Ыстық микроклиматты цехтарда – адамдарға жағдай жасау әдістері.
1. Жалынды, ыстық беретін қондырғыларды оқшаулау немесе адамның сол аймақта болмауын қамтамасыз ету;
а) Технологиялық процесті өзгерту
б) Ыстық заттармен адам жанаспас үшін, барлық жұмыс процестерін механикаландыру, автоматтандыру
в) Жылу шығаратын қондырғыларды құрсаулау (теплоизоляция), жылу шығатын бөліктерге тосқауыл қою. (Бұл әдіс пештердің қабырғасындағы жылуды 130 0С тан 50 0С қа дейін төмендетеді).
г) Су немесе суық ауадан перде жасау (воздушная или водяная завеса)
д) Жұмысшыларға салқындауға, дем алуға бөлме ұйымдастыру, жұмыс уақыттарын қысқарту, үзілістерін ұзарту, сумен салқындатуды ұйымдастыру.
е) Сусын беруді ұйымдастыру
Дәріс 9. Желдету тұрлері, жабдықтары. 1.Желдетудің ұйымдастырылу түрлері..
Жұмыс орнындағы ауаның тазалығын және қалыпты метерологиялық жағдайды қамтамассыз ету үшін, көп дәрежеде желдетудің дұрыс ұйымдастырылуына байланысты. Аэродинамика мен желдету- бұл ChмE II-33-75 “Желдету, жылу беру және кондеционерлеу ” және МЕСТ 12.4.0.21-75 ұсынылатын, ұйымдасқан алмасу. Желдетуді табиғи және механикалық немесе жасанды деп бөледі.Ауаның табиғи қозғалысы жылулық және желдік ағын негізінде жүзеге асырылады. Табиғи таратуды күшейту үшінарнайы қондырғы – желдету каналдарының үстіне орнатылған дефлекторлар қолданылады.
-Табиғи желдету, ауа тесіктері арқылы түскен кезде және ғимараттың сыртқы тесігі мен форточка, терезе арқылы түскен ауадан ұйымдастырылған болуы мүмкін;
-Ұйымдасқан желдету, егер ауа алмасу арнайы қондырғылар көмегімен реттелсе болады.Табиғи желдетудің жетіспеушілігі, ол ағынды ауа ғимаратқа тазаланбай және жылынбй кіреді, ал жойылғаны, қалықтардан қоршаған ортаны тазаламайды.
-Аэродинамикалық кеңістікті қамту бойынша: табиғи желдету жергілікті
және жалпы алмасқыш, болып бөлінеді, Ұйымдастыру әдісі бойынша – ағынды, сорғыш және ағынды- сорғыш.
Табиғи желдету жұйесі. Өндіріс орнының ішінде қай кезде де ауа температурасы, қоршаған орта температурасы жоғары болады.Сондықтан табиғи жүйелерінің қондырғылары өндіріс жайларының ең биік нүктесінде орналасады. Бұл жүйелер өндірістік өнімділікті қамтамассыз етумен қатар ондағы жұмыскерлердің денсаулығын, технологиялық жабдықтардың қалыпты жұмыс істеуін қамтамасыз ете алады.Сонымн қатар көптеген өндіріс орындарында микроклимат жағдайының төмендеуі ондағы құрылыс конструкцияларының жылу өткізгіштік қасиеттерінің толып есепке алынбауы. Желдету жылыту жүйелерінің пайдалану ережелерінің бұзылуы және де ауа алмастыруды дұрыс ұйымдастырмаудан пайда болады.
Жасанды желдетуді есептеу. Өндіріс орындарын табиғи жағдайда желтету мүмкін болмағнда жасанды желдету жүйелері пайдаланылады, оның себебі өндіріс орнынан бөлініп шығатын зияндылықтардың шамадан тыс көп болуы сондай-ақ жылу ұстағыш элементтердің төменгі дәрежеде пайдалануы және де желдету, жылыту жүйелерінің арнайы қондырғылары арқылы іске асады.
Дәріс 10. Өндірістік шу мен діріл әсерінен қорғану. Шудың көрсеткіштері, шудың түрлері. Шудың адам организміне әсері.
Дірілдің көрсеткіштері,түрлері, адам организміне әсері.
Өндірістегі шу мен дірілден қорғану әдістері.
Шу деп - әртүрлі күштер мен жиіліктері бар дыбыстардың кездейсоқ тоғысуын айтады. Шудың ұзақ уақыт әсер етуі орталық жүйке жүйесі мен есту катализаторын зақымдайды, ендогендік жүйенің қызметіне өзгерістер енгізеді, сонымен қатар адамның еңбек қабілеттерін төмендетіп, жарақаттар мен кәсіби аурудың себептерінің бірі болып есептелінеді. Шудың адам ағзасына тигізетін зияндарының дәрежесіне төмендегі негізгі факторлармен анықталынады:
1. Шудың деңгейі мен дыбыстың күші немесе қарқындылығы
2. Шудың жиілік спекторы
3. Шудың әсерінің жиілігінің ұзақтығы
Шудың деңгейі деп белгілі бір сырқы беттің ауданы арқылы бір секундты дыбыс ағыны арқылы өтетін энергия мөлшерін айтады.
Адамның есту аппаратының ажырата алатын энергия диапазоны болады. Оның төменгі шекарасы “есту табалдырығы ”, ал жоғарғы “ауырту табалдырығы” деп атайды.
Шектік деңгейіне байланысты барлық шулар 3 топқа бөлінеді:
1- класс 90-100дБ
2- класс 85-90дБ
3- класс 75-85дБ
Адамның есту мүшелері 20-20000 Гц арасындағы дыбыс толқындарының тербелістерін қабылдай алады.Бұл интервал дыбыс диапозоны деп аталады. 20Гц –тен төменгі тербелістегі толқындарды “инфро дыбыс”, 20Гц-тен жоғары тербелістерді “ультра дыбыс ” деп атайды. Барлық шулар санитарлық норма бойынша жиілік құрамына – шу спекторына байланысты 3 топқа бөлінеді:
1-ші класс –төменгі жиілікті шулар, 400Гц. Соғылатын бөлшектері жоқ, жәй жүрісті агрегаттар мен механизмдердің шулары.
2-ші класс – орташа жиілікті шулар, 400-1000Гц, дөңгеленіп қозғалатын агрегаттар мен машиналардың шулары.
3-ші класс – орташа жиілікті шулар – 1000Гц-тен жоғары шулар.
Шулар шығу тегіне байланысты екі топқа бөлінеді:
1) Аэродинамикалық
2) Механикалық.
Өндірістік шу -адамға зиянды әсер ететін, уақыт сайын ретсіз өзгеріп отыратын, жиілігі мен қарқыны әртүрлі дыбыстардың жиынтығы.
Шу, ультрадыбыс және дірілдің табиғаты бір. Тек айырмашылықтары таралатын газды, сұйық және қатты денелер ортасындағы тербелістің берілуі.
Дыбыс энергия көзі болып табылады. Дыбыс толқындарының тербеліс жиілігі герцпен өлшенеді (1Гц-секундына 1 тербеліс).
Тербеліс жиілігі көп болса-дыбыста жоғары (қатты). Адам құлағы 16-дан-20 000 Гц аралығындағы дыбыс толқындарын қабылдай алады.
20 000 Гц-тен жоғары тербелістер-ультрадыбыс.
16 Гц-тен төмені-инфрадыбыс деп аталады.
Ультрадыбыс және инфрадыбысты адам құлағы қабылдамайды.
