Ток көзі - ток көзін қосқыш кнопканы /клавишті/ басқанда керекті кернеу қосылады, оны неон шамының жанғанынан байқауға болады.
W3-(MOSTEK) - жұмыс түрін аударып қосқыш:
Егер ауыстырып қосқыш клавиші шығарылып тұрса, құрал сыртқы тұрақты ток көпірімен қосылғаны.
Егер ауыстырып қосқыш клавиші батырылып тұрса, резистивті сымның актив кедергісі техникалық әдіспен өлшенеді.
W2- түсіндірілген схемаларды ауыстырып қосқыш:
Егер ол шығарылған болса онда ток дәл өлшенеді де, ал батырылған болса, кернеу дәл өлшенеді.
P1(REG, PRAДU)- токты өзгертетін потенциометр.
Z11, Z12, Z13 - () - сыртқы тұрақты ток көпірін қосудың лабораториялық қысқыштары.
Z17 - жерлестіру қысқышы /құралдың артында/.
Жұмысты орындау реті мен өлшеу нәтижелерін математикалық өңдеу.
Құрал кернеу көзіне қосылысымен жұмыс жасауға болады, оның қызуына жұмыс істеу жағдайына келуіне уақыт қажет емес.Техникалық әдіспен меншікті кедергіні өлшеу
- құралды алдыңғы бетіндегі қосқыштың көмегімен жұмыс түрі таңдап алынады;
- ауыстырып қосқыштың көмегімен, схемада түсіндіргендей, токты немесе кернеуді дәл өлшеу таңдап алынады;
- жылжымалы кронштейнді резистивті сымның төменгі шетінен 0,5 ұзындығына дейін көтеріп бекітеді;
- потенциометрдің көмегімен ток мәнін амперметрге қарап отырып, вольтметрдің көрсетуі оның өлшеу шегі 2/3 болғанша өзгертіледі;
- кедергісі өлшенетін сымның ұзындығын колоннадағы шкаладан анықтайды;
- вольтметр және амперметр көрсетуін бес түрлі сым ұзындығы үшін алып, төмендегі кестелерге 1,2/ жазу керек;
- 1,2 пункттердегі формулаларды пайдаланып, резистивті сымның меншікті кедергісі есептеледі;
- резистивті сымның қандай заттан жасалғанын көрсету керек; 1 кесте
1 кесте.
Меншікті кедергіні токты дәл анықтау әдісімен өлшеу:
Ni | ,м | ,В | ,А | ,% | ||||
1. | ||||||||
2. | ||||||||
3. | ||||||||
· · · |
Ескерту: d=0,36мм, Ra=0,15 Oм, Rв=2500 Oм
2-кесте
Меншікті кедергіні кернеуді дәл анықтау әдісімен өлшеу:
Ni | ,м | ,В | ,А | ,% | ||||
1. | ||||||||
2. | ||||||||
... | ||||||||
Ескерту: d=0,36мм, Ra=0,15 Oм, Rв=2500 Oм
Бақылау сұрақтары
1. 1-ші және 2-ші кестелер нәтижелерін өзара салыстырып, қорытынды жасау.
2. Ом заңінің тізбектің бір бөлігі және толық тізбек үшін заңдарын түсіндіру.
3. Ом заңінің дифференциалдық түрін түсіндіру.
4. Меншікті кедергі , оның температураға байланыстылығы, өлшем бірліктері.
5. Кирхгоф ережелерін түсіндіру.
6. Кедергілерді тізбектей және параллель жалғау заңдылықтарын түсіндіру.
7. Электрлік ток жұмысын түсіндіру.
8. Джоль-Ленц заңін және онің дифференциалдық түрін түсіндіру.
Дебиеттер.
- Ж.Абдулаев «Жалпы физика курсы». Алматы «Ана тілі, 1991.
- Ж.О.Тобаяқов «Электр және магнетизм». Алматы «Мектеп», 1988.
- И.В.Савельев «Жалпы физика курсы». 2 том. Алматы «Мектеп», 1977.
- С.Э.Фриш, А.В.Тиморева «Жалпы физика курсы» 2 том Алматы «Мектеп», 1970.
В.И.Иверонова «Физический практикум» ч.ІІ 69-70