Бақылау сұрақтары мен жаттығулар. 1. Оптикалық тығыздық және жарық өткізгіштігі деген не?

1. Оптикалық тығыздық және жарық өткізгіштігі деген не?

2. Жарық жұтудың негізгі заңы қандай теңдікпен сипатталады?

3. Оптикалық тығыздықтың аддитивтілік қасиеті нені көрсетеді?

4. Қандай жағдайларда Бер заңынан ауытқулар байқалады?

5. Молярлы жарық жұту коэффициентінің физикалық мәні неде?

6. Жұту спектрі деген не?

7. Люминесценция құбылысының табиғаты қандай?

8. Люминесценттік сәулеленудің қанықтығы неге байланысты?

9. Люминесценттік анализдің артықшылықтары мен кемшіліктері қандай?

10. Потенциометрия әдісі неге негізделген?

11. Индикаторлы және салыстырмалы электродтардың функциялары қандай?

12. Шыны электрод неден тұрады, оның артықшылықтары мен кемшіліктері неде?

13. Ионселективті электродтардың негізгі түрлері және олардың сипаттамасы қандай?

14. Полярографиялық әдістің мәні неде?

15. Жартылай толқын потенциалы мен қаныққан ток арасында қандай байланыс бар?

16. Илькович теңдеуіне қандай мәндер кіреді, оның практикада қолданылуы қандай?

17. Амперометриялық титрлеудің мәні неде?

18. Электролиз арқылы қандай аналитикалық мақсаттарға қол жеткізуге болады?

19. Ток күшін бақылай отырып жүргізілетін кулонометриялық анализдің артықшылығы неде?

20. Экстракциялық тепе-теңдік деген не?

21. Таралу константасы және таралу коэффициенті деген не, олар қандай факторларға байланысты?

22. Экстракциялану дәрежесі қандай факторларға байланысты?

23. Ішкі комплексті қосылыстардың экстракциясына сәйкес тепе-теңдік константасының, таралу коэффициентінің және экстракциялану дәрежесінің формулаларын жазындар.

24. Ионалмасу хроматография әдісінің негізі қандай?

25. Қандай заттарды иониттер ретінде пайдалануға болады?

26. Ионалмасу әдісін пайдаланып мөлшері белгілі алюминий хлориді ерітіндісіндегі бос тұз қышқылын анықтау жолын көрсетіңіз.

 

Тест тапсырмалары

1. Оптикалық тығыздықты (А) сипаттайтын формуланы көрсетіңіз (І₀ – ерітіндіге түсетін жарық шоғының интенсивтілігі, І – ерітінді арқылы өткен жарық шоғының интенсивтілігі):

1) ; 2) ; 3) ; 4) ; 5) дұрыс жауабы жоқ.

2. Бугер заңының ең дәл тұжырымын көрсетіңіз:

1) оптикалық тығыздық анықталатын заттың концентрациясына пропорционалды;

2) оптикалық тығыздық анықталатын зат концентрациясына және жарық жұтатын қабат қалыңдығына пропорционалды;

3) оптикалық тығыздық жарық жұту қабілеті бар заттың концентрациясына пропорционалды;

4) оптикалық тығыздық жарық жұтатын заттың концентрациясына және жарық жұтатын қабат қалыңдығына пропорционалды;

5) дәл тұжырым жоқ.

3. Келтірілген теңдеулердің қайсысы Бугер заңын өрнектейді?

1) ; 2) ; 3) ;

4) ; 5) .

4. Фотоколориметрияның колориметрлік көзбен байқау әдісінен қандай артықшылықтары бар?

1) фотоколориметрия үшін Бугер заңы орындалуының қажеттігі жоқ;

2) фотоколориметрияда өлшеуге рН шамасы әсер етпейді;

3) фотоколориметрияда өлшеуге комплекс түзілу әсері байқалмайды;

4) фотоколориметрия боялған заттар қоспасын анықтауға мүмкіндік береді;

5) ерекше артықшылықтары жоқ.

5. Фотоколориметрияда жарық фильтрлері (сүзгіштері) не үшін қолданылады?

1) жарық ағынын күшейту үшін;

2) анықталатын зат жұтатын жарық спектрінің бір бөлігін бөліп алу үшін;

3) жарық ағынын әлсірету үшін;

4) анықтау сезгіштігін артыру үшін;

5) анықталатын зат өз бойынан өткізетін жарық спектрінің бір бөлігін бөліп алу үшін.

6. Боялған қосылыстарды спектрдің қандай ауданында зерттеуге болады?

1) көрінетін, λ = 400-800 нм;

2) ультракүлгінді, λ = 200-400 нм;

3) инфрақызылды, λ = 800 жақын;

4) спектрдің барлық ауданында;

5) микротолқындар ауданында.

7. Түссіз қосылыстарды спектрдің қандай бөлігінде зерттеуге болады?

1) көрінетін, λ = 400-800 нм;

2) ультракүлгінді, λ = 200-400 нм;

3) инфрақызылды, λ = 800 жақын;

4) спектрдің барлық бөлігінде;

5) дұрыс жауабы жоқ.

8. Фотоколориметрияда жарық фильтрін (сүзгішін) таңдап алу неге негізделген?

1) жарық фильтрі анықталатын заттың максимальды жұтуына сәйкес толқын ұзындықтары бар жарық ағынын өз бойынан өткізуі керек;

2) жарық фильтрінің жарық ағынын максимальды жұтуы ерітіндінің максимальды жұтуымен бірдей болуы керек;

3) жарық фильтрі арқылы фотоэлементтің максимальды жұтуына сәйкес толқын ұзындықтары бар жарық ағыны өтуі керек;

4) жарық фильтрінің максимальды жұтуы фотоэлементтің максимальды жұтуымен бірдей болуы керек;

5) барлық жауаптар дұрыс.

9. Қайсы өрнек өткізу коэффициентін (Т) бейнелейді? (І₀- түсетін жарық ағыны интенсивтігі; І – ерітінді арқылы өткен жарық ағыны интенсивтігі)

1) ; 2) ; 3) ; 4) ; 5) .

10. Фотоколориметрдің негізгі түйіндері (буындары) қандай ретпен орналасуы керек?

1) сәуле шығару көзі → жарық фильтрі → кювета → детектор;

2) сәуле щығару көзі → кювета → детектор → жарық фильтрі;

3) сәуле шығару көзі → кювета → жарық фильтрі → детектор;

4) негізгі түйіндердің орналасу тәртібінің маңызы жоқ;

5) дұрыс жауабы келтірілмеген.

11. Егер күшті қышқыл күшті негізбен 50% титрленсе, онда оған батырылған сутек электродының потенциалын қайсы формуламен анықтауға болады?

1) ; 2) ; 3) E = -0,058lgC_қыш.;

4) ; 5) дұрыс жауабы жоқ.

12. Егер әлсіз қышқыл күшті негізбен 50% титрленсе, онда сутек электродының потенциалын қайсы формуламен анықтауға болады?

1) ;

2) ;

3) E = 0,058^.lgK_қыш.;

4) ;

5) дұрыс жауабы жоқ.

13. Амперометриялық титрлеудің қандай жағдайында тамшылы сынап электроды қолданылады?

1) әр түрлі анодты реакцияларды (+1,8 B-қа дейін) жүргізгенде;

2) өте қышқыл ерітінділерде;

3) катодты процестерді теріс мәндер аймағындағы потенциалдар (-2,0 B-қа дейін) шамасында жүргізгенде;

4) катодты процестерді оң потенциалдар аймағында жүргізгенде;

5) дұрыс жауабы жоқ.

14. Амперометриялық титрлеудің қандай жағдайында платиналы электрод қолданылады?

1) әр түрлі катодты реакцияларды (-2,0 B-қа дейін) жүргізгенде;

2) катодты және анодты процестерді оң потенциалдар шамасында (+1,8 B-қа дейін) жүргізгенде;

3) тотықтырғыштар бар ерітіндіде;

4) электртеріс иондарды тотықсыздандырғанда;

5) қышқыл және сілтілі ерітінділерде.

15. Амперометриялық титрлеуге қажет индикаторлы электродтың түрі қалай таңдап алынады?

1) сутегінің тотықсыздану потенциалы бойынша;

2) ерітіндінің қышқылдығы бойынша;

3) амперометрлік титрлеу негізіне алынған электрохимиялық реакцияның стандартты потенциал аймағын анықтау бойынша;

4) оттегі бөліну потенциалы бойынша;

5) таңдап алынған салыстырмалы электрод бойынша.

Амперометриялық титрлеуде индикаторлы электродтың потенциалы қалай таңдап алынады?

1) таңдап алынған салыстырмалы электродқа байланысты;

2) индикаторлы электродтың потенциалы онда электродты реакция беретін ионның вольтамперлік қисығындағы диффузиялық ток аймағына сәйкес болуы керек;

3) потенциал сәйкес ионның полярографиялық толқының Е_1/2 шамасына тең болуы керек;

4) потенциал аз еритін қосылыстардың тотықсыздануына және тотығуына тәуелді;

5) дұрыс жауап көрсетілмеген.

16. Полярографиялық максимумдардың пайда болуы неге байланысты?

1) фон электролитінің электродқа қарай диффузиялануына;

2) анықталатын иондардың берілген электр өрісі әсерінен қозғалысына;

3) зарядтың сынап тамшысының беткі қабатында біркелкі таралмауына және сынап тамшысының беткі қабатының өсуі барысындағы оның қозғалысына;

4) тамшылы сынап электродының беткі қабатын зарядтауға қажет электр мөлшерінің шығынына;

5) анықталатын иондардың разрядталуына қажет электр мөлшерінің шығынына.

17. Полярографияланатын ерітіндіге индифферентті электролит не үшін қосылады?

1) полярографиялық максимумдарды басу үшін;

2) зарядтау тогын төмендету үшін;

3) ерітіндіден оттегін кетіру үшін;

4) миграциялық токты ең аз шамаға (минимумға) жеткізу ұшін;

5) ерітіндінің рН өзгерту үшін.

18. Полярографияланатын ерітіндіден оттегін қалай жояды?

1) қышқыл ерітінділерде натрий сульфитін (Na2SO3) қосу арқылы, сілтілік ерітінділерде – инертті газды үрлеу арқылы;

2) инертті газды үрлеу арқылы, сілтілік ерітінділерде анализді ойдағыдай жүргізу үшін натрий сульфитін (Na2SO3) қосуға болады;

3) индифферентті электролитті қышқылды ерітіндіге де, сілтілі ерітіндіге де қосу арқылы;

4) желатин ерітіндісін қосу арқылы;

5) ерітіндіні ұзақ қыздыру арқылы.

19. Келтірілген теңдеулердің қайсысы қайтымды полярографиялық толқын теңдеуі болып табылады?

1) ;

2) ;

3) Іқан.= 0,627 n F D1/2m2/3t1/6C;

4) Іқан.=0,62 n F Д2/3m1/2t-1/6C;

5) .

20. Қайсы теңдеу шыны электродтың потенциалын дұрыс бейнелейді?

1) ;

2) E = -0,058 pH;

3) E = E01+ 0,058 lg CH+– 0,058 lg а;

4) E = E01– 0,058 lg а + 0,058 lg (CH++ K·CM+);

5) .

21. Әдетте қандай электродтарды потенциометрияда салыстырмасы электродтар ретінде қолданады?

1) сутекті электрод;

2) шыны электроды;

3) платина электроды;

4) ерітіндімен әрекеттеспейтін асыл металдар электроды;

5) екінші текті электродтар: хлорлы-күміс, каломельді, т.б..

22. Қайсы формула хлорлы-күміс электродының потенциалын дұрыс с‰реттейді:

1) E = 0,793 + 0,058 lg CAg+;

2) E = 0,793 + 0,058 lg CAg+– 0,058 lg CCl-;

3) E = 0,793 + 0,058 lg ЕКAgCl– 0,058 lg CCl-;

4) 0,058 lg CAg+– 0,058 lg CCl-;

5) E = 0,793 + 0,058 lg ЕКAgCl+ 0,058 lg CAg+.

23. Келтірілген теңдеулердің қайсысы электролиз ұяшығындағы сыртқы кернеудің таралуын толығырақ бейнелейді?

1) Есырт.= Еоан.– Eок.+ ІR;

2) Есырт.= Ет (ан.)– Ет (кат.)+ ІR;

3) Есырт.= Еан.– Екат.+ ІR;

4) Есырт.= Ет (ан.)– Ет (кат.);

5) Есырт.= Еоан.+ Eок.+ ІR.

24. Қандай жағдайда координаттар жүйесіндегі түзудің көлбеу бұрышының теориялық мәннен (0,058/n) айырмашылығы болады?

1) егер жартылай толқын потенциалы теріс мәндер аймағында жатса;

2) егер полярографиялық толқын қайтымсыз электродты процесті бейнелейтін болса;

3) егер индифферентті электролиттің концентрациясы өте жоғары болса;

4) егер полярографиялық толқын қайтымды электродты процесті бейнелейтін болса;

5) егер жартылай толқын потенциалы оң мәндер аймағында жатса.

25. Конденсаторлы токты қалай кемітуге болады?

1) температураны жоғарылату арқылы;

2) лайықты фон электролитін таңдау арқылы;

3) конденсаторлы токты ешқандай тәсілдермен кемітуге болмайды;

4) тамшының мөлшері максимальды болғанда оған импульсті кернеу беру арқылы;

5) беткі-активті заттың ерітіндісін қосу арқылы.

26. Қандай жағдайларда сутек электродын ерітіндінің рН-ын өлшеу үшін қолдануға болады?

1) сутек электродын ерітіндінің рН-ын 0 мен 14 аралығында өлшеу үшін және оны тотықтырғыштар қатысында қолдануға болады;

2) сутек электродын ерітіндінің рН-ын 0 мен 14 арасында өлшеу үшін және оны тотықсыздандырғыштар қатысында қолдануға болады;

3) сутек электродын тек қышқыл ерітінділердің рН-ын өлшеуге қолдануға болады;

4) сутек электродын құрамында тотықтырғыштар, тотықсыздандырғыштар және ауыр металдардың тұздары жоқ әрі қышқыл, әрі сілтілік ерітінділердің рН-ын өлшеуге қолдануға болады;

5) сутек электроды – бұл салыстырмалы стандартты электрод және оны ерітінділердің рН-ын өлшеуге қолдануға болмайды.

 

27. Қайсы теңдеу күміс тұзының аммиакты ерітіндісіне батырылған күміс электродының потенциалын дұрыс бейнелейді?

1) E = 0,793 + 0,058 lg C_Ag+;

2) E = 0,793 + 0,058 lg K + 0,058 lg C_[Ag(NH3)2]+– 0,058 lg C²_NH3;

3) E = 0,793 + 0,058 lg K + 0,058 lg C_Ag+;

4) E = 0,793 + 0,058 lg C_[Ag(NH3)2]+– 0,058 lg C²_NH3;

5) E = 0,793 + 0,058 lg C_Ag+– 0,058 lg C²_NH3.

28. Ерітіндідегі көптеген иондардың концентрациясын тікелей потенциометрлік әдіспен анықтаудың қиындығы неге байланысты?

1) салыстырмалы электродты таңдап алу қиын;

2) ерітіндінің рН таңдап алу қиын;

3) селективті индикаторлы электрод таңдап алу қиын;

4) индикаторлы электродтың потенциалы уақыт бойынша жиі өзгереді;

5) бұл әдіске ешқандай қиындықтар тән емес.

29. Қайсы теңдеу каломельді электродтың потенциалын дұрыс бейнелейді?

1) ;

2) ;

3) ;

4) ;

5) .

30. Не себепті әр түрлі металдардан жасалған электродтарда сутегінің аса кернеуі әр түрлі болады?

1) бұл электродтың беткі қабатының күйіне байланысты;

2) бұл әр түрлі металдарда оксидтердің түзілу мүмкіндігіне байланысты;

3) бұл алмасу тогының шамасына байланысты, неғұрлым алмасу тогы (M ⁿ⁺ + ne ↔ M) жоғары болса, соғұрлым сутегінің электродта бөлінуінің аса кернеуі үлкен болады;

4) неғұрлым берілген металда 2H⁺ + 2e ↔ H₂ реакциясы үшін алмасу тогы жоғары болса, соғұрлым сутегі бөлінуінің аса кернеуі төмен болады;

5) неғұрлым берілген металда 2H⁺ +2e ↔H₂ реакциясы үшін алмасу тогы төмен болса, соғұрлым онда сутегі бөлінуінің аса кернеуі аз болады.

31. Электролиз жүргенде ерітіндіге комплекстүзуші лигандтар қандай мақсатта қосылады?

1) металмен бірге газ түріндегі сутегінің бөлінуіне жол бермеу үшін;

2) төменгі ток тығыздықтарына берік тұнба алу үшін;

3) электродты потенциалдары бір-біріне жақын металдарды жеке-жеке бөліп шығару және электродта оксидтердің түзілуіне жол бермеу үшін;

4) ток бойынша шығымы үлкен, ірі кристалды тұнбалар алу үшін;

5) металдың ток бойынша шығымын жоғарылату үшін.

32. Құрамында CuSO₄ және H₂SO₄ бар ерітіндіге екі платина электроды салынған. Егер ерітінді арқылы шамасы аз электр тогы өткізілсе, онда электродта төмендегі процестердің қайсысы жүреді?

1) Катодта: Cu²⁺ + 2e → Cu анодта: 2SO₄^2- – 2e → S₂O₈^2-;

2) Катодта: Cu²⁺ + 2e → Cu анодта: 2H₂O – 4e → O₂ + 4H⁺;

3) Катодта: Cu²⁺ + 2e → Cu анодта: 2SO₄^2- – 2e → S₂O₈^2-;

2H⁺ + 2e → H₂ 2H₂O – 4e → O₂ + 4H⁺;

4) Катодта: 2H⁺ + 2e → H₂ анодта: 2H₂O – 4e → O₂ + 4H⁺;

5) Катодта: 2H⁺ + 2e → H₂ анодта: 2SO₄^2- – 2e → S₂O₈^2-.

33. Тұрақты потенциалда жүргізілетін электролиздің тұрақты ток күшінде жүргізілетін электролизден артықшылығы қандай?

1) тұрақты потенциалдағы электролиздің тұрақты ток күшіндегі электролизден артықшылығы жоқ;

2) тұрақты потенциалдағы электролиз потенциалы оң металдың өзін ғана максимальды жылдамдықпен бөліп шығаруға мүмкіндік береді;

3) тұрақты потенциалдағы электролиз сутегінің бөлінуіне жол бермейді;

4) тұрақты потенциалдағы электролиз ток бойынша шығымы үлкен тығыз тұнба алуға мүмкіндік береді;

5) тұрақты потенциалдағы электролиз металдың ток бойынша шығымын өсіруге мүмкіндік береді.

34. Мысты электрогравиметриялық анықтауда күкірт қышқылды ерітіндіге азот қышқылын қандай мақсатта қосады?

1) тығыздау тұнба алу үшін;

2) мыстың ток бойынша шығымын артыру ұшін;

3) мыстың электродта бөліну процесін (Cu²⁺ + 2e → Cu) жеделдету үшін;

4) электродта (NO₃^- + 10H⁺ + 8e → NH₄⁺ + 3H₂O) реакциясының жүруі есебінен сутегінің тотықсыздану тогын азайту үшін;

5) ерітіндіні қыщқылдау үшін.