшін жасалған. Осы себептен 15 жасқа дейінгі балаларды тексергенде қалталар тереңдігі өлшенбейді, тек қанағыштық пен тас тіркеледі. Қызылиек қалталары мен тастарын анықтау Индексті тіс аймағын зондтағанда зондқа қысым түсу күші 20 гр. аспау керек. Бұл күшті орнатудың тәжірибелік тесті үлкен саусақтың тырнағының астына зондты қойып, жағымсыз әсер пайда болғанша басу болып табылады. Тексеру және тіркеу

Индексті тістер немесе индексті тістер жоқ секстантта қалған барлық тістер тексерілуі керек. Қажет кестеде ең ауыр код қойылуы керек. Бұл кездегі кодтар келесідей:

ауру белгілері жоқ

өзіндік немесе зондтағаннан кейінгі қызылиектің қанағыштығы

қызылиек асты және үсті- тіс тастарының болуы

4-5 мин пародонталды қалта

6 мм жоғары пародонталды қалта

Зақымдану белсенділігі бір тексерілген индикатормен немесе секстанттардың орташа мөлшерімен бағаланады. (11 кесте) 15 жастағыларда пародонттың зақымдалу белсенділік белгілерінің таралу деңгейі

белсенділік	Қанағыштық	тіс тасы
Төмен орташа жоғары	0,5 секстанттар 0,6-1,5 секстанттар 21,6 секстанттар	0-1,5 секстанттар 1,6-2,5 секстанттар 22,6 секстанттар

5. Балаларда стоматологиялық ауруларды алдын алуды ендіруді ұйымдастыру негіздері. Балаларды тазалыққа тәрбиелеу Стоматологиялық қызмет көрсетудің әр деңгейінде көрсетілген шаралар тізімі:

біріншілік медико-санитарлық көмек деңгейінде (БМСК деңгейі)

стоматологиялық тексерулер мен зерттеулер

ауыз қуысы тазалығына оқыту

ата-анасына емдік-кеңестік көмектің қажеттігін жеткізу

ауыз қуысы саулығын санитарлық- ағарту жұмыстарымен бірге жүргізу

негізгі стоматологиялық аурулардың профилактикасының жүйелі және жергілікті әдістерін ұйымдастыру, жүргізу

беткей жұмыстарға акцентпен аз мөлшерде кірісу (инвазивті емес), герметиктер мен лактарды қолдану, фтормен жергілікті аппликация, тіс тасын алу және т.б.

емдік-кеңестік көмектің біріншілік деңгейінде (ЕКК біріншілік деңгейі)

жалпы қалпына келтіруші және реабилитациялық ем

емдік –кеңестік көмектің екіншілік деңгейінде (ЕКК екіншілік деңгейі)

алдыңғы деңгейдегі мақсат қойылмаған қызметтер.

Қызметкерлермен қамтамасыз етілуі:

орта деңгейдегі жұмыскерлер – тіс гигиенистері, стоматологтар ассистенттері, медбикелер.

Тіркеу есеп беру құжаттарының негізгі түрлері:

043/У– стоматологиялық науқастың медициналық картасы

030/У- диспансерлік қадағалаудың бақылау картасы

048/У- дәрігер-стоматологтың күнделікті жұмысын тіркеу парақшасы

039-2у- дәрігер-стоматологтың жұмысын тіркеудің біріктілген ведомосі

жылдың есепке келесі бөлімдер кіреді:

Біріншілік медико-санитарлық көмек кезеңінде профилактикалық жұмыстардың көлемі және стоматологиялық жағдайлар анализі;

Балалар стоматологиялық мекемесінің жұмыстарының тиімділігін бағалау.

ҚР балалары арасында қазіргі жағдайда негізгі стоматологиялық аурулардың профилактикалық жүйесі біріншілік медико- санитарлық көмек концепциясына негіделуі керек. Бұл кезде барлық профилактикалық шаралар көлемін денсаулық сақтау қызметтерімен бірге балалар тұрғындарының біріншілік байланыс деңгейінде ғана жүргізу керек. (балалар мектепке дейінгі мекемелер, мектептер, интернаттар). Көрсетілген шараларды дәрігер- стоматологтар емес, асалыстырмалы түрде әрбір кезеңде жүргізу керек. Біріншілік медико-санитарлы көмек деңгейіндегі жүргізілетін құжаттар стоматологиялық анализ жасауға ақпарат береді. Бұл материалды ресурстарды жоспарлау және тарату үшін жылдың есепте көрсетілуі керек Медициналық қызмет көрсетудің жаңа әдісіне көшкенде денсаулық сақтаудың бұрыңғы жүйесі жақсы жетістіктерін жүзеге асыру және сақтау керек. Оның құрамына мамандандырылған бағыттау, біріншілік медико-санитарлы көмектің ірі мекемелері кіреді. Бірақ қазіргі жағдайда тиімді тәжірибелік іске асыру жаңа шешімдер мен жолдарды талап етеді.